Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Z science fiction sprzed grubo ponad pół wieku taki jest problem, że o ile nie wybiegała w przyszłość o wieki bądź milenia (a zazwyczaj wtedy tak daleko nie sięgała),to już nie jest fiction; praktycznie wszystkie prognozy autorów zostały już przez historię zweryfikowane. Stąd są dwie możliwości reakcji na sf w takim matuzalemowym wieku - jeśli te aspekty techniczno-naukowe faktycznie stanowią oś akcji i najważniejszy element, może się okazać, że dzieło po latach stało się o ile nie już całkowicie niestrawne, to w najlepszym wypadku nieco komiczne; jednak jeśli otoczka sf jest jedynie dodatkiem nadającym tło opowieści skupiającej się na czymś innym (człowieku zazwyczaj) - to nawet po tylu latach całość pozostaje świeża. I dokładnie tak się dzieje u Sheckley'a. W całym zbiorze 20 opowiadań - czy w niektórym wypadku w zasadzie szortów - ani jedno nie wydawało mi się przeterminowane; wręcz przeciwnie, kilka z nich wydaje mi się mieć dzisiaj nawet jeśli nieco inny wydźwięk niż 60 lat temu, to być może nawet jeszcze bardziej aktualny. Nie chcąc rozkładać wszystkich tekstów na czynniki pierwsze zatrzymam się tylko przy tych, które wydają mi się najważniejsze: 1) Immunitet dyplomatyczny - akurat to jest jedno z tych opowiadań, które specjalnie ogólnie pojętej tematyki człowieka nie porusza, ale z całego zbioru jest najbardziej wciągające i sugeruje odpowiedź na pytanie, którego być może filozofowie sobie zbyt często nie zadają, ale które jednocześnie pozostaje ciekawe - jak zniszczyć coś, co z samej swojej natury, z definicji, jest niezniszczalne. 2) Najszczęśliwszy człowiek na świecie - opowiadanie, które przyporządkowałbym wczesnemu Huberathowi - o ile bym nie znał nazwiska autora. Zapewne mocno naznaczone głęboką zimną wojną. Bardzo w moim guście. 3) Ciało - ten szort wydaje się z kolei stawać wyjątkowo aktualnym - o ile ma się świadomość planów pewnego sparaliżowanego rosyjskiego milionera i włoskiego chirurga... 4) Cena ryzyka - i okazuje się, że taki 'Truman Show' czy 'Igrzyska śmierci' nie są niczym oryginalnym i miały pierwowzór całe dekady wcześniej. Opowiadanie, które chyba nie tylko zestarzało się najmniej, ale wręcz najbardziej zyskało na wartości... I chyba kwestią czasu jest, aż stanie się faktem. 5) Bilet na Tranai - najdłuższe w całej książce i wydaje mi się również najbardziej interesujące. Opowiadanie utopijne, ale czy typowe... Nie do końca. Przy czym powoduje ogromny dysonans - bo z jednej strony z przedstawionymi założeniami utopii ciężko się zgodzić; i o ile jeszcze 60 lat temu może nie wywoływały one u człowieka wyjątkowego wewnętrznego oporu, o tyle dzisiaj już jednoznacznie nie można przyznać im racji (zwłaszcza mówiąc o stosunku wobec kobiet - gdyby feministki przeczytały opowiadanie to oraz jedno z wcześniejszych - Żona model Ultra Deluxe - zapewne paliłyby dzieła Schekley'a na stosie ;)),ale jednocześnie... Jednocześnie należy przyznać, że to mogłoby zadziałać. Powinno. A proponowane rozwiązanie problemu nadużyć władzy, może nieco drastyczne, ale w nieco łagodniejszej formie na pewno byłoby mile widziane. Opowiadanie, z którym zdecydowanie warto się zapoznać, również dla odrobinę Lemowskiej formy, zwłaszcza w rozpoczęciu i zakończeniu. 6) Ponad dziesięć, czyli Akademia - obok 'Najszczęśliwszego' chyba najbardziej ponure i nieprzyjemne opowiadanie - przy czym jak 'Cena ryzyka' również okrutnie aktualne; oprócz tej warstwy powierzchownej - opowieści o indywidualności jednostki, również swego rodzaju krytyka komunizmu. Zbiór jako całość sprawia fantastyczne wrażenie, a jedną gwiazdkę od maksymalnej oceny odbieram z dwóch powodów - po pierwsze niestety jak praktycznie w każdym zbiorze zdarzają się momenty słabsze (bardzo trywialny i łopatologiczny 'Wykaz ważniejszych epidemii', całkowicie bezpłciowe 'Wrażenia z Lagranaku' czy dość zabawne, jednak również mocno odstające od innych 'Królewskie zachcianki'),a po drugie redakcja Solaris nieco zawaliła i w książce jest cała masa pewnych niedoróbek - sporo zaginionej interpunkcji, złe łamanie linii i nieco innych podobnych chochlików. Zdaję sobie sprawę, że Solaris nie jest największym polskim wydawnictwem, ale na rynku sf akurat ma silną pozycję i powinno przywiązywać większą wagę do strony technicznej. Ot, trochę dziegciu w beczce miodu, za jaką mogę spokojnie uznać 'Bezgłośny pistolet' Sheckley'a.