Jeszcze w 1943 r. Celina Lubetkin, Antoni Cukierman i Marek Edelman spisali członków żydowskiego ruchu oporu i uczestników powstania zamordowanych w warszawskim getcie. Było na niej 220 osób.
Lista trafiła do Londynu i nie wzbudziła zainteresowania. Po wielu latach na nowo odczytała ją Anna Grupińska, która ustaliła, że 33 osoby z tej listy przeżyły wojnę. Obecnie lista liczy 233 osoby i nie jest wciąż zamknięta.

Książka jest przejmującym dokumentem. Biogramy mają różną długość, obok niektórych widnieją zdjęcia. Niektórzy żydowscy wojownicy widnieją tylko pod imieniem, pseudonimem, gdyż nikt nie zapamiętał ich nazwiska. Większość zginęła mając niewiele ponad 20 lat, ale byli też młodsi. Historia ich życia i śmierci została opisana beznamiętnym językiem.
Ci, którzy wówczas zginęli w getcie, nie mają grobów. Tylko ta lista jest świadectwem ich trudnej życiowej drogi.
Na liście są też Polacy, którzy ratowali i ukrywali Żydów z getta: kobiety, mężczyźni, całe rodziny. Świadomi konsekwencji, trwali przy człowieczeństwie, mimo tego, że nie spodziewali się żadnego wsparcia.

Jednak w części życiorysów powtarza się wątek zdrady i okrucieństwa doznawanych od swoich, czyli Żydów działających np. w całkowicie uzależnionej od hitlerowców Żydowskiej Służbie Porządkowej. Często pojawiają się również wspomnienia jawnej niechęci doświadczanej od dowódców i żołnierzy AK oraz zdrady doznanej ze strony polskich szmalcowników. Nie słychać w nich skargi, emocji to po prostu wspomnienia faktów, które się dokonały.
Książka składa się z opowieści o zwykłych ludziach. Każdy z nich w coś wierzył, miał marzenia, kogoś kochał, ale los nie dał im szansy na normalne życie.

Przeczytana w ramach listopadowego wyzwania LC.

Jeszcze w 1943 r. Celina Lubetkin, Antoni Cukierman i Marek Edelman spisali członków żydowskiego ruchu oporu i uczestników powstania zamordowanych w warszawskim getcie. Było na niej 220 osób.
Lista trafiła do Londynu i nie wzbudziła zainteresowania. Po wielu latach na nowo odczytała ją Anna Grupińska, która ustaliła, że 33 osoby z tej listy przeżyły wojnę. Obecnie lista...

Grupińska tworzy pomnik żołnierzy getta warszawskiego. Pomnik z liter. „Getto war­szaw­skie nie ma cmen­ta­rza. Kości żoł­nie­rzy ży­dow­skich są zmie­sza­ne z ce­gła­mi zbu­rzo­ne­go mia­sta. Proch spa­lo­nych ciał zmie­sza­ny z zie­mią. Nie ma gro­bów, nie ma ka­mien­nych ta­blic. I nie ma czło­wie­ka z jego imie­niem i na­zwi­skiem, z opo­wie­ścią naj­krót­szą, kim był i jak żył."* Imię, nazwisko, krótka informacja i kolejna osoba... Ma to wartość, której nie mogę podważyć, ale jednocześnie przeciętny czytelnik znudzi się po kilkunastu stronach. Przed lekturą trzeba mieć to na uwadze.

Grupińska tworzy pomnik żołnierzy getta warszawskiego. Pomnik z liter. „Getto war­szaw­skie nie ma cmen­ta­rza. Kości żoł­nie­rzy ży­dow­skich są zmie­sza­ne z ce­gła­mi zbu­rzo­ne­go mia­sta. Proch spa­lo­nych ciał zmie­sza­ny z zie­mią. Nie ma gro­bów, nie ma ka­mien­nych ta­blic. I nie ma czło­wie­ka z jego imie­niem i na­zwi­skiem, z opo­wie­ścią naj­krót­szą, kim był...