Dwanaście srok za ogon

Przyjemny w odbiorze zbiór esejów o birdwatchingu. W wielu kwestiach dotyczących ptaków w Polsce i na świecie otwiera oczy. Przy okazji dowiesz się jakie ptaki zjadł François Mitterrand na ostatni posiłek na łożu śmierci.

Przyjemny w odbiorze zbiór esejów o birdwatchingu. W wielu kwestiach dotyczących ptaków w Polsce i na świecie otwiera oczy. Przy okazji dowiesz się jakie ptaki zjadł François Mitterrand na ostatni posiłek na łożu śmierci.

Pokaż mimo to

„...Okazało się, że pasja zmienia na zawsze. Możesz już nie chodzić po bagnach i lasach, ale twój wzrok zawsze przykuje przelatujący dzięcioł. Nigdy nie pozostaniesz obojętny na połyskliwe piękno pierwszych wiosennych szpaków. Zawsze przystaniesz na dźwięk nieznajomego śpiewu. Nigdy nie przestaniesz obserwować...”

"...Człowiek chroni się przed myślą, że zwierzęta czują. I że te uczucia są w jakiś sposób podobne do jego własnych..."

Stanisław Łubieński zaprasza nas do świata swojej pasji, którą stała się ornitologia. Świat ptaków zobaczymy oczami przyrodnika i humanisty. Refleksję wtapia się w piękno natury i muska sztukę, poezję, literaturę, muzykę oraz społeczno - polityczno - ekonomiczne zagadnienia. Poetycka narracja zabiera nas w Mickowiczowski etos, klucz żurawi przywołuje pędzel Józefa Chełmońskiego, François Mitterrandem i Jamesem Bondem, wspomnienia o taterniku Eugeniuszu Janocie przywołują bocianie gniazda, a obserwacja jaskółczych piskląt, przeistacza w gawędę o XVI wiecznym arcybiskupie, Olausie Magnusie i cesarzu niemieckim Fryderyku II o teoriach migracji. Co ciekawe, że pierwszy dowód ptasich wędrówek został zaobserwowany w 1250 roku za sprawą jaskółki, którą cystersi obciążyli pergaminem przy nóżce, podobno ptaszek wrócił z wiadomością z Azji. Pewien szlachcic z Polski zawiesił bocianowi tabliczkę z napisem: "Haec ciconia ex-Polonia". Wiosną przyszła odpowiedź: "India cum donis remittit ciconiam Polonis"
"...Gatunki migrujące nocą orientują się na podstawie rozmieszczenia gwiazd. Tak podróżują na przykład gęsi i drozdy. W ciągu dnia zatrzymują się na odpoczynek i żerowanie. W pochmurne noce przerywają wędrówkę. Ptaki lecące w ciągu dnia korygują kierunek na podstawie ruchu słońca na horyzoncie. Ich mózgi dokonują bezwiednie skomplikowanych obliczeń, bo przecież niewielkie odchylenie od kursu oznaczałoby minięcie się z celem o setki kilometrów. Niektóreptaki rozpoznają z powietrza charakterystyczne punkty i trafiają na miejsc ze zdumiewającą dokładnością.(...)Rudziki - ptaki bezbłędnie wybierały kierunek wędrówki, nawet gdy nie widziały nad sobą rozgwieżdżonego nieba. Nasuwało się podejrzenie, że w jakiś sposób wyczuwają bieguny magnetyczne ziemi.(...) To, w jaki sposób ptaki reagują na pole magnetyczne, wciąż nie jest całkowicie wyjaśnione. Przyjmuje się, że pewną rolę odgrywają w tym mikroskopijne kryształki magnetytu umieszczone w okolicach nozdrzy..."

