Zbiór dziewięciu opowiadań i dwóch dużych nowel lub – jak kto woli – minipowieści klasyka ukraińskiej literatury – Mychajła Kociubynskiego, zmarłego w 1913 roku. Opublikowane w Polsce w 1954 roku, z koszmarnym, socrealistycznym wstępem Mariana Jakóbca, doszukującego się w każdym z tych dzieł przejawów … oczywiście „walki klasowej”.
Utwory zamieszczono chronologicznie, więc tom I zawiera te z nich, które zostały napisane najpóźniej do 1902 roku. Większość z nich rozgrywa się na Ukrainie, ale dwa w Besarabii (dzisiejszej Mołdawii) zaś jeden na Krymie, w środowisku jego rdzennych mieszkańców, czyli Tatarów krymskich, wypędzonych przez Rosjan w czasie II wojny światowej w celu zasiedlenia ludnością napływową z głębi Rosji. Stąd wiele słów, zwrotów a nawet zdań w językach rumuńskim (zwanym tu – zgodnie z komunistyczną nowomową – „mołdawskim”) oraz tatarskim (dla ścisłości – krymsko-tatarskim). I właśnie rozgrywające się na Krymie „Na kamieniu” jest najbardziej egzotyczne i na swój sposób romantyczne.
Wiele z opowiadań, jak i nowela „Dla dobra ogółu”, przypomina twórczość naszych pozytywistów. Jednak brak w nich odniesień do postaci z dworu czy z miasta, niosących ludowi oświatę. Ukraińskie chłopstwo było pozostawione samemu sobie, a kulturę nieśli w nie – jak chcieli – duchowni, a i to przeważnie diakowie i ich dzieci, a nie ich funkcyjni przełożeni. O tym, że mieszkańcy wsi musieli walczyć o przeżycie świadczą kwoty pieniężne i inne wielkości (pól, zbiorów),występujące niemal w każdym opowiadaniu.
Uderza silne uwrażliwienie na zachowania nieetyczne, zarówno wiejskich wspólnot, jak i poszczególnych osób. W istocie, dla ukraińskich (i mołdawskich) chłopów tylko rodzina, sąsiedzi i przyjaciele mogli być wsparciem w trudnych chwilach życiowych. Jak w „Choince”. Do czego prowadził jego brak pokazuje opowiadanie „Cepak”. Dziś, gdy potomkowie bohaterów Kociubynskiego walczą o wolność i życie, szczególnie mocno przemawia krótka, ale wzruszająca "Pięciozłotówka".
Ważne miejsce odgrywają wątki obyczajowe, dalekie od moralizowania i idealizowania zarówno poszczególnych postaw, jak i zwyczajów. Chociaż ten, opisany w „Pe-koptior” był w pełni uczciwy i usprawiedliwiony.
Jednym słowem ciekawy zbiór opowiadań i nowel z przełomu wieków, pisany z nieco innej perspektywy niż nasza ówczesna literatura, aczkolwiek też przez przedstawiciela narodu okupowanego przez Rosjan. Przeczytane w ramach marcowego wyzwania LC – książka zza wschodniej granicy.

Zbiór dziewięciu opowiadań i dwóch dużych nowel lub – jak kto woli – minipowieści klasyka ukraińskiej literatury – Mychajła Kociubynskiego, zmarłego w 1913 roku. Opublikowane w Polsce w 1954 roku, z koszmarnym, socrealistycznym wstępem Mariana Jakóbca, doszukującego się w każdym z tych dzieł przejawów … oczywiście „walki klasowej”.
Utwory zamieszczono chronologicznie, więc...