Do przeczytania książki Popularno-naukowej ,,Anatomia Kłamstwa” zachęcił mnie serial o podobnie brzmiącym tytule :,,Magia Kłamstwa” z genialnym aktorem Timem Rothem. Ta wielo-odcinkowa produkcja opowiada nam losy naukowca Dr Cala Lightmana – behawiorysty, który za pomocą mikro-ekspresji – czyli drobnych oznak ruchu ciała: np. ruchu barków czy ust, lub mięśni twarzy czy też drgania powiek potrafi określić czy dana osoba kłamie czy nie. Swój ,,Dar” wykorzystuje pomagając policji w łapaniu przestępców i rozwiązywaniu spraw trudnych morderstw.


Serial ten strasznie mnie kusił by rzeczywiście sprawdzić, poszperać gdzieś w Internecie czy jesteśmy w ogóle w stanie wychwycić u przesłuchiwanej osoby choćby najdrobniejsze ,,mikro-gesty” naszego ciała, i czy na ich podstawie można wywnioskować o czyimś kłamstwie i za jakie odczucia odpowiadałaby dana ,,ekspresja”. Szukać długo nie musiałem, gdyż wiadomo, że Internet pełen jest artykułów i tytułów o naturze ludzkiej psychiki i wpływie kłamstwa na życie jednostki. W końcu i znalazłem księgarnię , a w niej i dobrą książkę, która miała zanalizować na wylot jak Rentgen naturę kłamstwa i techniki jego wykrywania. Tą popularno-naukową pozycją okazała się ,,Anatomia Kłamstw” autorstwa P.Houstona, M.Floyda, S.Carnicero, D.Tennnanta. Ten owoc pracy – to dzieło wybitne, stworzone przez zespół wyżej wymienionych: trójki naukowców i jednego dziennikarza. Philip, Michael i Susan są uważani za najlepszych specjalistów na świecie od analizy ludzkiego zachowania i wykrywania kłamstwa. Kończyli prestiżowe uczelnie, a swoją wiedzę na temat behawioryzmu wzięli z długoletniego przeszkolenia i doświadczenia w obrębie psychologii. Don to członek zespołu, który wraz z trójką badaczy , swoim dziennikarskim stylem dopełnił tą naukową pozycję i tak powstała ,,Anatomia Kłamstwa”.



Książka ta jest podzielona na kilkanaście rozdziałów. Jest krótka, ale i konkretna. Na moje oko tworzą je 3 duże grupy tematyczne: Oznaki kłamstwa poprzez wypowiedzi i gesty ciała przepytywanej osoby, techniki badawcze : M.in. Pytania: kiedy co i jak należy pytać, by samemu jako ,,śledczy” nie popaść w Impas i nie utracić przewagi, oraz przykłady, które pomogą czytelnikowi zrozumieć czym jest badanie wykrywania kłamstwa i jak długi i mozolny jest to proces.


Philip, Michael i Susan to naukowcy o potężnym bagażu doświadczenia w swoim fachu. Współpracują z CIA, FBI , ATF oraz innymi organizacjami rządowymi i poza-rządowymi. Pomagają sądom, policji i zwykłym ludziom, którzy potrzebują pomocy, by dowiedzieć się czy druga połówka nas nie zdradza. Ich życie nie zawsze było usłane różami. Bywało i tak, że trafiały im się ciężkie przypadki: jak ta słynna, głośna sprawa futbolisty i aktora O.J. Simpsona : mocno przedstawiona i zanalizowana w ,,Anatomii Kłamstw”. Borykali się z mnóstwem innych problemów, a m.in. z przesłuchiwaniem senatorów, i ważnych osób publicznych ,oskarżanych o molestowanie czy pedofilię. Nie przypominało to sytuacji z serialu : ,,Magia Kłamstwa” , gdzie dr Lightman ,,zza biurka analizował” oznaki czy ktoś ma coś na sumieniu czy nie.


Pozycja ta może wprawiać w osłupienie i powodować dziwne odczucia, gdyż po jej przeczytaniu stwierdzam, że człowiek nie jest w stanie całkowicie zapanować nad czymś takim jak ,,kłamstwo”. Nawet nie zdajemy sobie sprawy jak proste rzeczy i skromne gesty czy niewłaściwe wypowiedzi odkrywają u nas ,,typowego oszusta”. Mam wrażenie, że im bardziej próbujemy unikać prawdy i oszukać przesłuchującego tym ,,głębsze pod sobą kopiemy dołki”. Zasłanianie twarzy, nerwowe mruganie oczami, krzyżowanie rąk i tzw. Efekt zakotwiczenia to niektóre fizyczne przejawy kłamliwych zachowań.


Bardzo mi się spodobało to ,że autorzy tej książki omówili coś takiego jak : ,,Klaster zachowań” i ,,Kwadrat L”. Pierwszy z nich to wskaźnik kłamliwego zachowania. Jeśli jest ich co najmniej dwa to można podejrzewać, że dana osoba kłamie. ,,Kwadrat L” polega, na tym, że chcąc się dowiedzieć czy ktoś przejawia kłamliwe zachowanie musimy jednocześnie skupić się na czyjejś wypowiedzi i patrzyć się na twarz i ciało – jakie daje nam oznaki kłamstwa. Wtedy zmysły wzroku i słuchu pracując jednocześnie , wzmacniają się nawzajem i potęgują swoje działanie.


Każdą przytoczoną tu techniką śledczą, czy wypowiedzią, które wskazują na kłamstwo - autorzy udowadniają przykładem, często z ,,własnego życia” a bywa i tak, że podają fragmenty autentycznych wielkich ,medialnie spraw, tym sposobem pozwalając czytelnikowi na własną analizę.


Nie wiedziałem, że istnieje coś takiego jak ,,przekonanie kontra przekonanie”. Polega to na tym, że często osoby które kłamią starają się przedstawić siebie w jak najlepszym świetle, podając przykłady bycia dobrą osobą, swojej hojnej działalności , w ten sposób starając się przekazać drugiej osobie, że skoro jest się kimś dobrym i pomagającym innym – to dlaczego miałoby się kłamać.
Serial ,,Magia Kłamstwa” jak wspominałem wyżej wykorzystuje zjawisko mikroekspresji w celu wykrywania kłamstwa. Książka , a raczej naukowcy ją piszący mówią, że poleganie na mikroekspresji jako wiarygodnym wskaźniku kłamstwa nie jest dobrą techniką śledczą i w rzeczywistości trudno by było człowiekowi coś takiego szybko zauważyć. Jednym słowem serial jedno , naukowe realia: drugie!

Kłamstwo nie wybiera. Dotyka biednych, bogatych, zdrowych i chorych.

Do przeczytania książki Popularno-naukowej ,,Anatomia Kłamstwa” zachęcił mnie serial o podobnie brzmiącym tytule :,,Magia Kłamstwa” z genialnym aktorem Timem Rothem. Ta wielo-odcinkowa produkcja opowiada nam losy naukowca Dr Cala Lightmana – behawiorysty, który za pomocą mikro-ekspresji – czyli drobnych oznak ruchu ciała: np. ruchu barków czy ust, lub mięśni twarzy czy też...