"...Ptasi śpiew inspirował zresztą ludzi wszystkich epok. Próbowano go zapisywać za pomocą nut, znaków alfabetu, wymyślnych diagramów.(...) Słynna anegdota mówi, że początek "V Symfonii" podpowiedział Beethovenowi usłyszany gdzieś ortolan. Vivaldi napisał "Szczygła" - koncert na flet poprzeczny. Olivier Messiaen z ptasiego koncertu usłyszanego w czasie porannej warty w okopach II wojny światowej stworzył "Kwartet na koniec czasu". Utwór miał premierę 15 stycznia 1941 roku w stalagu VIII A w Zgorzelcu, do którego trafił kompozytor.(...) Niezmiennie zachwycają polifoniczne pieśni Clementa Jannequina z pierwszej połowy XVI wieku,(...)rozbrzmiewają głosy ptaków. Najbardziej znana pieśń - Le chant des oiseaux - opiewa cud przebudzenia wiosennej przyrody. Szczęście i radość wlewają się w nasze serca za sprawą głosu drozda śpiewaka, słowika, a także "zdrajczyni" kukułki. Wykonawcy naśladują w pieśni ptasie trele, klaskania, gwizdy i kwilenia: "(...) Frian, frian, frian, frian, frian, frian, frian, frian, ticun, ticun, ticun, ticun, ticun, ticun, qui la ra, qui la ra, qui la ra, huit, huit, huit, huit, huit, huit, huit, huit, huit(...)"

Nie sposób nie wspomnieć o ptakach Alfreda Hitchcocka.
"..."Ptaki" Alfreda Hitchcocka to jeden z niewielu filmów, w których ptaki dostały liczącą się rolę. Szkoda tylko, że raczej negatywną. Aby uzyskać realistyczny efekt, w czasie jednej ze scen ekipa rzucała w Tippi Hendren żywymi ptakami. Po tygodniu zdjęcia trzeba było przerwać, żeby aktorka mogła dojść do siebie. Z dzisiejszej perspektywy narysowane na taśmie wrony nałożone na kadry z aktorami wydają się raczej komiczne. Podobnie zresztą wypchane eksponaty przyczepione do ubrań uciekających ludzi. A mimo to obraz wirujacego stada irracjonalnego żywiołu jest bardzo sugestywne. Zapisuje się gdzieś w podświadomości i nikt, kto widział "Ptaki", nie spojrzy beznamiętnie na posępne, kraczące kotłowaniny gawronów i kawek. Albo na zlatujące się o zmierzchu, wielotysięczne stada szpaków, które napełniają wieczorną ciszę jazgotem i niepokojem. W "Ptakach" napastnikami nie są drapieżniki, maszyny do zabijania z ostrymi jak brzytwa szponami. Zagrożenie ma przerażająco znajome i niewinne oblicze. W filmie Hitchcocka ludzi atakują stadne ptaki żyjące obok nas - mewy, wrony, wróble, szpaki..."

Pasja ptasiarza i ornitologa ma swoje plusy i minusy, to estetyczny spacer,który możemy zacząć we własnym otoczeniu,otwierając okno, stojąc na balkonie, spoglądać tam, gdzie wzrok nie sięga, przedzierać się przez trawy, gąszcze, tatarak, podpływanie do mało dostępnych miejsc, trwać w ciszy...
Z narażeniem życia zatrzymywać gwałtownie samochód, po jednym dźwięku ptasiego trela, po nierównościach i wyboistych drogach, gdy z zadartą głową idziemy nie patrząc przed siebie...Gdy wkrada się w spokojna pasję ptasiarza - ornitologa pierwiastek rywalizacji, i zaczyna się lista osiągnięć, by zamienić życie w codzienną obserwację. "...Każe stać w zacinającym piaskiem sztormem na wydmie albo zmusza do wchodzenia po pas w lodowate wiosenne bagno. Wieść o rzadkim ptaku, który zjawił się na drugim końcu Polski, może doprowadzić do przerwania rodzinnych wakacji..."

Podróż Łubieńskiego jest pasjonującym i fascynującym reportażem w lokalnej społeczności, okrytej skrawkiem natury i lasem, estetycznym spojrzeniem i dźwiękiem, który opowiada najpiękniejszą historię, w którą jesteśmy wpisani, tworząc wspólną przestrzeń i symbiozę natury.

„...Okazało się, że pasja zmienia na zawsze. Możesz już nie chodzić po bagnach i lasach, ale twój wzrok zawsze przykuje przelatujący dzięcioł. Nigdy nie pozostaniesz obojętny na połyskliwe piękno pierwszych wiosennych szpaków. Zawsze przystaniesz na dźwięk nieznajomego śpiewu. Nigdy nie przestaniesz obserwować...”

"...Człowiek chroni się przed myślą, że zwierzęta czują. I...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

To nie jest tylko kolejna książka o ptakach.

To nie jest tylko kolejna książka o ptakach.

