(tekst ukazał się pierwotnie na szortal.com)

Echa Wojny Światów

Hubert Przybylski

Od razu wyjaśniam, że tytuł recenzji nie był zamierzony. I że nie było moim zamysłem porównywanie „Ech Wojny Światów”, czyli zbioru opowiadań napisanego przez czołowych amerykańskich twórców SF w hołdzie najważniejszej powieści Orsona Wellsa*, i omawianego właśnie dla Was zbioru opowiadań Michała Cholewy. Absolutnie. I nawet nie napiszę, że „po prostu tak wyszło”. Takie porównywanie byłoby bez normalnego zdrowego sensu – tak diametralnie różny jest poziom obu pozycji. Na czyją korzyść? O tym za chwilę.

Najpierw wypada podać garść informacji o najnowszej książce Cholewy. Jak już wspomniałem, to zbiór opowiadań, a konkretnie to sześciu opowiadań, których akcja rozgrywa się w uniwersum „Algorytmów Wojny”. I to tyle, jeśli chodzi o podstawowe informacje. Przechodzimy do szczegółów.

Pierwsze opowiadanie, „Samotne światło”, zaprasza nas na pokład zawieszonej gdzieś na głębokim galaktycznym zad..., znaczy, zaścianku**, stacji przekaźnikowej, która po wydarzeniach znanych jako Dzień traci łączność z resztą wszechświata, a jej załoga musi się teraz zmierzyć z samotnością i sypiącymi się coraz bardziej podzespołami placówki.

Kolejny tekst to „Osaczeni”. I tym razem autor zabiera nas na peryferia wszechświata znanego ludzkości przed Dniem. Trafiamy do Łeby, kolonii wydobywczej na planecie Chirac, której dwie setki ocalałych z buntu SI mieszkańców stara się wieść normalne życie. Pewnego dnia, ponad siedem lat po Dniu, kiedy łapią sygnał o wejściu do systemu jakiegoś statku, to nagle szlag*** trafia ich główną antenę komunikacyjną. Zaczyna się walka z czasem – czy zdążą dokonać napraw i powiadomić resztę ludzkości o swoim istnieniu, czy też pozostaną sami na wieki wieków? Jakby problemów było mało, w trakcie prac odkrywają zagrożenie, które sprawia, że nawet i „na wieki wieków” może nie być im dane.

Następny w kolejce jest „Argument siły”. Cywilny frachtowiec „Verona” trafia do kolonii Wilford, która rozpaczliwie potrzebuje części zamiennych. I nowego reaktora. Tymczasem jedyny w systemie sprawny reaktor jest zamontowany na „Veronie”, a jej załoga, z wiadomych przyczyn, nie chce go oddać. Desperacja kolonistów sięga zenitu. Czy da się uniknąć rozlewu krwi? Zwłaszcza że system patroluje wysłany tu do walki z przemytnikami UES „Drapieżca”, którego dowódca dostał polecenie zrobienia „pokazówki”.

Czwarte opowiadanie to „Echo”. Po raz pierwszy w cyklu Cholewa zabiera nas na Ziemię, a konkretnie to do skutej lodem Finlandii, gdzie po wydarzeniach Dnia ojciec stara się uratować życie swojej córki. Będzie ponuro, zimno, głodno, będą choroby i bandy innych ludzi walczących o resztki pozostawione przez cywilizację (szczerze powiem, że jest spora grupa wydających swoje książki pisarzy postapo****, którzy mogliby się sporo od Michała Cholewy nauczyć o tym, jak powinno się opisywać walkę o przetrwanie).

„Wyższa konieczność” to przedostatni utwór zbioru. Tym razem będziemy świadkami próby przejęcia przez Dowództwo Operacji Specjalnych danych z opanowanego przez zbuntowaną SI pasażerskiego liniowca. Oesy znani/znane (niepotrzebne skreślić) są z tego, że nie przebierają w środkach i tak będzie też i tym razem. Tylko czy tortury wystarczą w walce z Samaelem, SI która uważa, że jest bogiem?

Ostatnie opowiadanie to zmiana podejścia do tematu. Tym razem zamiast poważnego, zmuszającego do głębokiego zastanowienia tekstu dostajemy „Smoka, czarownicę i starego Szafę”, stuprocentową, rozrywkową perełkę – „Sierżanta Bilko” do sześcianu przeniesionego w realia „Algorytmów wojny”. Do położonej na głębokim zapleczu bazy trafia przez przypadek pani pułkownik z wojskowej prokuratury, która „zasłynęła” ze ścigania przekrętów. Dla stacjonujących w Bazie Sheringham wojaków to problem, gdyż cała baza to jeden wielki przekręt. Stojący na przekręcie. I stosem przekrętów przykryty. Czy naszym niekoniecznie dzielnym, ale na pewno przedsiębiorczym i cwanym bohaterom uda się wykorzystać jedyną słabą stronę pani pułkownik i uniknąć sądu wojennego? Nie powiem. Ale uwierzcie mi na słowo – opowiadanie napisał Michał Cholewa, wiec będzie się działo...

