Wydawało im się – jemu, jej i noworodkowi – że właśnie kładą podwaliny pod wspólną przyszłość, pod rodzinę, którą wspólnymi siłami zbudują. Nikt z nich nie przewidział, że przemilczenia, niezadane pytania, niewypowiedziane sekrety, nużąca codzienność wypełniona pucowaniem blatu kuchennego i krojeniem boczku na skwarki (...) sprawią, że każde z tej trójki wkrótce zamieszka w osobnym wszechświecie.

Byłem bardzo ciekawy powieści Dominiki Buczak pod tytułem „Plac Konstytucji”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Wielka Litera. Autorka jest dziennikarką, specjalizuje się w wywiadach i reportażach.

„Plac Konstytucji” to jej powieściowy debiut. Na okładce skierowana do potencjalnych czytelników dość odważna zachęta zapewnia, że treścią książki jest „historia rodzinna wzruszająca jak kultowy serial «Dom»”. Ponieważ serial ten rzeczywiście był kultowy i wychowały się na nim pokolenia Polaków, uznałem, że poprzeczka została zawieszona dość wysoko.

O czym więc opowiada książka Dominiki Buczak? Czy ta historia ma potencjał, aby zaciekawić czytelników? Czy utożsamią się oni z głównymi bohaterami, przejmą się ich losem? Według mnie na wszystkie te pytania odpowiedź jest jedna: tak. Jak na debiut autorka napisała naprawdę bardzo dobrą powieść. Powieść, która nas angażuje, która każe z żywym zainteresowaniem śledzić losy bohaterów.

Nie sposób nie wspomnieć w tym miejscu o języku i stylu autorki. Widać wyraźnie jej dziennikarską i reporterską praktykę. Niektóre fragmenty czytałem kilkukrotnie, delektując się kolejnymi zdaniami. Dominika Buczak ma dużą łatwość oddawania emocji, skomplikowanych relacji rodzinnych, marzeń i pragnień swoich bohaterów. Konfrontując je z prozą życia, czyni to naprawdę po mistrzowsku.

Powiedzmy jeszcze coś o fabule powieści. Jej akcja rozpoczyna się w lipcu 1952 roku. Tytuł to po prostu nazwa głównego placu Warszawy z tamtego okresu – placu Konstytucji właśnie. Główną bohaterką jest młoda Mania. Studiuje ona na politechnice i całą sobą angażuje się w budowę „nowej” Polski. Chce być przodowniczką pracy, chce „budować, umacniać, walczyć”. Chłonie socjalizm, ufa mu i wierzy. Marzy tylko o jednym – aby zamieszkać w jednym z przestronnych mieszkań na tym placu. Za nic nie chce wracać do rodzinnej wioski. Chce, aby awans społeczny stał się także jej udziałem. Zupełnie niespodziewanie los daje jej taką szansę.

Akcja powieści biegnie dwutorowo. Oto 11 listopada 2011 roku ten sam plac staje się polem bitwy. Marsz Niepodległości jest bardzo niespokojny. W takich okolicznościach Magda we własnym mieszkaniu rodzi dziecko. Nic nie jest tak, jak miało być – nie ma prywatnej kliniki i profesjonalnej opieki medycznej. Poród odbiera właściwie stara sąsiadka Maria.

Czy coś łączy bohaterów i wydarzenia z dwóch tak odległych światów? Jak potoczyło się życie Mani? Czy socjalizm jej nie zawiódł, czy wręcz przeciwnie? Czy plac Konstytucji okazał się komunistycznym rajem?

Powieść Dominiki Buczak trzeba czytać uważnie ze względu na przeskoki czasowe i dużą liczbę bohaterów. Niemniej jednak niemal każde zdanie jest literacką ucztą. Marzenia, które przegrywają z życiem. Wybory, które trzeba podjąć. Decyzje, które muszą zapaść. W tle natomiast wielka historia – powstająca na nowo Warszawa, przodownicy pracy, Bierut, Sigalin, umacnianie komunizmu, walka o pokój, Stalin, Gomułka.

Czy Mania zdoła się w tym wszystkim odnaleźć? Czy upragniony awans społeczny jest równoznaczny ze szczęściem?

Osobiście nie mogłem się oderwać od lektury. Być może wpływ na to ma również moje zainteresowanie historią. W „Placu Konstytucji” historia jest bowiem stale obecna. Niektórzy próbują od niej uciec, najczęściej bezskutecznie. Wielka historia nie oszczędza zwykłych ludzi.

Po lekturze tej powieści na pewno wiem dwie rzeczy: to była bardzo dobra książka i już czekam na kolejną część (zapowiedzianą na końcu przez autorkę).

Naprawdę polecam tę pozycję waszej uwadze. Oby więcej takich debiutów.

Wojciech Sobański