Trudno mi pozbierać myśli po przeczytaniu tej książki. 
Czuję pewnego rodzaju wielkie rozczarowanie tym, że ta książka do dzisiaj nie doczekała sie wydania w ojczystym języku jej autorki. Rywka napisała swoj dziennik w języku polskim. Język polski dla tej czternastoletniej dziewczyny był językiem w którym dokonywała refleksji na temat świata. To był język w którym poprzez pisanie znajdowała chwile otuchy, język który umożliwiał jej szukanie normalności, azylu, ucieczki od piekła jakim było życie w łódzkim getcie. Język polski był również językiem w którym Rywka czytała książki, ale o tym trochę pózniej. 
Na książkę trafiłem w dość dziwnych okolicznościach. Abonuje newsletter słowackiej księgarni internetowej i jakiś czas temu dostałem newsletter ów sklepu ze Słowacji gdzie "Dziennik Rywki Lipszyc" był recenzowany jako jedno z ważniejszych nowości wydawniczych na Słowacji.  Hmmm.... Ciekawe, ze jeszcze nie w Polsce.... 
Sprawa wydania Dziennika Rywki w Polsce zainteresowała mnie i na stronie internetowej Ministerstwa Kultury na liście projektów czekających na zrealizowanie znalazłem wzmiankę o tym ze od dwóch lat w ministerstwie leży wniosek projektu publikacji dziennika Rywki o wartości 15.000 PLN. Może wydanie pod patronatem ministerstwa nie jest najlepszym pomysłem?  
 
Historia dziennika Rywki Lipszyc jest niesamowita. To ze dzisiaj możemy czytać te słowa to naprawdę cud, zbieżność kilku szczęśliwych okoliczności. 
Po pierwsze Rywka ma za sobą piekło getta, Oświęcimia. Dziennik pisała w getcie łódzkim, urywa sie przed jej deportacja do Auschwitz, gdzie najprawdopodobniej trafiła w sierpniu 1944. W sierpniu 1945 rosyjska lekarka znajduje ten dziennik i zabiera ze sobą. Po latach dowiadujemy sie ze rosyjska  lekarka próbowała kilka razy rozszyfrować zawartość znalezionego pliku kartek, lecz nie udało sie jej to. W latach 90tych wnuczka lekarki natrafia na rękopis wraz z notatkami oraz fotografią zgliszcz baraku oświęcimskiego gdzie zaznaczone zostało miejsce odnalezienia dziennika Rywki. Wnuczka przekazuje znalezisko organizacji badającej Holocaust w San Francisco. Przez kilkanaście lat badano, pracowano nad przygotowaniem publikacji dziennika Rywki. Historia powstania, zagubienia, znalezienia, przechowywania w Rosji, przekazania do centrum badań Holocaustu w Północnej Kalifornii oraz droga do publikacji tego dziennika jest moim zdaniem naprawdę niesamowita. Treść dziennika, historia wokół publikacji tego dziennika czyni go niesamowitym świadectwem historii Holocaustu i Drugiej Wojny Światowej. 
 Dziennik ten został wydany dopiero w 2014 roku w USA po kilkunastu latach dość pieczołowitej pracy, na którą składały się  tłumaczenie rękopisu napisanego w jezyku polskim na język angielski, szukanie rodziny Rywki Lipszyc, badanie jej losów poprzez bardzo szczegółową kwerendę archiwalną dokonanoną w wielu rożnych archiwach, min. Archiwum Państwowym w Łodzi, ktore zawiera ponad milion dokumentów odnośnie getta łódzkiego, archiwum Muzeum w Oswięcimiu, archiwum Wojsk Brytyjskich ktore wyzwoliło obóz Bergen-Belsen w którym Rywka znajdowała sie w kwietniu 45 roku, archiwum miasta Lubeki, gdzie do szpitala trafiali więźniowie wyzwoleni z obozu w Bergen-Belsen. Wreszcie śladów Rywki szukano w Izraelu w Yad Vashem. Udało sie odnaleźć żyjącą kuzynkę Rywki ktora jest wielokrotnie wspominana przez Rywke w jej dzienniku. Co ciekawe kuzynka napisała posłowie do dziennika Rywki. 
Ów ksiazka składa sie w zasadzie z kilku czesci. Opatrzona jest w dość bogaty wstęp ktory przybliża kontekst historyczny przedwojennej Polski w której żyła Rywka. Bardzo dobrze napisany wstęp. Przybliża dzieje naszego kraju czytelnikom nie mającym pojęcia o Polsce a interesującym sie historią Rywki. Wstęp napisany jest przez badaczy z USA, jednak moim zdaniem jest na bardzo wysokim poziomie, jak najbardziej obiektywny i fachowo bardzo dobry. 
Po wstępie następuje sam dziennik Rywki, dość mocno wzbogacony o przypisy z których mozna sporo sie dowiedzieć o szczegółach życia w getcie, tradycji i kulturze żydowskiej, oraz dla czytelnika niepolskiego rownież o kulturze, literaturze polskiej. 
 
