Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka
Nominacja w plebiscycie 2016
literatura faktu
316 str.
- Data wydania:
- 2016-02-17
- Data 1. wyd. pol.:
- 2016-02-17
- Liczba stron:
- 316
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788380492349
- Seria:
- Reportaż
- Wydawnictwo:
- Czarne
- Kategoria:
- literatura faktu
- Tagi:
- literatura polska Przemyk morderstwo PRL komuna bezpieka SB służba bezpieczeństwa UB Kiszczak
3 nagrody - Data wydania:
- 2016-02-17
- Liczba stron:
- 316
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788380492349
- Seria:
- Reportaż
- Wydawnictwo:
- Czarne
- Kategoria:
- literatura faktu
- Tagi:
- literatura polska Przemyk morderstwo PRL komuna bezpieka SB służba bezpieczeństwa UB Kiszczak
„Ludzie o miedzianym czole, utożsamiający milicję z władzą, postanowili poświęcić prawdę dla swoich doraźnych korzyści, skompromitować wymiar sprawiedliwości w Polsce cynicznymi manipulacjami, które będą kiedyś książkowym przykładem niesprawiedliwości” – to słowa matki Grzegorza Przemyka, świeżo upieczonego maturzysty, który w maju 1983 roku został śmiertelnie pobity przez milicję. W czasie śledztwa i rozprawy władze PRL za wszelką ceną starały się odwrócić uwagę od milicjantów, próbując przerzucić odpowiedzialność na sanitariuszy i lekarzy.
Cezary Łazarewicz szczegółowo opisuje historię Grzegorza Przemyka – od zatrzymania na placu Zamkowym po wydarzenia, które nastąpiły później. Pokazuje cynizm władz komunistycznych, zacierających ślady zbrodni, a także bezsilność władz III RP, którym nie udało się znaleźć i ukarać winnych. W opowieść o Przemyku autor wplata historie jego rodziców – poetki Barbary Sadowskiej i ojca Leopolda, przyjaciół, świadków jego pobicia czy sanitariuszy, niesłusznie oskarżanych o zabójstwo. Jednocześnie odkrywa kulisy działań władz i wpływ, jaki na tuszowanie sprawy wywarli między innymi Wojciech Jaruzelski, Czesław Kiszczak czy Jerzy Urban.
To jedna z najgłośniejszych zbrodni lat osiemdziesiątych w PRL. W pogrzebie chłopca wzięło udział kilkadziesiąt tysięcy ludzi, którzy z podniesionymi w znaku wiktorii dłońmi, w całkowitym milczeniu odprowadzali trumnę na Powązki. To również zbrodnia, która nie doczekała się sprawiedliwego wyroku.
Kup książkę
Polecane księgarnie
Pozostałe księgarnie
Informacja
Książki autora
Podobne książki
Recenzje oficjalnych recenzentów
Metodologia kłamstwa
Byłem wtedy dzieckiem. Sprawę Grzegorza Przemyka pamiętam jak przez mgłę. Może bardziej z późniejszych relacji. U mnie w domu o takich sprawach się nie mówiło, albo powtarzało oficjalną wersję, że chuligani narozrabiali. Wujek, co przyjeżdżał na wódkę i schabowe, mówił, że w Skierniewickiem za słowo Solidarność wieszają – to zapamiętałem, to wieszanie jakoś mi w pamięci utkwiło. Nie raz ojca i matkę znajomi esbecy ratowali przed pałowaniem. A co to ma do rzeczy, czyli do książki Cezarego Łazarewicza „Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka”? Ano rzecz jest o kłamstwie, które żyje obok nas i o prawdzie, której nie potrzebujemy.
Taki banalny przykład - Goebels twierdził, że kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się prawdą. Hołdował tej zasadzie towarzysz Urban, w latach 80. rzecznik rządu, a dziś podziwiany chyba bardziej niż w latach 80., gdy stał się synonimem hipokryzji państwa wobec obywateli i wierności goebelsowskiej zasadzie. Tak, w kłamstwo trzeba uwierzyć, potem już wszystko staje się możliwe. Tak, kłamstwo uprawniają wyższe racje polityczne, czy państwowe, Historia to równy stuk defiladowego marszu, nie płacz osieroconej matki.
