Tom drugi znacznie lepszy od tomu pierwszego. Przede wszystkim mamy tu już w końcu "Napoleona a Polskę". Właściwie, to mamy tutaj monografię roku 1797. Większość książki poświęcona jest bardzo szczegółowemu zrelacjonowaniu wydarzeń powszechnych dziejących się od początku formowania się Legionów Polskich we Włoszech, poprzez Leoben, aż po Campo Formio. Na wstępie jednak daje autor krótki zarys biograficzny Napoleona, na końcu natomiast przepowiada jego wyprawę do Egiptu, którą datujemy już na pierwszą połowę 1798 roku. Opisując bardzo obszernie wydarzenia 1797 roku przytacza Askenazy sporo faktów odnośnie wydarzeń, ludzi i spraw. Nie powiem, ma to ręce i nogi. Czyta się bardzo dobrze. W dalszym ciągu spotykamy się z manierą moralizatorską, ale już jakby mniej niż w poprzednim tomie. Są tu jeszcze oskarżenia tych lub tamtych o wzgardę co do losów Polski i Polaków, ale co do zasady, Bonaparte jest tym uprzywilejowanym. Ogólnie autor mocno akcentuje swój podziw wobec młodego generała Republiki. Co rusz określa go mianem "geniusza". Usprawiedliwia, generalnie, jego linię polityczną. Z małym wyjątkiem - sprawą Wenecji, którą późniejszy Cesarz przehandlował Austriakom w traktacie z Campo Formio. Odstępując od swej zasady bycia pro napoleońskim, stwierdził nawet autor, że był to pierwszy z jego wielkich "niemoralnych" czynów politycznych. Jest w ogóle zdumiewające (abstrahując od dawnej maniery historycznej),że historyk tej miary co Askenazy, będący wielkim znawcą polityki i dyplomacji, ba, będący jednym z najwybitniejszych polskich historyków dyplomacji, zakłada, że ktoś w politycznej robocie powinien kierować się moralnością. Polityka, jako antynomia moralności, nigdy nie była zabawą dla małych dzieci. Machiavelli też nie pisał przecież dla nich bajek. Jednak czytając "Napoleona a Polskę" można odnieść odwrotne wrażenie. Zarówno wywody Askenazego, jak i zachowanie emigrantów polskich w pierwszych latach porozbiorowych (i nie tylko, zdaje się że było tak przez cały XIX wiek; a nawet aktualnie wiele osób prezentuje takie podejście) wskazuje na to, iż arkana polityki mimo wszystko były im nie znane, albo nie chcieli przyjąć do wiadomości brutalnej rzeczywistości, szczególnie jeśli chodzi o ideę "polskości" (nic to, że każdy rozumie pod tym pojęciem coś innego). Prawie każda strona tej książki zaświadcza, jak bardzo daleko wyznawcom tej idei było do ówczesnej realpolitik.
Warto sięgnąć po drugi tom "Napoleona a Polski". Nie tylko z uwagi na powyższe jest on wielce pouczający.

Tom drugi znacznie lepszy od tomu pierwszego. Przede wszystkim mamy tu już w końcu "Napoleona a Polskę". Właściwie, to mamy tutaj monografię roku 1797. Większość książki poświęcona jest bardzo szczegółowemu zrelacjonowaniu wydarzeń powszechnych dziejących się od początku formowania się Legionów Polskich we Włoszech, poprzez Leoben, aż po Campo Formio. Na wstępie jednak daje...