Sam dziennik Rywki zawiera wiele interesujących szczegółów. Na przykład. Informacje o tym co czytały nastoletnie dziewczyny w getcie. Mieszkańcy getta próbowali szukać tam gdzie sie tylko dało normalności i czytanie było jednym z takich sposobów. Rywka czytała na przykład książkę Felicji Szymańskiej pt. "Dziennik Laury". Inna ciekawa pozycją książkową ktora czytała Rywka było  "Światło w mroku", powieść tak zwaną dla "dorastających panien" autorstwa C.E. Weigall. Co ciekawe raz Rywka sięgnęła  po książkę  Żeromskiego "Wczoraj i dziś". Rywka pisze w pamiętniku, ze wypożyczyła z biblioteki funkcjonującej w getcie Żeromskiego "wczoraj i dziś" bo chciała przeczytać cos dobrego. 
Innym razem wspólnie dzieli sie ze współlokatorką "Nędznikami" Victora Hugo, dzieliła sie dosłownie bo ksiazka ta ze względu na swoj zły stan była sie w częściach. 
Znowu innym razem wspomina ze czyta powieść  "Jan Krzysztof" Romain Rollanda w tłumaczeniu Leopolda Staffa. 
I wreszcie ostatniego dnia kiedy nagle urywa sie pamiętnik a Rywka jest w bardzo dobrym humorze i wzdycha za tym jak piękne jest jej życie, jak piękna jest młodość i właśnie przy tej okazji zerka do książki którą ma pod ręką a tą książką jest nic innego jak Mickiewicz i "Oda do młodości". 
Rywka jak na swoj wiek sprawia wrażenie osoby bardzo dorosłej, wrażliwej, cieplej, pracowitej, niesamowicie mądrej. Mocno wierzy w Boga. Jest świadoma okrucieństwa ktore na miejsce do około. Wierzy w wyzwolenie. Wie jak ważne jest pozytywne nastawienie, nadzieja. Ocenia realistycznie swoją rzeczywistość i nie popada w pesymizm, jej optymizm jest uderzająco zdrowy.  
Rywka jest świadoma tragedii i śmierci swoich rodziców którzy zmarli w getcie dwa lata wcześniej zanim powstał dziennik. Jej trzyletni brat tez niechybnie zginął. Rywka ciepło wspomina swoją drogą rodzinę, szczególnie często wspomina swojego tatę. 
Dziennik Rywki bogaty jest w opisy bieżących wydarzeń mających miejsce w getcie, na przykład masowych deportacji mężczyzn mających miejsce w lutym 1944. Redaktorzy opracowujący dziennik Rywki często stosują odnośniki poszerzone komentarzem odnoszącym sie do książki Lucjana Dobroszyckiego, ktory przeżył piekło łódzkiego getta i po wojnie opisał wydarzenia w łódzkim getcie w książce "The Chronicle of The Łódź Ghetto".   
Dziennik Rywki wzbogacony jest listami  do przyjaciółki Surcii, którą Rywka darzyła wielką miłością. 
Rywka próbowała pisać rownież wiersze, stad w jen dzienniku znajdziemy kilka jej wierszy. 
W dzienniku są tez opisane szczegóły z życia Rywki i jej wspolokatorek. Mnie szczególnie utkwiła historia podkradania w tajemnicy  marmolady przez jedną ze współlokatorek i tego jak Rywka czuła wielką gorycz dla tej współlokatorki. Właśnie w takich chwilach Rywka wylewa swoją gorycz w dzienniku i mocno cierpi z powodu egoizmu swoich współlokatorek. 
To co mnie w pewnym momencie mocno uderzyło podczas czytania tego dziennika to to jak Rywka potrafila siebie wyobrazić jako starszą, dojrzałą kobietę która szyje ubrania lub czyta książki. Wierzyła że przeżyje to piekło. 
 
Momentami Rywka opisuje i nawet przyznaje otwarcie że opisuje banalne szczegóły dotyczące jej życia w getcie. Ale to z perspektywy czasu ważny dokument. Pokazuje nam jak wyglądało życie w getcie oraz to jak niesamowitą osobą była Rywka.  Na przykład potrafiła w prezencie szyć sukienki dla przyjaciółek. 
Z dziennika Rywki możemy dowiedzieć się wiele o żydowskich świętach i zwyczajach, na przykład o święcie Purim. 
Końcówka książki to posłowie napisane przez kuzynkę Rywki  oraz przez badaczkę dziejów Rywki. Wreszcie na koniec możemy przeczytać apel do czytelników że w razie jakichkolwiek informacji o powojennych dziejach Rywki proszeni są o kontakt. Gdyż mimo wieloletnich dociekań badaczy nie udało ustalić sie powojennego losu Rywki, ktora przeżyła piekło Holocaustu. Ostatni ślad życia Rywki pochodzi z września 1945, to dokument zawierający jej własnoręczny podpis.  
Czy Rywka umarła jeszcze w 1945? Czy to możliwe ze jej smierć w żaden sposób nie została udokumentowana mimo ze jednak juz w tym okresie powojennym alianci zachodni prowadzili dość szczegółową dokumentację?  Czy Rywka zmieniła tożsamość i po wojnie rozpoczęła życie pod innym nazwiskiem? Kuzynka Rywki ktora pisze posłowie wspomina ze wspomnienia z Holocaustu są tak bolesne, że czasem lepiej je wymazać z pamięci, czy właśnie tak postanowiła uczynić Rywka, wymazać wspomnienia i rozpocząć nowe życie jako inna osoba? Trudno powiedzieć, ale na pewno dla nas, dla osób żyjących juz parędziesiąt lat po tragedii Holocaustu i Drugiej Wojny dziennik Rywki to ważne świadectwo o byciu człowiekiem w trudnych okolicznościach. 

Trudno mi pozbierać myśli po przeczytaniu tej książki. 
Czuję pewnego rodzaju wielkie rozczarowanie tym, że ta książka do dzisiaj nie doczekała sie wydania w ojczystym języku jej autorki. Rywka napisała swoj dziennik w języku polskim. Język polski dla tej czternastoletniej dziewczyny był językiem w którym dokonywała refleksji na temat świata. To był język w którym poprzez...