Książka Cezarego Łazarewicza jest formalnie nie tak znowu częstym przykładem w polskiej literaturze reportażu sądowego. Mam wrażenie, że kiedyś takich książek było więcej, ale dziś ich funkcję przejął reportaż filmowy. Jest to przykład ciekawy także dlatego, że ma formę książki, więc nie ma tutaj formalnych ograniczeń, jakie stwarza prasa. Autor nie musiał się liczyć ze skromną objętością gazetowego tekstu. W efekcie otrzymujemy szczegółowy zapis tego wszystkiego, co działo się od momentu pobicia Grzegorza Przemyka aż do chwili ogłoszenia wyroku. Ale dochodzenie w sprawie jest tylko zewnętrzną warstwą książki, która, owszem, wciąga, ale pod nią ukazuje się czytelnikowi przesłanie o wiele istotniejsze i wiele bardziej uniwersalne.
Dziś, kiedy z kłamstewkami i manipulacjami mamy do czynienia co chwilę, gdy kłamstwo jest niemal usankcjonowanym sposobem komunikacji pod postacią rozmaitych technik i strategii zdobywania klienta czy politycznego poparcia, człowiek współczesny jest coraz mniej wrażliwy na ten aspekt relacji międzyludzkich. Akceptujemy kłamstwo. Zgadzamy się na kłamstwo. Sami stajemy się uzależnieni od kłamstwa. Zapominamy, że od kłamstwa zaczyna się każde zło. To od kłamstwa zaczyna się biblijna historia ludzkości i cały problem z człowiekiem.
To jest ten uniwersalny element książki Łazarewicza, element, który wynosi jego reportaż ponad inne dziennikarskie zapisy zbrodni, bo nie o zbrodnię w tym reportażu chodzi. Tutaj mowa jest o podstawie moralnej, jaką jest prawda. Łazarewicz przedstawia nam zapis kłamstwa, ukazuje metodologię oszustwa, gdzie człowiek zostaje pozbawiony podmiotowości, w trosce o dobro swoje, o dobro systemu także, musi uwzględnić kłamstwo jako element konieczny. Autor pokazuje nam proces falsyfikacji rzeczywistości, który utwierdza sprawców, że sprawcami nie są oraz niewinnych, że dopuścili się zbrodni. W zasadzie w tym ujęciu ludzie są niewinni. Winne stają się mechanizmy systemowe. Niewinni są zarówno milicjanci, którzy śmiertelnie pobili Grzegorza Przemyka jak i ich dowódcy z generałem Jaruzelskim i generałem Kiszczakiem na czele. To dlatego mogli oni spać spokojnie i bezproblemowo patrzeć ludziom w twarz, uznając się przy tym za dobrodziejów Polski. W tym kontekście „Żeby nie było śladów” jest opowieścią o klęsce tzw. „grubej kreski” i o tym jak komunistyczne kłamstwo przetrwało w wolnej Polsce.
Jakże blado w tym ujęciu wypadają ci wszyscy „sprawiedliwi”? Jakże ubogie są ich racje, będące racjami Lorda Jima? Są to tylko jednostkowe prawdy, które milkną wobec historii. A jednak nie mogłem oprzeć się podziwowi dla tych wszystkich, którzy wbrew logice bronili swoich wersji, mimo iż chciano uczynić z nich w świetle prawa ludzi obłąkanych, zatopionych w zemście i nienawiści . Dziś pamiętamy kim byli Jaruzelski, Urban i Kiszczak, ale kto wie, kim była Barbara Sadowska, kim byli świadkowie, bojący się do dziś podać swoich pełnych personaliów? To także powód, dla którego trzeba przeczytać tę książkę dziś. Że byli i będą ludzie gotowi dla prawdy ponosić największe ofiary, choćby ta prawda była tylko marnością wobec potęgi kłamstwa.
Sławomir Domański
59 Popieram
Link do recenzji
1720
196
182
Oceny
Dyskusje
Książka na półkach
- 1 656
- 1 466
- 368
- 101
- 60
- 39
- 38
- 26
- 25
- 20
Wypożycz z biblioteki
Cytaty
Z takimi ludźmi nie można rozmawiać, przekonywać ich, przedstawiać racji. Dla nich istnieje tylko doraźna polityka, utrzymywanie swych stanowisk, władzy nad ludźmi i nieograniczone możliwośc...
