Stephen Hawking był jednym z największych umysłów XX wieku, jeśli nie największym. Nazwanie go geniuszem nie jest w żadnym wypadku na wyrost, stanowi raczej wyraz uznania dla jego wielkiego dorobku naukowego i ogromnej inteligencji. Mimo postępującej i utrudniającej życie choroby brytyjski astrofizyk, kosmolog i fizyk teoretyczny nie zamknął się nigdy w czterech ścianach gabinetu, ale szerzył nauki ścisłe wśród zwykłych ludzi. Nigdy nie zrezygnował też ze swoich badań i chęci popularyzowania fizyki w młodszych pokoleniach, wierząc, że to dzięki nim zostaną odkryte kolejne wielkie zjawiska fizyczne. Książka „Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania” została wydana już po śmierci Hawkinga, ale autor pracował nad nią niemal do ostatnich chwil. Stanowi spuściznę badacza i warto się z nią zapoznać, nawet jeśli nie jesteśmy wielkimi fanami nauk ścisłych.

„Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania” to zbiór dziesięciu kwestii, na które odpowiedzi wcale nie są proste. Poruszane tu tematy to nie tylko czysta fizyka teoretyczna i kosmologia, ale też sprawy, które nurtują zwykłych zjadaczy chleba: „Czy istnieje Bóg? Jak to się wszystko zaczęło? Czy są inne istoty rozumne we wszechświecie? Czy da się przewidywać przyszłość? Co jest wewnątrz czarnej dziury? Czy możliwa jest podróż w czasie? Czy ludzkość przetrwa na Ziemi? Czy powinniśmy skolonizować kosmos? Czy sztuczna inteligencja zdominuje ludzką? Czy możemy kształtować naszą przyszłość?”.

Sami przyznajcie, że pewnie nie raz, nie dwa zastanawialiście się nad tego typu kwestiami. Wykorzystując osiągnięcia naukowe naszych czasów, a także własne odkrycia, Hawking stara się wyjaśnić te problemy w sposób prosty i jasny, zrozumiały także dla laika. Myślę, że gdyby każdy z humanistów miał takiego nauczyciela w szkole, to chętnie dałby się wciągnąć w świat fizyki i astrofizyki. Książka jest napisana jasnym, zrozumiałym językiem, nie ma tu wydumanych, trudnych pojęć, a każda, nawet najbardziej skomplikowana, kwestia jest tłumaczona na przykładach z życia wziętych, dzięki czemu łatwiej ją pojąć. Nie jestem umysłem ścisłym, ale gdy się skupiłam na wywodach Hawkinga, byłam w stanie pojąć to, jak funkcjonują czarne dziury. Trzeba przyznać, że nawet odpowiadając na pytania tak z pozoru niemające nic wspólnego z fizyką czy kosmologią, potrafił je uargumentować w bardzo naukowy, a przede wszystkim logiczny sposób. Nie pozostawał jednak w tym wszystkim mniej ludzki, ponieważ często wykazywał się ogromnym humorem i dystansem do otaczającej go rzeczywistości.

To wszystko pokazuje, że Hawking był nie tylko niesamowitym umysłem, ale także zwykłym człowiekiem, na co dzień zmagającym z większymi trudnościami niż przeciętny człowiek. Gnębiony przez chorobę, nigdy nie przestał pracować, zadziwiając raz po raz świat swoimi badaniami na temat czarnych dziur i fizyki teoretycznej. Pozostaje nam żałować, że tego wielkiego człowieka nie ma już z nami, wszak tyle rzeczy pozostało jeszcze na świecie do odkrycia i zbadania.

Aleksandra Kujawa