W poszczególnych tomach cyklu Cholewa skupia się na akcji, budowaniu napięcia i wielopoziomowych intrygach. I to nie są głupie teksty, autor wielokrotnie sięga w nich po głębsze treści. Ale widać wyraźnie, że czasami brakuje mu możliwości, jakie daje pisarzowi krótka forma. W powieściach dylematy moralne, społeczne czy jakiekolwiek inne zbyt często ulegają rozmyciu, wytłumieniu, tymczasem opowiadanie pozwala na podanie ich w postaci bardziej skondensowanej, zwartej, o wiele łatwiej trafiającej do odbiorcy. Porównując to bardziej obrazowo - jest sobie mieszkanie w bloku. W bloku trwa impreza. A właściwie to już nie impreza, tylko ostra libacja. W powieści ważne treści wyglądają jak mikry policjant w terminalnym stadium anginy i z obustronnym łokciem tenisisty delikatnie pukający do drzwi takiego mieszkania, stojąc w tłumie głośno zachowujących się gapiów. Tymczasem w opowiadaniu jak grupa AT wpadająca do lokalu przez chmurę drzazg, w którą zmieniły się właśnie wysadzone drzwi*****.

A więc jakie kwestie porusza w swoich tekstach Michał Cholewa, zapytacie. Odpowiadam – Michał Cholewa pisze nie tylko o samotności i walce o przetrwanie. Mamy tu bardzo dobry tekst o desperacji i odpowiedzialności za życie innych, które mogą nas zmusić do wyboru pomiędzy złem i złem. Mamy dywagacje na temat istoty człowieczeństwa i tego, czym tak naprawdę różnilibyśmy się od inteligentnych maszyn. W innym znowuż Cholewa zastanawia się, czy cel zawsze uświęca środki, czy też są jakieś granice, których przekroczyć nie wolno******. I czy dążąc do celu za wszelką cenę, da się uniknąć zaślepienia? Poza tym będziemy świadkami tego, jak w określonych sytuacjach mogą walczyć w człowieku serce i rozum, chęć zachowania honoru i niesienia pomocy ludziom w potrzebie z trzymaniem się rozkazów i zimną logiką. Łatwo powiedzieć, że powinien wygrać rozum, gdy się sprawę ogląda z dystansu, na chłodno. Ale co, gdy jest się w środku wydarzeń? Gdy pojawiają się emocje?

Cholewa zawsze potrafił pisać niezwykle spójnie i logicznie, nie zaniedbując przy tym bogatej warstwy emocjonalnej swoich tekstów. W opowiadaniach widać to jeszcze wyraźniej. To bardzo dobry, bardzo mądry i bardzo mocny emocjonalnie zbiór opowiadań. Takich tekstów nie powstydziłby się absolutnie żaden z naszych żyjących czy nieżyjących pisarzy, czy to płynących z nurtem fantastyki, czy też tkwiących w mainstreamie.

Daję „Echom” 9,5/10. To jest świetny tom opowiadań. Idealnie uzupełniający cztery poprzednie części „Algorytmów wojny”. I bijący na głowę to, co wyszło spod piór takich światowych sław SF jak Mike Resnick, Robert Silverberg, Connie Willis, Walter Jon Williams, Kevin J. Anderson, czy choćby David Brin******* i ukazało się w „Echach Wojny Światów”. W porównaniu z „Echami” Cholewy zbiór amerykańskich opowiadań to literatura co najwyżej średnia, napisana bez polotu, wręcz doskonale miałka. Dlatego jeśli macie ochotę na jakieś „Echa”, to niech to będą „Echa” wydane przez WarBook.


* Jeśli ktoś z Was nie pamięta, to mówię tu o „Wojnie Światów”. A jeśli ktoś „Wojny Światów” nie czytał, to gratuluję. Ten ktoś wyróżnia się teraz jak niejaki Kanye West na rozdaniu nagród imienia niejakiego Alfreda Nobla.

** Mogłem też użyć słowa „zagumienia”, ale kto w dzisiejszych czasach wie, co to są „zagumienia”. O tempera, o Jose Morales...

*** Oczywiście jasny. Każdy szlag jest jasny. Dlatego już nie chciało mi się uszczegóławiać.

**** Niestety, także w Polsce.

***** Jestem naprawdę dumny z siebie, tylko prawdziwy geniusz mógłby wykoncypować tak wspaniały przykład.

****** Nie uwierzycie, ale nie napisałem tego w środku nocy, mając na sobie zgniłozielony mundur i kobylaste, ciemne okulary w bakelitowych oprawkach.

******* Jeśli ktoś nie wie, to Brin napisał jedną z najlepszych, kultowych powieści postapo – „Listonosza”. Od razu ostrzegam, ekranizacja tegoż jest równie spartolona jak nasz „Wiedźmin”. I nie ma takiego znieczulenia, które by ukoiło ból płynący z jej oglądania.

(tekst ukazał się pierwotnie na szortal.com)

Echa Wojny Światów

Hubert Przybylski

Od razu wyjaśniam, że tytuł recenzji nie był zamierzony. I że nie było moim zamysłem porównywanie „Ech Wojny Światów”, czyli zbioru opowiadań napisanego przez czołowych amerykańskich twórców SF w hołdzie najważniejszej powieści Orsona Wellsa*, i omawianego właśnie dla Was zbioru opowiadań...