Po raz pierwszy miałem możliwość przeczytania jakiegoś utworu Iredyńskiego. "Manipulacja" znajdująca się w domowej biblioteczce wreszcie doczekała się na swoją kolej. Natomiast sama postać nie jest mi zupełnie nieznana. Ireneusz Iredyński (1939-1985) - jeden z najsłynniejszych skandalistów, bon vivantów, niebieskich ptaków epoki PRL-u. Amator życia na krawędzi i wysokoprocentowych napojów, bohater wielu legend, megaloman ("Jest pierwsza liga i jest druga liga i trzecia, tak jak w piłkarstwie. W pierwszej lidze, mówię o sztukach, no to gra Mrożek, ja i Różewicz ewentualnie. Kilku pisarzy lubię, kilku uważam za wicechujów i tyle..."). Widzę w nim ten sam bunt, co w legendarnych postaciach Beat Generation lat sześćdziesiątych i późniejszych - Ginsbergu, Kerouaku, Bukowskim... Gdyby w tym samym czasie Iredyński żył w USA, zamiast zmagać się z ramami, w jakie wtłoczył go system ówczesnej Polski, z pewnością miałby szansę zostać ikoną porównywalną do wyżej wymienionych. Przez niektóre źródła Iredyński zaliczany bywa i tak do grona poetów wyklętych. Z drugiej strony mam też w zanadrzu opowieść swojego wujka (o rok młodszego), w którego klasie na krótko w latach pięćdziesiątych zakotwiczył Iredyński, jak to polonista, prof. Sykulski w wyjątkowo niewybrednych słowach wyraził się na temat intelektualnych przymiotów autora "Manipulacji". Właściwie nie ma żadnej drugiej strony, ta opowieść niewiele wnosi do mojej refleksji, więcej rzeczy potwierdza niż burzy (choć, faktem jest, że Iredyński nigdy nie zrobił matury).

A sama "Manipulacja"? To według mnie bardzo dobra książka, ciekawa literacka przygoda, zawierająca w sobie wszystko to co w literaturze lubię. Ostry język, wartka akcja, bohater wyobcowany, balansujący na krawędzi, niepokojąco zbliżający się do antybohatera, postawiony w sytuacji krańcowej, nawiedzony przez koszmary, głosy. Czasem trudno wytłumaczyć jego postępowanie. Odnajdujemy tu również wątki autobiograficzne - w wyniku prowokacji skazany w 1966 roku Iredyński za usiłowanie gwałtu odsiedział niesłuszne trzy lata w więzieniach w Gdańsku i w Sztumie. Właściwie szkoda tylko, że "Manipulacja" to w zasadzie mikropowieść (104 strony) i naprawdę chciałoby się więcej.

Po raz pierwszy miałem możliwość przeczytania jakiegoś utworu Iredyńskiego. "Manipulacja" znajdująca się w domowej biblioteczce wreszcie doczekała się na swoją kolej. Natomiast sama postać nie jest mi zupełnie nieznana. Ireneusz Iredyński (1939-1985) - jeden z najsłynniejszych skandalistów, bon vivantów, niebieskich ptaków epoki PRL-u. Amator życia na krawędzi i...