Zdaje się, że przez efemeryczność swojej treści i formy książka ta nie chce, by o niej pisano. Zwłaszcza w takim wypadku mnożenie słów na temat wyborowego zbioru słów wydaje się nadzwyczaj niewłaściwe. Warto jednak nagiąć reguły i wyróżnić długą, wielokrotnie złożoną frazę, którą Sebald (i tłumacz) operuje z fenomenalną lekkością, płynąc od jednego wątku do drugiego przez zrównane ze sobą przeszłość, przeszłość zaprzeszłą i teraźniejszość, raz po raz zanurzając się wprawdzie w głębokie dygresje. Rozczulają wielokrotne zakreślenia typu: „Maximiliam opowiadał, wspominała Vera - mówił Austerlitz”. Tu fenomeny tzw. wyższe - nauka, technika, architektura, literatura etc. - sąsiadują najswobodniej z tymi podlejszymi: raz protagoniści spotykają się w McDo, po czym kilka linijek niżej całkiem naturalnie pada dumne „ukończył był”. Refleksje na sprawy ważkie i ostateczne nie gardzą pojawiającym się gdzieniegdzie towarzystwem drobnych uszczypliwości: moja ulubiona to ta występująca przy opisie gmachu Bibliothèque Nationale i jej sprawcy - François Mitterrand(a), „prezydenta o aspiracjach faraona”. Jakże to równomiernie wycyzelowane, co jednak nie przeszkadza niedomknięciu całości. A tyczy się ona oczywiście iluzoryczności czasu, duchów (konkretniej 1 ducha - Austerlitza) oraz cienia rzuconego na tak przemierzaną tu we wszystkich kierunkach Europę; cienia, choć opisanego w detalu, niewymienionego wprost ani z nazwy rozpoczynającej się na „z”, ani od litery „h” czy innej na niej też się kończącej.

Zdaje się, że przez efemeryczność swojej treści i formy książka ta nie chce, by o niej pisano. Zwłaszcza w takim wypadku mnożenie słów na temat wyborowego zbioru słów wydaje się nadzwyczaj niewłaściwe. Warto jednak nagiąć reguły i wyróżnić długą, wielokrotnie złożoną frazę, którą Sebald (i tłumacz) operuje z fenomenalną lekkością, płynąc od jednego wątku do drugiego przez...