George Orwell w swoim "Roku 1984" kreśli upiorną wizję totalitarnego państwa, w którym Policja Myśli tropi tzw. myślozbrodnie.

Tytuł najnowszego wywiadu rzeki ze Stanisławem Michalkiewiczem nawiązuje do tego terminu. Redaktor zauważa, że za czasów Orwella (czyli w I połowie XX w.) kryteria myślozbrodni spełniała jedynie "agitacja kontrrewolucyjna" (skądinąd bardzo pojemna),dziś natomiast mamy "i antysemityzm, i homofobię, i ksenofobię, a w kolejce mnóstwo myślozbrodni jeszcze nienazwanych". Przy czym "wszystko niczym w soczewce skupia się w niezwykle pojemnej myślozbrodni: nienawiści".

Cała rozmowa zogniskowana jest wokół problematyki funkcjonowania państwa we współczesnym świecie (polityka, ekonomia, prawo) – oczywiście w odniesieniu do naszych polskich spraw.

Michalkiewicz jest wytrawnym analitykiem i obserwatorem rzeczywistości społeczno-politycznej. Jego przekaz cechują:
1) myślenie pod prąd poprawności politycznej,
2) umiejętność ujmowania zawiłych zagadnień w sposób klarowny i prosty,
3) precyzja logiczna,
4) inteligentny humor zaprawiony ironią.

Warto czytać tak dobrą publicystykę.

Na zachętę kilka wypisów z lektury (głównie z zakresu ekonomii i prawa):
1) Milton Friedman w "Wolnym wyborze" pisze, że są cztery sposoby wydawania pieniędzy:
a) kiedy wydajemy własne pieniądze na siebie samych (wtedy wydajemy oszczędnie, a przede wszystkim celowo, bo dobrze znamy nasze potrzeby),
b) kiedy wydajemy własne pieniądze na kogoś innego (nadal wydajemy oszczędnie, ale już niekoniecznie celowo, bo potrzeb tego innego nie znamy tak dobrze jak własnych),
c) kiedy wydajemy cudze pieniądze na nas samych (wtedy sobie nie żałujemy, ale przynajmniej wydajemy celowo, bo własne potrzeby przecież znamy),
d) kiedy wydajemy cudze pieniądze na kogoś innego (ani oszczędnie, ani celowo).
Państwo wydaje pieniądze w sposób trzeci (c) i czwarty (d) – bo nigdy nie ma własnych, jako że rząd nie wytwarza żadnego bogactwa, a tylko cudze, czyli podatników. Sposób trzeci (c) – gdy z cudzych pieniędzy finansuje tzw. własne potrzeby państwa: siły zbrojne, bezpieczniaków i policję, wymiar sprawiedliwości, politykę zagraniczną i administrację – to jest około 20 proc. wydatków państwowych. Reszta wydawana jest w sposób czwarty (d),to znaczy – najbardziej marnotrawczy. Chodzi zatem o likwidację czwartego sposobu wydawania pieniędzy, czyli szeroko pojętego socjalu, a środki tam marnotrawione należy przesunąć do sposobu pierwszego (a): każdy swoje na siebie (s. 27-28).
2) Baca był agitowany przez agitatora do kołchozu. Agitator pyta: – Dalibyście baco do kołchozu konia? – Dałbym – odpowiedział baca. – A krowę? – Dałbym. – A owiecki? – Ni, owiecek, ni! – A dlaczego? – pyta zaskoczony agitator. – Bo mom – odparł baca (s. 38-39).
3) Faryzeusze próbowali sprowokować Pana Jezusa, pytając go, czy należy płacić podatki. Gdyby odpowiedział, że tak, że należy, to oskarżyliby go, że jest rzymskim kolaborantem (...) Gdyby odpowiedział, że nie – zaskarżyliby go do rzymskiego Gestapo (...) Pan Jezus poradził im, by co cesarskie oddali cesarzowi, a co boskie – Bogu (...) Reguła (wysnuta z tej odpowiedzi) głosi, że skoro istnieje cesarz, to znaczy – państwo – to podatki trzeba płacić (oddawać cesarzowi, co cesarskie, a więc to, czego on żąda). Cesarz sam sobie podatków nie płaci, więc cesarzowi niczego nie musi oddawać. Ale musi oddawać coś Bogu – sprawiedliwe rządy (...) Sprawiedliwość jest to stała i niezłomna wola oddawania każdemu tego, co mu się należy (Ulpian Domicjusz). Cesarzowi należy się podatek, ale Bogu i poddanym cesarza – sprawiedliwe rządy – a tych nie da się pogodzić z uciskiem fiskalnym (s. 85-86).
4) Trzy rodzaje podatków postulowane przez SM:
a) pogłówny (inaczej ryczałtowy, osobisty: równy od każdej osoby, a nie zależny od dochodu) – każdy obywatel, skoro uczestniczy w suwerenności państwowej, powinien składać się na państwo,
b) podymny – jeśli (obywatel) ma nieruchomość budynkową, to policja jej pilnuje przed złodziejami czy podpalaczami, więc sprawiedliwe jest, by się na tę ochronę składał,
c) łanowy – jeśli ktoś jest właścicielem części powierzchni kraju, której pilnuje wojsko, to słuszne jest, by się w odpowiedniej części na utrzymanie wojska składał (s. 91).
5) Stanowione prawo musi uwzględniać właściwości natury ludzkiej. Na przykład taką, że człowiek żyje – bo z niej wynikają wszystkie pozostałe właściwości. Dalej – że człowiek może dokonywać samodzielnych wyborów, następnie – że człowiek jest wrażliwy na piękno. Wreszcie – że człowiek ma zdolność wytwarzania bogactwa i dysponowania nim (...) Życie nie wymaga przekładania na język prawa (...) Zdolność do wybierania w języku prawa nazywa się wolnością, zdolność do wytwarzania bogactwa i dysponowania nim – nazywa się własnością. Wrażliwość na piękno nie jest przekładalna – może to i dobrze. Mamy zatem katalog praw naturalnych: życie, wolność i własność – i ochronie tych praw – bo są one bardzo ważne dla rodzaju ludzkiego – powinno być podporządkowane prawo stanowione (s. 180-181).

George Orwell w swoim "Roku 1984" kreśli upiorną wizję totalitarnego państwa, w którym Policja Myśli tropi tzw. myślozbrodnie.

Tytuł najnowszego wywiadu rzeki ze Stanisławem Michalkiewiczem nawiązuje do tego terminu. Redaktor zauważa, że za czasów Orwella (czyli w I połowie XX w.) kryteria myślozbrodni spełniała jedynie "agitacja kontrrewolucyjna" (skądinąd bardzo...