Rozwiń
Zobacz więcej
Ostatecznie nie doszło do ekshumacji [ Grzegorza Przemyka], bo prokuratura nie miała prawa jej zrobić wbrew rodzinie.
Zobacz więcejGdy sześćdziesiąt tysięcy ludzi wspólnie milczy na jeden temat, to jest to głośniejsze niż krzyk z tysięcy gardeł. Głos tego milczenia wzmacnia nasze serca, a może w innych obudzi drzemiące ...
Rozwiń
Zobacz więcej
Opinie [208]
Poruszający i prawdziwy reportaż.
Pokaż mimo toSprawa Grzegorza Przemyka nie jest już obecna w świadomości społecznej z taką siłą jak niegdyś i nie tak jak inne zbrodnie komunistyczne, np. księdza Jerzego Popiełuszki. Sama jego śmierć nie jest tak wyrazista, bo było w niej bardzo dużo ślepego przypadku czy też zbiegu nieszczęśliwych okoliczności – gdyby Grzegorz Przemyk nie był maturzystą, to siedziałby w czwartkowe...
więcejJeden z najbardziej przerażających reportaży jakie dane mi było czytać. Lektura niełatwa z powodu ogromu niegodziwości i bezsensu walki jednostki z systemem, dla którego prawda i sprawiedliwość są sprawami nieistotnymi. Niemniej polecam, bo to doskonała literatura.
Pokaż mimo toBardzo solidna reporterska opowieść opowiadająca losy tragicznego zmarłego Grzegorza Przemyka. Autor pokazuje w swojej pracy, w jaki sposób system zniszczył życie tego młodego człowieka, i w jaki obrzydliwy i ohydny sposób chciał zatuszować ślady tego zdarzenia. Po przeczytaniu tej książki utwierdziłem się w przekonaniu, że określenie "czasy słusznie minione" doskonale...
więcejNawet się pisać nie chce po przeczytaniu, a w moim przypadku wysłuchaniu, historii śmierci Grzegorza Przemyka i późniejszym sfingowanym śledztwie i procesie. Cezary Łazarewicz nie tylko, z wielką starannością, odtworzył fakty, ale tak sugestywnie opisał postacie dramatu, że nie jeden raz serce mi się krajało. Też jestem matką, też mam syna... i ta historia bardzo,...
więcejDobrze napisany reportaż. W sumie nie spodziewałam się po nim zbyt wiele, dlatego też mnie nie rozczarował. Pierwszy raz czytałam o kulisach działania polskiego systemu bezpieczeństwa i sądownictwa w latach osiemdziesiątych, i choć nie ma sensu zestawiać go z analogicznymi systemami w innych państwach bloku wschodniego, które były nieporównywalnie bardziej represyjne, to...
więcejsolidna robota dziennikarska.
Pokaż mimo tochyba ciężko wyżej ocenić reportaż, przynajmniej taki historyczny
Rewelacja. Czyta się z zapartym tchem, chodź sama historia bardzo ciężka. Polecam
Pokaż mimo towięcej na: http://elzbietarogalska.blogspot.com/2019/10/ksiazka-zeby-nie-byo-sladow-cezarego.html
Pokaż mimo toDużo bardziej istotne moim zdaniem jest zwrócenie uwagi na to dlaczego w ogóle doszło do tej tragedii? – czyli faktu, że Grzegorz P. pod wpływem alkoholu, nie podał dokumentu tożsamości milicjantowi, zaczął go szarpać, więc koledzy milicjanta przybyli mu z pomocą.
Sprawa Grzegorza Przemyka nigdy mnie nie interesowała, wydawała mi się nudna i polityczna. Coś tam słyszałem, ale nigdy nie znałem jej szczegółów. Książka jednak nie nudzi, jest wstrząsającym dokumentem śmierci młodego chłopaka, oraz obrazem beznadziejności i bezprawia politycznego w czasach polski PRL Okoliczności śmierci i późniejsze fakty związane ze sprawą, są ułożone...
więcej