Paszport „Polityki”

Paszport „Polityki” w kategorii literatura otrzymała na początku 2017 roku Natalia Fiedorczuk-Cieślak za książkę Jak pokochać centra handlowe. Jury uhonorowało ją za „przenikliwy portret współczesnej Polski widzianej od strony matek z wózkami, za chłodny i niebanalny obraz macierzyństwa, a także za żywy i pełen humoru literacki język”. Bohaterka książki to depresyjna mieszkanka przedmieść Warszawy. Przedstawicielka pokolenia umów śmieciowych. Bywalczyni supermarketów. Młoda żona i – niedługo – matka. Mimo braku stałego zatrudnienia i prawa do urlopu macierzyńskiego decyduje się na dziecko.

Nagroda Literacka Nike

To pierwszy taki przypadek w historii tego wyróżnienia, gdy postanowiono nagrodzić reportaż. Nagrodę Literacką Nike 2017 otrzymał Cezary Łazarewicz za książkę Żeby nie było śladów, poświęconą śmierci Grzegorza Przemyka. Reporter opisuje kulisty jednej z najgłośniejszych zbrodni lat 80. Przemyk, świeżo upieczony maturzysta, w maju 1983 roku został śmiertelnie pobity przez milicję. – Bałem się, że tej książki nikt nie przeczyta, nie zauważy. Gdy już ją napisałem zrozumiałem, że mechanizmy władzy są wieczne – powiedział Cezary Łazarewicz podczas odbierania nagrody. Z kolei laureatem w plebiscycie czytelników „Gazety Wyborczej” został Stanisław Łubieński, autor książki Dwanaście srok za ogon. Książkę Łubieńskiego najłatwiej opisać jako esej ornitologiczny, powstała bowiem z pasji do podglądania ptaków.

Nagroda Bookera

Brytyjska Man Booker Prize, przyznawana od 1969 roku, jest jedną z najważniejszych nagród literackich w anglojęzycznym świecie. W tym roku został nią uhonorowany George Saunders za Lincoln in the Bardo. Książka jest jego powieściowym debiutem – amerykański pisarz do tej pory realizował się w krótkich formach, pisał opowiadania, eseje i reportaże. W Polsce ukazał się zbiór opowiadań Saundersa zatytułowany Dziesiąty grudnia. Powieść „Lincoln in the Bardo” opowiada o śmierci syna prezydenta Abrahama Lincolna – 11-letniego Williama Wallece'a. „Bardo” to termin wzięty z buddyzmu – w dosłownym tłumaczeniu oznacza „stan pośredni”, w tym wypadku stan między śmiercią a kolejnymi narodzinami. W Polsce książka ukaże się jesienią 2018 roku nakładem Wydawnictwa Znak. Osobną nagrodą jest Międzynarodowy Booker (Man Booker International Prize) – w tym roku wyróżniono nią izraelskiego pisarza Dawida Grosmana za książkę Wchodzi koń do baru. To krótka opowieść o życiu pewnego komika, Dova Greensteina, wystawiającego własne stand-upy.

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

W tym roku Nagroda Nobla w kategorii literatura powędrowała do brytyjskiego pisarza Kazuo Ishiguro. Doceniono go za „powieści o ogromnej emocjonalnej sile, w których ukazuje, że nasze poczucie związku ze światem jest iluzoryczne”. Kazuo Ishiguro urodził się w Japonii, od 1969 roku mieszka w Anglii. Debiutował w 1982 roku powieścią Pejzaż w kolorze sepii. Ogromny rozgłos przyniosła mu ekranizacja jednej z następnych książek – Okruchów dnia – z Emmą Thompson i Anthonym Hopkinsem, wyróżniona ośmioma nominacjami do Oscara. Potem wydał jeszcze Kiedy byliśmy sierotami i Nie opuszczaj mnie, po czym zamilkł na dziesięć lat. Dopiero w 2015 roku powrócił książką Pogrzebany olbrzym, uniwersalną przypowieścią o sile pamięci, zemście, miłości i wojnie.

Literacka Nagroda Europy Środkowej „Angelus”

Zwycięzcą tegorocznego Angelusa został Oleg Pawłow za powieść Opowieści z ostatnich dni. To trylogia, na którą składają się trzy krótkie powieści: „Służbowa baśń”, „Sprawa Matuszyna” i „Karagandyjska tryzna”. Akcja wszystkich trzech toczy się w schyłkowym okresie sowieckiego imperium, w wojsku i łagrach Kazachstanu. – Zdecydowaliśmy się przyznać tę nagrodę komuś, kto wybitnie pokazuje bezsilność, a nawet słabość człowieka przed państwowym lewiatanem, a jednocześnie jego siłę, niezłomność i wytrwałość. Komuś, kto prowadzi swoich bohaterów w trzech możliwych kierunkach: w kierunku czynu bohaterskiego, w kierunku przestępstwa albo w kierunku świętości – powiedział Mykoła Riabczuk, przewodniczący jury.

