Kolejna moja książka z cyklu „Koniec świata przeżył tylko narrator”, tym razem autorstwa Jerzego Pilcha – jego ostatnia rzecz. Zgadzam się z opiniami, że to rodzaj „elegii na odejście”, przez co wiele można jednak Autorowi wybaczyć…

Wiele tu wspólnego z wcześniej przeczytanymi tego typu książkami postapo: „Wydarzeniem” Morsellego, „Wielkim solem Antona L.” Rosendorfera i „Za sprawą nocy” Glavinica. Niestety, nie mogę uznać „Żywego ducha” za najlepszą spośród nich (najlepszy chyba jednak Rosendorfer). Ale coś w tym stylu jeszcze Słonimski przed wojną popełnił….

Na początku jest nawet śmiesznie i parę zabawnych - jak to u Pilcha - intertekstualnych wtrętów, np.

„Kto ocalał – daje świadectwo. Zgoda. Jednakowoż po namyśle nie podobna nie zapytać: komu?”.

„Wszystko tak samo, tylko nigdzie żywego ducha? Niebo czy piekło? Niebo. Skoro, jak powiada klasyk: „Piekło to inni” – zostaje niebo. Piekło bez „innych” czyli niebo? Nie całkowicie, ale prawie”.

„Nie ma ich do tego stopnia, że musieli się wzbić w przestworza. Pieszo raczej nigdzie nie poszli. (…) Wniosek może być jeden: tylko jakiś rodzaj wniebowstąpienia w grę wchodzi”.

„Nie muszę znać języków, jedynym językiem, który ocalał na mojej planecie, jest język polski. Literaturo polska! Rulez! Wreszcie rządzisz. Co prawda, dzięki wydarzeniom negatywnym, ale wreszcie!”

„Swoją drogą, jakby tak zaginiona ludzkość przez tyle wieków jednym językiem mówiła – okropnie by było. Nawet jakby to był język polski, okropne, tym okropniejsze by to było. Piękna jest polszczyzna, może nawet najpiękniejsza spośród wszystkich języków, ale jakby tak sama jedna miała istnieć – dajcie pokój”.

”Podkreślałem, że jestem bliskim znajomym prezesa Uchańskiego”.

Narrator – który oczywiście jest lutrem, mieszkał na Hożej, a zatem porte parole Autora - wręcz upaja się samotnością: „Męczyli mnie ludzie, bałem się zdawkowych rozmów o niczym, jeszcze bardziej wielogodzinnych rozhoworów o istocie rzeczy. (…) Teraz jestem odludkiem przymusowym i to odludkiem, by tak rzec: definitywnym, nawet jakby mi się zachciało wrócić do życia zbiorowego, nie będzie to możliwe”.

Styl Pilcha rozpoznawalny jak zawsze od razu: „Okoliczność, że jako Polak ewangelik zostałem jedynym reprezentantem ludzkości w podstawowej dziedzinie, w życiu mianowicie, jest prawie tak humorystyczna, jak fakt, że mistrzem Polski w narciarstwie jest również ewangelik”.

Narrator ludzi nie lubi chyba bardziej niż bohater Morsellego (nota bene, cytowanego tu na równi z McCarthy’m). Ale rożni się od niego pod innym względem: jest erotomanem, albo też – mówiąc precyzyjnej – za takiego się uważa czy też na niego pozuje. Bo czego mu najbardziej brakuje w opustoszałym z ludzi świecie? Nie tyle kobiety, ile kobiet – ten pluralis dokumentnie go demaskuje….

„Tak jak przewidywałem, brak kobiet znoszę coraz gorzej. Nie widuję ich na ulicy, nie przybywa ich wizerunków na gigantycznych banerach, nie ukazują się kolorowe pisma z ich fotografiami”.

Albo jeszcze głupiej: „Ludzkość wyginęła? Doprawdy, to okropne. Niemal mrugam porozumiewawczo, słysząc taką nowinę. Kobiety wyginęły? Nagle ogarnia mnie panika, zimny pot występuje na czoło, dygot bierze w posiadanie. Jak to? Kobiety wyginęły? Wyginęły. Zupełnie? Zupełnie. Już nigdy w życiu nie ujrzę świętej sceny zdejmowania biustonosza?”.

Tak, rozumiem, że to konwencja, bo Autor uwielbiał prowokacje, ale jednak lekki niesmak pozostaje, bo narrator nie końca jest takim znów everymanem…

Biedny narrator ma wrażenie, że nie tylko on przeżył. A nie trzeba nadmiernie obciążać szarych komórek, aby domyślić się, kogo to - w jego wyobrażeniach - Bóg ześle mu w jego samotności i jak to kosa na kamień trafi. Tu Pilch jest fajnie autoironiczny.

W sumie to nawet mi nie żal, że nie ma tu żadnej końcowej klamry, bo czym tak naprawdę może się skończyć koniec świata….

Kolejna moja książka z cyklu „Koniec świata przeżył tylko narrator”, tym razem autorstwa Jerzego Pilcha – jego ostatnia rzecz. Zgadzam się z opiniami, że to rodzaj „elegii na odejście”, przez co wiele można jednak Autorowi wybaczyć…

Wiele tu wspólnego z wcześniej przeczytanymi tego typu książkami postapo: „Wydarzeniem” Morsellego, „Wielkim solem Antona L.” Rosendorfera i...