Pokaż mimo to

Wybitna i wielowątkowa książka, która sprawia, że zaczynamy dostrzegać ptaki wokół nas. Prezentuje różne ciekawe i ważne zagadnienia związane z obserwacją ptaków, ale również poświęca dużo uwagi problemowi wymierania gatunków, zagrożeniom ze strony człowieka, w tym przede wszystkim działalności myśliwych. W bibliotece znalazłam ją w dziale zoologia, ale jest to zdecydowanie literatura piękna, która zachwyca opisami przyrody, od której coraz bardziej się oddalamy.

Wybitna i wielowątkowa książka, która sprawia, że zaczynamy dostrzegać ptaki wokół nas. Prezentuje różne ciekawe i ważne zagadnienia związane z obserwacją ptaków, ale również poświęca dużo uwagi problemowi wymierania gatunków, zagrożeniom ze strony człowieka, w tym przede wszystkim działalności myśliwych. W bibliotece znalazłam ją w dziale zoologia, ale jest to zdecydowanie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Lektura tej książki jest formą medytacji.

Lektura tej książki jest formą medytacji.

Pokaż mimo to

Ręka do góry, kto w zimie dokarmia ptaki? A kto lubi obserwować te małe, upierzone stworzenia? I choć od podpatrywania zza okna do „birdwatchingu” jeszcze daleko, to jednak w pewnym sensie rozumiem ten rodzaj ekscytacji, który towarzyszy podglądaniu tych fascynujących istot.

Nie dziwię się wcale, że Nike Czytelników w 2017 roku powędrowała do Stanisława Łubieńskiego. Autor ten posiada nie tylko dużą wiedzę ornitologiczną, nie tylko jest miłośnikiem zwierząt, ale też może pochwalić się rozległą znajomością innych dziedzin nauki. Dzięki temu „Dwanaście srok za ogon” to nie tylko zbiór historii o ptakach, książka ta dzięki różnym opowieściom pokazuje, że świat literatury czy sztuki nieustannie przeplata się z tym rzeczywistym. Mamy więc odniesienia do malarstwa, kultury, życiorysów ornitologów. Obok tego opisy ciężkiej pracy wielu ludzi, którzy starają się policzyć, zaobrączkować czy po prostu uratować ptaki. Jak w każdej książce poświęconej przyrodzie powraca też temat niszczycielskiego wpływu człowieka na populacje wszystkich gatunków.

Całość czyta się z przyjemnością, czytelnik dowiaduje się dużo ciekawych faktów, choćby tego, że James Bond był człowiekiem z krwi i kości (a do tego ornitologiem), a Ian Fleming właśnie od niego „zapożyczył” imię i nazwisko dla swojego agenta.

Przyzwyczaiłam się już do tego, że książki z serii Menażeria są gwarancją przekazania rzetelnej wiedzy oraz zapisem autentycznej pasji ich autorów. Nic, tylko czytać.

Ręka do góry, kto w zimie dokarmia ptaki? A kto lubi obserwować te małe, upierzone stworzenia? I choć od podpatrywania zza okna do „birdwatchingu” jeszcze daleko, to jednak w pewnym sensie rozumiem ten rodzaj ekscytacji, który towarzyszy podglądaniu tych fascynujących istot.

Nie dziwię się wcale, że Nike Czytelników w 2017 roku powędrowała do Stanisława Łubieńskiego. Autor...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Świetna książka o ptakach i nie tylko. Wiele ciekawostek, np. kim był prawdziwy James Bond, albo jak wyglądała ostatnia kolacja Mitteranda. O birdwatchingu i twichingu, a także o malarstwie Chełmońskiego. Przygnębiający ostatni rozdział.
Dla wszystkich którzy interesują się przyrodą lektura uzupełniająca, dla przyrodę lekceważących, albo uważających, że ma być człowiekowi poddana - jako lektura obowiązkowa.

Świetna książka o ptakach i nie tylko. Wiele ciekawostek, np. kim był prawdziwy James Bond, albo jak wyglądała ostatnia kolacja Mitteranda. O birdwatchingu i twichingu, a także o malarstwie Chełmońskiego. Przygnębiający ostatni rozdział.
Dla wszystkich którzy interesują się przyrodą lektura uzupełniająca, dla przyrodę lekceważących, albo uważających, że ma być człowiekowi...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Po prostu - czekam na więcej! Książka warta nagrody, którą otrzymała.