Nagroda Conrada

Anna Cieplak, autorka powieści Ma być czysto, została laureatką Nagrody Conrada za najlepszy debiut literacki. – Miarą sukcesu opowieści jest spójność świata, w którym się opowieść toczy i w którym zostaje zrozumiana – mówił w laudacji prof. Michał Paweł Markowski, przewodniczący kapituły. Nagroda Conrada to stosunkowo nowe wyróżnienie literackie przeznaczone wyłącznie dla debiutantów, przyznawane jest podczas Festiwalu Conrada.

Anna Cieplak na co dzień pracuje z dziećmi i młodzieżą w Świetlicy Krytyki Politycznej w Cieszynie. „Ma być czysto” opowiada o polskiej prowincji i jej nastoletnich mieszkańcach. „Mieć piętnaście lat to jak mieć przed sobą perspektywę przynajmniej pięciu lat uporczywych zaburzeń urojeniowych, których nie da się niczym wyleczyć. Kompleks wyrasta na kompleksie i tylko co bardziej gruboskórni nie czują się jak gówno. Albo przynajmniej dobrze udają. Zapamiętujesz dokładnie każdą uwagę na swój temat i odtwarzasz ją w samotności, interpretując na sto sposobów” – pisze w książce autorka.

Transatlantyk

Lajos Pálfalvi odebrał w tym roku nagrodę Transatlantyk, przyznawaną przez Instytut Książki wybitnym popularyzatorom literatury polskiej za granicą. Lajos Pálfalvi to węgierski historyk literatury, krytyk, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej. Przełożył na język węgierski utwory m.in. Sławomira Mrożka, Czesława Miłosza i Olgi Tokarczuk. – Już od wielu lat Lajos Pálfalvi potrafi przenosić do swego języka artyzm dzieł polskich tak, by jak najmniej z niego uronić. Jest przy tym precyzyjny i naturalny. Książki polskie świetnie „czytają się”, w jego przekładzie, po węgiersku – mówił w laudacji Ambasador RP na Węgrzech Jerzy Snopek.

Nagroda Fundacji im. Kościelskich

Nagroda Kościelskich przyznawana jest od 1962 roku przez Fundację im. Kościelskich – jedną z najstarszych polskich instytucji kulturalnych, działającą w Genewie. W tym roku Nagrodę Kościelskich zdobyła poetka i botaniczka Urszula Zajączkowska za tom Minimum. Urszula Zajączkowska na co dzień pracuje jako adiunkt w Zakładzie Botaniki Leśnej SGGW w Warszawie. To nie pierwszy raz, jak porzuca świat nauki na rzecz poezji. Debiutowała tomikiem „Atomy” nominowanym do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”.

Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius

Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius jest wyróżnieniem i promocją najważniejszych dzieł i twórców polskiej poezji. Zwycięzcami tegorocznego Silesiusa zostali: w kategorii książka roku – Jacek Podsiadło za Włos Bregueta, w kategorii debiuty – Radosław Jurczak za Pamięć zewnętrzną. Natomiast Andrzej Sosnowski został uhonorowany Silesiusem za całokształt pracy twórczej.

Nagroda Literacka „Gdynia”

Decyzją kapituły tegoroczna Nagroda Literacka „Gdynia” trafiła w ręce czworga spośród dwudziestu nominowanych. W kategorii eseistyka nagrodzono Krzysztofa Siwczyka za esej Koło miejsca. W kategorii poezja uhonorowano Michała Sobola za tom poetycki Schrony. W kategorii proza nagrodę otrzymała Salcia Hałas za powieść Pieczeń dla Amfy. W kategorii przekład na język polski nagroda przypadła Ryszardowi Engelkingowi za nowe tłumaczenie Szkoły uczuć Gustave’a Flauberta.

Nagroda Literacka m.st. Warszawy

Nagroda Literacka m.st. Warszawy to wyróżnienie, którego historia sięga czasów przedwojennych. Laureatami tegorocznej edycji są: w kategorii warszawski twórca – Hanna Krall; w kategorii proza – Stanisław Aleksander Nowak za książkę Galicyanie; w kategorii poezja – Jerzy Kronhold za tom Skok w dal; w kategorii literatura dziecięca (tekst i ilustracje) – Marcin Szczygielski i Magdalena Wosik za książkę Klątwa dziewiątych urodzin; w kategorii edycja warszawska – Grzegorz Piątek za książkę Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego.

Poznańska Nagroda Literacka

Poznańska Nagroda Literacka przyznawana jest w dwóch kategoriach: za wybitne zasługi dla polskiej literatury i kultury (Nagroda im. Adama Mickiewicza). W tym roku otrzymał ją prof. Tadeusz Sławek, poeta, tłumacz, eseista, literaturoznawca. Z kolei Nagrodę – Stypendium im. Stanisława Barańczaka otrzymują młodzi twórcy za znaczący, innowacyjny dorobek w dziedzinie literatury, humanistyki, popularyzacji kultury literackiej. Jej laureatką została Małgorzata Lebda za poświęcony zmarłemu ojcu tom Matecznik. – Jest w tej książce – tak zrównoważonej w słowach, sprawiedliwej w obrazach, tak odmierzonej, o tak pięknej dykcji – tonacja, którą podyktować może tylko młode, przedwcześnie dojrzałe sieroctwo dziewczyny, która dopiero się dowiaduje, ale już pamięta – mówił w laudacji Jarosław Mikołajewski, członek kapituły.

Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego

To polska nagroda literacka przyznawana od 2010 roku autorowi najlepszego reportażu literackiego. Honorowy patronat nad nagrodą objęła żona pisarza, Alicja Kapuścińska. W tym roku wyróżnienie otrzymał Rana Dasgupta, autor książki Delhi. Stolica ze złota i snu. „W panoramicznym reportażu, wyrosłym z wielkiej tradycji powieści realistycznej, Rana Dasgupta dokonuje mistrzowskiej wiwisekcji indyjskiej metropolii – jednego z punktów węzłowych świata globalnego kapitalizmu. Dzięki swej wrażliwości na ludzkie opowieści i wyjątkowej ostrości widzenia pokazuje, że w dobie coraz dramatyczniejszych rozwarstwień nasza przyszłość staje się zarazem coraz bardziej wspólna" – pisali członkowie jury w uzasadnieniu.

Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego

Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego jest przyznawana za najlepszą książkę historyczną roku. Laureatką dziewiątej edycji została młoda badaczka Agata Zysiak za publikację o początkach uniwersytetu w robotniczej Łodzi. Zysiak w książce „Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście” opisała konflikty, które w pierwszych latach po wojnie wstrząsały tworzonym właśnie Uniwersytetem Łódzkim.

Nagroda Wielkiego Kalibru

Nagrodę ufundowaną przez Prezydenta Miasta Wrocławia odebrał Mariusz Czubaj za powieść R.I.P. Po raz kolejny swoją nagrodę przyznali też czytelnicy – powędrowała do rąk Ryszarda Ćwirleja za powieść Śliski interes. By uczcić pamięć zmarłej Janiny Paradowskiej, wieloletniej przewodniczącej Kapituły Nagrody Wielkiego Kalibru, wręczono Nagrodę Specjalną im. Janiny Paradowskiej. Otrzymał ją Bartosz Szczygielski za debiutancką powieść Aorta.

Gryfia – Ogólnopolska Nagroda Literacka dla Autorki

Katarzyna Boni została laureatką szóstej edycji Gryfii – Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej dla Autorki przyznawanej przez „Kurier Szczeciński”. Boni została nagrodzona za Ganbare! Warsztaty umierania – reportaż o tsunami, które nawiedziło Japonię w 2011 roku.

Nagroda Fandomu Polskiego im. Janusza A. Zajdla

Nagroda im. Janusza Zajdla to coroczna nagroda literacka w dziedzinie fantastyki, przyznawana przez uczestników konwentu Polcon najlepszym polskim utworom literackim wydanym w poprzednim roku kalendarzowym. Na gali zamknięcia tegorocznego Polconu nagrodzeni zostali: Krzysztof Piskorski za powieść Czterdzieści i cztery oraz Łukasz Orbitowski i Michał Cetnarowski za opowiadanie Wywiad z Borutą.

Literacka Nagroda im. Jerzego Żuławskiego

Jerzy Żuławski, polski pisarz, poeta i dramaturg okresu Młodej Polski, był jednym z prekursorów polskiej literatury fantastycznonaukowej. Nagroda jego imienia przyznawana jest od 2008 roku za wybitne dzieła utrzymane w konwencji fantastyki. W tym roku Nagroda Główna powędrowała do Krzysztofa Piskorskiego za powieść Czterdzieści i cztery. Złote Wyróżnienie otrzymał Radek Rak za powieść Puste niebo, a Srebrne Wyróżnienie – Jacek Inglot za powieść Polska 2.0.

Nagroda polskiej sekcji IBBY

Polska sekcja IBBY, Międzynarodowej Izby ds. Książek dla Młodych, wybrała najlepsze książki 2017 roku. Nagrodę literacką za książkę dla dzieci otrzymała Katarzyna Ryrych za Łopianowe pole. Jury doceniło autorkę za stworzenie „urzekającego swoją prostotą, ale i tajemniczością, świata”. Nagrodę literacką za książkę dla młodzieży odebrał Marcin Szczygielski, autor Serca Neftydy, którą jurorzy określili jako „gigantyczną odyseję science fiction zbudowaną na kanwie egipskiej mitologii”, a nawet jako „osiągnięcie polskiej fantastyki młodzieżowej na miarę arcydzieł światowych”.

Plebiscyt Książka Roku serwisu Lubimyczytać.pl

Na początku 2017 roku najlepsze książki w poszczególnych kategoriach wybraliśmy wspólnie z naszymi czytelnikami. Nie inaczej będzie tym razem – już niedługo kolejna odsłona naszego plebiscytu Książka Roku 2017, w którym zdecydujecie, która książka wydana w mijającym roku zasługuje na miano tej najlepszej. Śledźcie uważnie naszą plebiscytową stronę!