Bywają sąsiedzi mniej i bardziej uciążliwi. Mieszkańcy Marsa zaliczają się z pewnością do tej drugiej grupy. Nie dość, że przybywają na Ziemię bez uprzedzenia, to jeszcze traktują gospodarzy jak smaczną przekąskę. O wybrykach tych nieokrzesanych istot pisał już Herbert George Wells w powstałym pod koniec XIX wieku klasyku science fiction „Wojna światów”. Wyznać muszę, ze za każdym razem, gdy wspominam poczynania owych krwiożerczych stworzeń, do głowy przychodzi mi piosenka Kazika „Mars napada”:

Hej, hej, Mars napada. Dookoła ludzi gromada.

Hej, hej, Mars atakuje, żadnej litości nie czuje.

Hej, hej, Mars napada. Owoce pracy naszej zjada.

Hej, hej, ludkowie biedni. Kolejny zlew powszedni.

Stephen Baxter nawiązuje bezpośrednio do dzieła Wellsa, kontynuując znaną z „Wojny światów” historię. Przyznać trzeba, że brytyjskiemu pisarzowi doskonale udaje się naśladowanie stylu prekursora science fiction. Z jednej strony jego maniera jest chłodna i sprawozdawcza, z drugiej – autor nie szczędzi nam makabrycznych detali. Baxter w niezwykle ciekawy sposób tworzy alternatywną rzeczywistość, jaka nastała po inwazji Marsjan. Okazuje się, że ludzkość nauczyła się wykorzystywać zdobycze obcej cywilizacji, co przyczyniło się do zmiany biegu historii. W „Masakrze ludzkości” Titanic jest „uważany przez wiele osób za przeklęty statek – po zderzeniu podczas dziewiczego rejsu z górą lodową uratowało go jedynie opancerzenie burty z doskonałego, wysokiej jakości marsjańskiego aluminium”.

Sielanka ludzkości nie może trwać jednak długo. Walter Jenkins, narrator powieści Wellsa, pojawiający się również u Baxtera (notabene rozwodnik i pacjent szpitala psychiatrycznego, niełatwe są jego dalsze dzieje), zna prawdę. Otóż pierwsza inwazja była jedynie zwiadem, prawdziwa masakra dopiero się rozpocznie. Czy najtęższe umysły ludzkości, takie jak Einstein i Ciołkowski, oraz charyzmatyczny premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zdołają zapobiec tragedii?

Tym razem w opowieści o inwazji Marsjan pojawi się więcej kobiet, odegrają one również o wiele istotniejszą rolę. Czasem będą miały znacznie więcej werwy niż towarzyszący im mężczyźni! Niektóre postacie, które znamy z „Wojny światów”, będą kwestionować rzetelność Jenkinsa („Walter, który nie widział grupy przerażonych jednostek, lecz tłum; Walter, który przywiązywał większą wagę do idei ludzkości niż do bieżących wydarzeń”) i narzekać, że zostały przedstawione w niekorzystnym świetle. Podobne smaczki czynią powieść Baxtera dziełem mocno przemyślanym i intrygującym.

Angielski pisarz wykorzystuje inwazję Marsjan do krytycznego spojrzenia na historię ludzkości. Zauważa, że najeźdźcy z obcej planety niewiele różnili się od Europejczyków lądujących w Australii, traktujących kontynent jakby to była „terra nullius – ziemia niczyja, nieobecna w systemie prawnym”. Pisarz dostrzega też analogię w zachowaniu mieszkańców Marsa i Ziemian: „Co ich obchodzi ból, jaki nam zadają? Tak jak my nie dbamy o ból zwierząt w rzeźni – albo drzew, które ścinamy”.

„Masakra ludzkości” okazuje się pozycją ciekawą, momentami błyskotliwą, lecz zdecydowanie zbyt rozwlekłą. Styl Wellsa doskonale sprawdził się w krótkiej opowieści o błyskawicznej inwazji Marsjan, w nieco większej dawce może niestety nużyć. Czy warto dać szansę autorowi „Proximy”? Na pewno tak, chociaż jest to pozycja skierowana raczej do miłośników gatunku niż do osób rozpoczynających przygodę z science fiction.

Ewa Szymczak