Prezes Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Transferowej Stanisław Bielecki włączył telewizor i zadowolony spojrzał na ekran. Dziennikarka z mikrofonem w dłoni robiła właśnie liveʹa. Belka z napisami u dołu ekranu informowała, że transmisja prowadzona jest z Poznania, a podpis brzmiał: Czy naczelnik wydziału dochodzeniowo-śledczego w Poznaniu był współpracownikiem SB?

Ryszard Ćwirlej to pisarz doskonale znany czytelnikom. Dziennikarz i wykładowca akademicki, twórca kryminału neomilicyjnego. Jego powieści zdobywały Nagrodę Czytelników Wielkiego Kalibru na Międzynarodowym Festiwalu Kryminału we Wrocławiu.

Właśnie ukazała się jego najnowsza książka pod tytułem „Ostra jazda”. Wydało ją – podobnie jak poprzednie osiem tytułów – wydawnictwo Muza. Przyznam szczerze, że do sięgnięcia po tę pozycję zachęciła mnie reklama. Na tylnej okładce książki czytamy: „Jest rok 2015. Cały kraj szykuje się do wyborów parlamentarnych, a Europą wstrząsa kryzys uchodźczy”. Ponieważ lubię powieści z szerokim tłem społeczno-obyczajowym, stwierdziłem, że będzie to tytuł w sam raz dla mnie.

Byłem ciekawy jeszcze jednego. Otóż akcja wszystkich poprzednich powieści Ćwirleja, których jednym z głównych bohaterów był Teofil Olkiewicz, rozgrywała się w czasach PRL-u. Wspomnę tylko o książkach, które sam czytałem – „Milczenie jest srebrem” czy „Trzynasty dzień tygodnia” przenosiły czytelnika w szary świat Polski Ludowej. Komendy milicji i pomieszczenia SB były gęste od dymu papierosowego, w biurkach zawsze stał alkohol. Zastanawiałem się więc, czy i jak autor odda atmosferę Polski nam współczesnej, Polski roku 2015. Czy mu się to udało? Odpowiedź na to pytanie jest nieco złożona.

Akcja powieści rozgrywa się w Poznaniu. W krótkim czasie w mieście zostają znalezione zwłoki – najpierw żołnierza, później młodej kobiety. Na pozór nic tych spraw ze sobą nie łączy. W śledztwo angażuje się młoda policjantka Aneta Nowak. Los sprawił, że zajmuje ona w komendzie ten sam pokój, w którym niegdyś pracował Teofil Olkiewicz. W miarę rozwoju śledztwa na jaw wychodzą coraz to nowe wątki. Przemyt ludzi, handel żywym towarem, groźba zamachu terrorystycznego. Czy policja zdoła odkryć prawdę, zanim dojdzie do tragedii?

Gdy dodamy, że w pracę policjantów miesza się świat polityki, sprawa komplikuje się jeszcze bardziej. W tym miejscu słowa uznania dla autora za tło powieści. Jest rok 2015. Nie istnieje już Polska Ludowa, nie istnieje Służba Bezpieczeństwa, nie istnieje Milicja Obywatelska. Czy jednak na pewno? Okazuje się, że nie. Oczywiście, SB czy MO oficjalnie nie istnieją. Co jednak z ludźmi tam pracującymi? Okazuje się, że dziś są oni właścicielami parabanków, hoteli, domów publicznych. Chciałoby się rzec – nadal rozdają karty. Trzymają się razem, razem ze sobą pracują, załatwiają interesy. Wszyscy „suchą nogą” przeszli z PRL-u do III RP. Dziś nadal załatwiają dawne porachunki.

„Ostra jazda” to powieść dla wszystkich miłośników Ryszarda Ćwirleja. Ja przeżyłem pewien zawód, ponieważ nastawiłem się na szersze tło społeczne – okazało się, że blurb z okładki jest w dużym stopniu zabiegiem marketingowym. Jedynym wątkiem politycznym jest – niestety – krytyka głównej partii opozycyjnej, która w 2015 roku zmierza po zwycięstwo w wyborach. Oberwało się również jej sympatykom, którzy zostali pokazani – stereotypowo – jako lekka patologia czekająca na 500 plus. Tak sobie myślę: czy doczekamy się powieści, w której PiS nie będzie służył jedynie za chłopca do bicia? Szkoda, że autor poszedł utartym schematem – za to odejmuję gwiazdki w swojej ocenie.

Powieść to dobry kryminał, odsłaniający mroczną stronę otaczającej nas rzeczywistości.

Wojciech Sobański