Po prostu - czekam na więcej! Książka warta nagrody, którą otrzymała.

Pokaż mimo to

Bardzo przewrotny, ale adekwatny tytuł!
Bo cóż ja w tej opowieści nie miałam! Różnorodność ogromną! Od malarstwa, literatury, filmu, muzyki poprzez wątki polityczne na ekologii skończywszy! Spojrzenie szerokie, które ogarniałam niczym sowa, skoro już jesteśmy w ptasim świecie, wykręcając umysł i wyobraźnię dookoła tej przebogatej panoramy. Właściwie nie powinnam się temu dziwić, skoro autorem jest kulturoznawca ogarnięty ptasią pasją, a już z pewnością dotknięty syndromem Birding Compulsive Disorder w pozytywnym jego znaczeniu. Jednostki chorobowej wymyślonej z przymrużeniem oka przez językoznawcę Petera Cashwella, odpowiadającej za skupianie całej uwagi na ptakach w codziennym życiu „chorego”. To on „odpowiada za gwałtowne hamowanie bez oglądania się w lusterku na ruchliwej drodze, kiedy na poboczu mignie coś ciekawego. To on sprawia, ze ptasiarz w środku dyskusji ucisza wszystkich syknięciem i unosi palec w kierunku, z którego dobiega interesujący dźwięk”. To on zmusza do wielogodzinnego czuwania nawet w zimny, mroźny lub deszczowy dzień albo noc, by zobaczyć na przykład rzadką już kraskę. To on dawał siłę, by przetrwać i przeżyć koszmar obozu koncentracyjnego,bo i nawet takich wątków w niej nie zabrakło.
Taki jest właśnie autor i jego opowieści!
A może reportaże, które przybierały momentami formę dziennika z obserwacji albo esejów? W pierwszym zderzeniu ze słowem sprawiały wrażenie chaotycznych. Poszatkowanych nawet wewnątrz dwunastu rozdziałów. Sięgających do różnych źródeł nauki i czerpiących z własnego doświadczenia. Ale to pozory wynikające z rozległej wiedzy autora, z którą dzielił się, przepuszczając ją przez fokus uwagi skupionej na jednym temacie – ptaków. A zaczął od swoistego listu polecającego, w którym powołał się na przyczynę swojej „choroby” rozwijającej się powoli od dzieciństwa. Nie boję się jej nazwać wprost – miłością do ptaków, chociaż autor w żadnym miejscu do tego się nie przyznał i nie nazwał. Nie musiał. Ja ją widziałam, słyszałam i czułam w każdym zdaniu. Tę miłość najpierw pozwolił mi usłyszeć poprzez dźwięki, które w moim życiu słyszę wyraźnie tylko, gdy jestem w lesie lub jakaś wrona niespodzianie zakracze nade mną, idącą chodnikiem, w miejskim zgiełku. A to przecież trele, świergot, ćwierkanie czyli śpiew, tak trudny do przełożenia na ludzką mowę i jeszcze trudniejszy do zapisania. By potem ukazać ich ptasich autorów w opisach, które mnie urzekły. Nie tylko własnym postrzeganiem, ale również interpretacją obrazów Józefa Chełmońskiego. Autor zachwycał się jego widzeniem ptasiego świata, a ja zachwycałam się jego zachwytem. Jego podążaniem śladami artysty, by skonfrontować obraz z rzeczywistością.
Ale i bez tego typu wycieczek dużo podróżował.
Zaglądał do obozu naukowców obrączkujących ptaki (podobnego do tego, jak Akcja Carpatica), by im nie tylko pomagać, ale by przede wszystkim być bliżej ptaków, bo – jak sam napisał – „Nigdzie nie będę bliżej ptaków”. Nigdzie nie będzie miał takiej możliwości, by przekonać się, czy sosnówka rzeczywiście pachnie żywicą. Prezentował klasyfikację ludzi zajmujących się ptakami, podkreślając jej ogromne zróżnicowanie, gdzie obok naukowców ornitologów funkcjonują ptasiarze, obserwatorzy ptaków on-line i mniej szlachetni tłiterzy. Osobny rozdział poświęcił ptasim fotografom, których „bezkrwawe łowy” w dzisiejszych czasach nie są już takie bezkrwawe, bo z konsekwencjami zdziczałych obyczajów „polujących”. Na