Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Pierwszy Kontakt według Wattsa nastąpi za niecałe sto lat, w roku 2082. Nad Ziemią przyszłości pojawiają się tysiące Świetlików – małych, znikających w atmosferze satelit pozaziemskiego pochodzenia. Na spotkanie Obcym zostaje wysłany statek o nazwie Tezeusz, który na pokładzie wiezie dość nietypową załogę. Jego kapitanem jest wampir Jukka Sarasti, który tylko teoretycznie nie stanowi zagrożenia dla pozostałych – odpowiedzialne za to geny zostały zlikwidowane podczas procesu ożywiania. Poza nim na statku leci Banda, czyli cztery rozszczepione osobowości w jednej osobie Susan James. James jest lingwistką odpowiedzialną za komunikację z Obcymi. Badanie Obcych powierzono biologowi Isaacowi Szpindlowi, a ewentualną walkę major Amandzie Bates. Piątym członkiem załogi jest narrator, Siri Keeton, syntetyk informacji, obserwator. Ziemia, którą opuszczają, to miejsce, gdzie medycyna jest na poziomie pozwalającym na swobodną modyfikację organizmów. W ten sposób ludzie pozbywają się chorób i udoskonalają swoje mózgi w innych celach. Dysponują też oczywiście doskonałą technologią, która pozwala na dalekosiężne podróże kosmiczne. Jednak nie rezygnują z zamiłowania do ułudy. Niektórzy decydują się na ofertę Wirtualnie Wszechmocnych – wykupują miejsce w Niebie, gdzie wszystko, co ich otacza jest wytworem ich własnej świadomości – żyją w swoich własnych światach. Nie rezygnują przy tym z kontaktu z ludźmi żyjącymi w realu, przynajmniej do momentu wniebowstąpienia. W Obłoku Oorta Tezeusz spotyka statek Obcych, Rorschacha. Obcy nie okazują się ani wielkimi gadami, które chcą zniszczyć człowieka bez wyraźnego powodu, ani istotami przypominającymi ludzi, tylko będącymi na znacznie wyższym poziomie rozwoju. Kim więc są? Może łatwiej będzie powiedzieć, kim nie są. Nie są na pewno tacy, jakimi ich sobie wyobrażaliśmy do tej pory. Wyprawa Tezeusza kończy się porażką, oba statki zostają zniszczone. W drogę powrotną wyrusza Siri Keeton, ostatni żyjący członek załogi Tezeusza.

Jakoś tak nam się zwykle wydaje, że Pierwszy Kontakt rozpocznie się wtedy, kiedy staniemy twarzą w twarz, lub cokolwiek innego, z Obcymi. Obcy albo będą nas chcieli zniszczyć – wtedy nie uda im się tak łatwo, bo będziemy doskonale do tego przygotowani, a jeśli nie będziemy, to zawsze w zanadrzu mamy swój niezawodny, ludzki instynkt przetrwania; albo będą chcieli poprowadzić nas świetlistą ścieżką rozwoju, na co chętnie przystaniemy, bo to awans w międzygalaktycznej hierarchii. Peter Watts twierdzi inaczej. Przede wszystkim dla niego Kontakt zaczął się już dawno temu i to my jesteśmy jego inicjatorami. Informacje, które sobie przekazujemy na Ziemi za pomocą np. satelit wędrują swobodnie przez kosmos. Nie wiemy, kto przechwytuje lub przechwyci strzępki naszych codziennych rozmów, fragmenty muzyki, nie mówiąc już np. o komunikatach dotyczących wypowiedzenia wojny. I co z tego wywnioskuje, pod warunkiem, że będzie miał czym wnioskować. Po drugie Obcy mogą okazać się po prostu tak samo zaskoczeni kontaktem z nami jak my kontaktem z nimi, i mogą być tak samo do niego nieprzystosowani. Kontakt u Wattsa więcej nam właściwie mówi o naturze człowieka niż o Obcych. „Ludzie nie walczą o odcień skóry czy ideologię – to tylko wygodne wskazówki do identyfikacji swoich”, mówi. Jeśli ludzie ich nie znajdują, bo Obcy okazali się naprawdę obcy, zaczynają atakować. Po trzecie w końcu, w tym Kontakcie jesteśmy jakby ślepowidzący, tzn. z naszymi receptorami wszystko w porządku, mózg ma obraz, ale nie może go zinterpretować, ponieważ nie ma odpowiednich narzędzi. Rorschach to, jak w teście, tylko plama atramentu, w której każdy widzi co innego. Dlaczego kontakt kończy się katastrofą? Być może dlatego, że na tym etapie okazał się po prostu niemożliwy. By dać nam iskrę nadziei, autor wysyła do domu jedynego ocalałego, żeby mógł opowiedzieć, co się wydarzyło. Przy następnej okazji Obcy będą już trochę mniej obcy.

„Ślepowidzenie” należy do nurtu hard SF czyli fantastyki czerpiącej pełnymi garściami ze współczesnej nauki. Z wykorzystanych teorii autor tłumaczy się obficie na końcu książki. Najciekawsze to ta dotycząca biologii wampirów i uzasadnienie istnienia homo sapiens vampiris (wg Wattsa wampiry ok. 800 tysięcy lat temu stanowiły osobny podgatunek człowieka) oraz oczywiście teorie starające się wyjaśnić, jak działa mózg, czyli opisujące świadomość, podświadomość i inteligencję. Z grubsza rzecz biorąc większość z nich mówi, że tak naprawdę nie wiadomo, jak działa mózg – „żaden system nie może w pełni zrozumieć samego siebie”. Język Wattsa jest oczywiście przesiąknięty terminami naukowymi. Przeciętnemu odbiorcy nie przeszkodzi to jednak w pełnym odbiorze książki, dlatego że autor we wszystkich innych możliwych miejscach stara się go uprościć. Książka w wersji angielskiej została opublikowana na licencji Creative Commons i jest dostępna w Internecie.

Pierwszy Kontakt według Wattsa nastąpi za niecałe sto lat, w roku 2082. Nad Ziemią przyszłości pojawiają się tysiące Świetlików – małych, znikających w atmosferze satelit pozaziemskiego pochodzenia. Na spotkanie Obcym zostaje wysłany statek o nazwie Tezeusz, który na pokładzie wiezie dość nietypową załogę. Jego kapitanem jest wampir Jukka Sarasti, który tylko teoretycznie...