Ludzka miłość

To, że rytm powieści pisarzy iberoamerykańskich jest inny i absolutnie niepodrabilany, nie wymaga dowodu. Ostatnio, dzięki uprzejmości Jose Mario Arguedasa, zanurzyłam się w świat indian Keczua. Dwa tomy opowiadań ("Ludzka miłość" i "Woda") wydane w 1979 roku przez PIW zostały skonsolidowane w jedną książkę pt. "Ludzka miłość". Dziwny to zabieg, moim skromnym zdaniem, bo te dwa zbiory przesiąknięte są zupełnie innymi emocjami i zamiast harmonizować ze sobą, ukazują potężny zgrzyt narracyjny. Z jednej strony dowodzi on niewątpliwie dużej elastyczności pisarza, z drugiej nieczułości wydawcy - żaden z tych faktów nie powinien zakłócać odbioru historii, a jednak przychodzi na myśl, jak mały chochlik i zakłóca. Nie czepiajmy się jednak szczegółów, w końcu trudno określić co kierowało wydawnictwem w czasach ciężkiej komuny, szczęście, że w ogóle coś dobrego wydali.
Prawda jest taka, że jak w narracji pojawia się obok siebie sierra, puna i pampa to ja już jestem kupiona. Dodajmy do tego kaktusy, palące słońce, comuneros czekających na podział wody i moja dusza w sposób bardzo wyraźny przekazuje mi sygnały, że zdecydowanie zamieszkiwałam kiedyś Peru i byłam rasy czerwonej. Oba tomy poprowadzone są z perspektywy chłopca - białego wychowywanego wśród Indian, który identyfikuje się z nimi, oddaje cześć ich bogom i patrzy na świat z ich perspektywy. Animizm i mitologia są nieodłącznymi elementami życia kultur pierwotnych, choć niestety powoli zamierają w obliczu galopującego konsumpcjonizmu. Dawne zwyczaje popadają w zapomnienie, a magia wycieka z naszego świata. Szkoda. Dobrze, że można ją jeszcze znaleźć w krótkich opowiadaniach, które leżą zapomniane w bibliotece i prawie nikt ich nie wypożycza. Arguedas wychowywał się wśród Indian Keczua, mówił w ich narzeczu, czuł to, co oni. To ważne, bo kłamiąc - mówi prawdę. Zaprasza nas do swoich wspomnień, zmyśleń i przewidzeń, pozwala popatrzeć przez chwilę na inny świat. Dla mnie nie mniej magiczny niż Kraina Czarów, albo Oz. A przecież kiedyś istniał.
Nie jest to jednak dokument, ani nie pretenduje do tej roli. Fakty pozostawmy ludziom bez wyobraźni. (Uwielbiam literaturę faktu, żeby nie było, szczególnie tę polską spod znaku Wydawnictwa Czarnego). Realizm magiczny aż ścieka z przewracanych kartek, choć jednocześnie wcale go tam nie ma. To nie zabieg literacki. Oni po prostu tak myślą i to jest cudowne.
Coś czuję, że sobie go jeszcze poczytam.