"Niemcy na peryferiach Europy" to reportaż podróżniczy, którego autor dociera nie tylko do miejsc zamieszkiwanych przez niemieckie mniejszości, ale także spotyka się z ostatnimi świadkami wielkiej historii - tymi, którzy są ofiarami drugiej wojny światowej i późniejszych czasów.

Za najciekawszy uważam pierwszy z reportaży, w którym Karl-Marcus Gauss opisuje dramatyczne losy tzw. Wolfskinder, czyli wilczych dzieci z Prus Wschodnich, sierot, które po stracie najbliższych błąkały się samotnie lub w grupach, szukając schronienia, jedzenia i opieki. Niektóre trafiły do miejscowych sierocińców lub do sowieckiej strefy okupacyjnej w Niemczech, inne zostały przygarnięte przez litewskie rodziny, często nie z dobrego serca, lecz z wyrachowania, gdyż w wiejskich gospodarstwach zazwyczaj brakowało rąk do pracy.
Część wilczych dzieci zapominała o niemieckiej rodzinie, języku i pochodzeniu, stając się z czasem Litwinami. Zwykle byli to najmłodsi, którzy mieli zaledwie kilka lat. Starsi nastolatkowie zachowywali w pamięci wspomnienia i czasem podejmowali w dorosłym życiu próby odnalezienia krewnych, lecz takie przypadki należały do rzadkości. Nie wszystkim też udało się dotrzeć do niemieckich rodzin, a jeśli nawet to się stało, nie zawsze spotykali się z przyjaznym nastawieniem.
Autorowi udało się dotrzeć do wciąż żyjących wilczych dzieci i przeprowadzić z nimi rozmowy - bardzo poruszające, pełne bolesnych wspomnień, robiących na czytelniku ogromne wrażenie.

Pozostałe dwa reportaże, w których autor przede wszystkim podróżuje po Spiszu i krainach położonych nad Morzem Czarnym, także odsłaniają prawdę o przeszłości niemieckich mniejszości. Niektóre opowieści wydają się tak nieprawdopodobne, że aż trudno uwierzyć, iż życie potrafi pisać takie scenariusze. Przykładem mogą być dzieje niemieckich rodzin, które osiedliły się w Rosji za czasów carycy Katarzyny. Szczególnie okrutnie obeszła się z nimi historia XX wieku, zwłaszcza podczas drugiej wojny światowej i tuż po niej.

Mocną stroną książki Gaussa jest autentyzm i pokazywanie świata przez pryzmat zwykłych ludzi, często ciężko doświadczonych przez los i przez wichry wojny. Jednym udało się przetrwać i zachować pamięć o pochodzeniu, przeszłości i tradycji, a nawet ułożyć sobie życie, inni zrezygnowali z tego, pod koniec życia wciąż są zrezygnowani i czekają już tylko na śmierć.

Czyta się te reportaże z ogromnym zainteresowaniem, tym bardziej, że temat nie jest powszechnie znany.
Zaletą książki jest też styl, w którym pisarz świetnie łączy historyczną wiedzę, reporterską relację z podróży, wspomnienia bohaterów i nutę refleksji.
Dla mnie to literatura faktu na bardzo wysokim poziomie.

"Niemcy na peryferiach Europy" to reportaż podróżniczy, którego autor dociera nie tylko do miejsc zamieszkiwanych przez niemieckie mniejszości, ale także spotyka się z ostatnimi świadkami wielkiej historii - tymi, którzy są ofiarami drugiej wojny światowej i późniejszych czasów.

Za najciekawszy uważam pierwszy z reportaży, w którym Karl-Marcus Gauss opisuje dramatyczne...