tle urokliwego życia ptaków na wsi, w lasach i bezludnych krainach i w ludnym mieście, w których ptaki przystosowały się do życia w nim, można uwierzyć, że ptasia rzeczywistość to sielanka. Z czasem jednak zrozumiałam, że tak pięknie rozpoczęta romantycznymi pejzażami malarskimi i nie mniej romantycznymi opisami natury widzianymi oczami autora, idylla, gdzie „skowronek uderza skrzydłami płytko, praktycznie stoi w powietrzu i wyśpiewuje w wieczornej ciszy swoją przyśpieszającą melodię”, była po to, by tu i ówdzie wrzucić zakłócające ją zdanie – „Kładę się na krótko skoszonej, śmierdzącej chemikaliami trawie”.
I tyle zostaje z opisu – smutek.
Uczucie, które im bliżej ku końcowi, tym częściej się pojawiało. Jego silny akord szczególnie odczułam w rozdziale o bocianach. Wymieranie populacji mojego ulubionego ptaka, według autora, powodują „środki owadobójcze, monokultury, melioracja i zalesianie nieużytków”. Jeszcze trochę, a już nie zrobię zdjęcia takiego, jak to z ostatniej wiosny. Pozostanie mi mój sztuczny bociek w bibliotece i wspomnienia z dzieciństwa, w których klekot budził mnie rano w babcinym gospodarstwie pałuckiej wsi, gdzie spędzałam w czasie wakacji najszczęśliwsze, beztroskie lata.
Dwa ostatnie rozdziały to już bicie na alarm.
Brutalnie ściągające mnie z podniebnych lotów migracyjnych tak pięknie pokazanych w filmie „Makrokosmos”, do którego obejrzenia zachęcił mnie autor, a który w zachwycie przeżywałam dwa razy i mam ochotę jeszcze raz. Na twardy grunt realiów, w których bezmyślność ludzi (na przykład strzelanie do ptaków jako sport, by pokazać siebie i swoje „trofea” na portalach społecznościowych) i brak ujednoliceń lub uregulowań prawnych na całym świecie, prowadzą do wymierania ptasich gatunków.
Czułam się jak balonik, z którego powoli uchodziło powietrze...
To jedna z tych pozycji, którą stawiam obok „Sekretnego życia drzew” i „Duchowego życia zwierząt” Petera Wohllebena. Książek, które wzbudzają zachwyt nad światem przyrody, by czynić wrażliwym na nią i uczyć, „że przyroda jest wszędzie i potrzebuje naszej opieki”.
Książka była nominowana do Literackiej Nagrody Nike. Została finalistką i wybraną przez czytelników, ale nie przez kapitułę nagrody Nike. Ta tytuł laureata przyznała reportażowi „Żeby nie było śladów” Cezarego Łazarewicza. Według mnie obie zasługują na to miano. Trudność wyboru między nimi polega na ich diametralnym zróżnicowaniu tematyki, przy jednakowej jej ważności. Pierwsza mówi o przyszłości ludzkości poprzez pryzmat dramatu ptaków, a druga o przeszłości ludzkości poprzez pryzmat tragedii jednostki. Pierwsza odwołuje się przede wszystkim do emocji czytelnika, a druga do faktów pojmowanych rozumowo. Obie świetnie napisane, stylem narracji adekwatnym do treści i do celu przekazu.
Jak wybrać?
Na szczęście uczyniła to za mnie kapituła nagrody, chociaż dla mnie każdy dokonany przez nią wybór byłby dobry.
http://naostrzuksiazki.pl/

Bardzo przewrotny, ale adekwatny tytuł!
Bo cóż ja w tej opowieści nie miałam! Różnorodność ogromną! Od malarstwa, literatury, filmu, muzyki poprzez wątki polityczne na ekologii skończywszy! Spojrzenie szerokie, które ogarniałam niczym sowa, skoro już jesteśmy w ptasim świecie, wykręcając umysł i wyobraźnię dookoła tej przebogatej panoramy. Właściwie nie powinnam się temu...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Autor naprawdę kocha ptaki i zaskakująco ciekawie potrafi o tym opowiadać.

Autor naprawdę kocha ptaki i zaskakująco ciekawie potrafi o tym opowiadać.

Pokaż mimo to