W przeciwieństwie do krytycznych opinii, które czytałam o tej książce, spekulacje autorki na temat wewnętrznych przeżyć Prusa, wydają mi się właśnie najbardziej wartościowe i najciekawsze. Autorka za każdym razem uczciwie informuje, co jest jej przypuszczeniem, co podpowiada jej intuicja, i na podstawie czego je konstruuje - strzępu listu, fragmentu buta czy błysku w oku na poplamionej fotografii. Czytelnik może to kupić lub nie, jak dokumenty z Netflixa. Moja beztroska wynika być może z tego, że nie mam zbyt poważnego stosunku do biografii, dla mnie biografia plasuje się między bajką o faktach a marzeniem sennym ekscentrycznego archiwisty, stąd też być może za perłę gatunku uważam "Korczaka" Joanny Olczak-Ronikier, utkaną z mgły, eteru i cudzych powidoków, o wiele mówiącym podtytule "Próba biografii". Wyjaśnię od razu nienaukowo, wyprzedzając posądzenia o zaczadzenie eterem, że traktuję biografię jako historię o człowieku, a nie kronikę zdarzeń; w tych ostatnich zazwyczaj pewnie każde zdanie jest poparte stosownym dowodem z pisma lub świadka. Poza tym, w biobiznesie zbyt często liczą się osobiste sympatie twórcy, których skutkiem jest relatywizacja zdarzeń - po lekturze biografii intymnej Feliksa Dzierżyńskiego Sylwii Frołow zalałam się łzami nad ciężkim losem Felisia.

Jeżeli mogę coś zarzucić, ale nie doskwierało mi to jakoś szczególnie, to rozprawkowy styl autorki, lekko naukowy, styl wzorowego ucznia, który zawsze odrabia lekcje w terminie. Brakowało mi trochę bardziej żywiołowego podejścia (ale nie tak luzackiego jak w biografii Lema Orlińskiego, którą czytałam drugim okiem, pierwszym zezując na Prusa).

A jeżeli jeszcze mogę się pochwalić, i mam nadzieję, że nikt nie umrze z zazdrości, z wrodzonej egzaltacji i przypadku wraz ze śledztwem o Prusie zwiedzałam Lublin, Nałęczów i Puławy. W miejscach tych Prus uczył się (albo i nie), darł koty z babką, próbował nawiązać bliskie relacje z wujostwem (po części bezskutecznie), popadał w depresję, odpoczywał i pisał (napady lękowe i wzmagające się fobie to w Warszawie były). Czy czuć ducha Prusa?, ktoś zapyta. W Lublinie podobno tak, można iść na spacer śladami Prusa z przewodnikiem. W Puławach zachował się ogród przypałacowy, w którym mały Aleksander biegał z kundlami, bo na pałacowe charty był zbyt biedny. Nałęczów wygląda jak przed wiekiem, gdyby nie droga szybkiego ruchu przecinająca miejscowość na pół. Gdyby Prus słyszał ten huk od ulicy...

W przeciwieństwie do krytycznych opinii, które czytałam o tej książce, spekulacje autorki na temat wewnętrznych przeżyć Prusa, wydają mi się właśnie najbardziej wartościowe i najciekawsze. Autorka za każdym razem uczciwie informuje, co jest jej przypuszczeniem, co podpowiada jej intuicja, i na podstawie czego je konstruuje - strzępu listu, fragmentu buta czy błysku w oku na...