Jest to powieść mniej powieściowa, a bardziej całymi partiami jak strumień przemyśleń, esej psychologiczny, czasem jak zestawienie wierszy i listów, wreszcie wczuwanie się w dzieło i debata z myślą bohatera. Wyrosła zresztą z umiłowania i głębokiej lektury twórczości Norwida. Dziś już nie może być źródłem poznania jego biografii, bo wiemy znacznie więcej i dokładniej; właściwa część narracji kończy się zresztą powrotem z Ameryki w 1854, a potem - pomijając ponad dwadzieścia lat życia - zamyka rozdziałem o pobycie w zakładzie św. Kazimierza w Ivry i śmiercią (1877-1883). Po fakty sięgajcie do prac Juliusza W. Gomulickiego i świeżo do Zbigniewa Sudolskiego (a nawet i on musi być uzupełniany i poprawiany). Hanna Malewska miała zresztą pełną świadomość braków, jak zwykle ona, tak surowa dla siebie, przenikliwa w ocenach. W posłowiu do drugiego wydania pisała: "<Żniwo na sierpie> coraz bardziej tracić będzie prawo do miana <biografii>. Lecz - jako powieść właśnie - zachowa prawo do życia dopóty, póki jej cel artystyczny nie stanie się w odczuciu czytelników czymś nieaktualnym i chybionym." A po latach dodawała: "Pisząc <Żniwo na sierpie> starałam się do granic powieściowej konwencji - a może nawet poza te granice - odtwarzać nie tylko człowieka, ale i myśliciela. Oczywiście nie udało mi się to na miarę zamysłu. (...)Tę jednak powieść musiałam napisać - jako rzecz <służebną>, jako wprowadzenie do Norwida dla tych, kórych zniechęcają trudności; a to dlatego, że żaden wielki twórca-myśliciel nie był mi nigdy tak bliski jak Norwid." I ten cel jest dosiągnięty: żyjemy z nim, szarpiemy się, zżymamy, przedzieramy przez kunsztowne zdania Malewskiej po frazę i refleksję samego Norwida, bo wtedy potrzeba jego samego pod ręką, żeby doczytać, sprawdzić, zatrzymać się. I on niełatwy, i Malewska niełatwa, ale ile razy serce się ściska, a głowa szaleje. Przejmująca, wybitna, głęboko przeżyta powieść.

Jest to powieść mniej powieściowa, a bardziej całymi partiami jak strumień przemyśleń, esej psychologiczny, czasem jak zestawienie wierszy i listów, wreszcie wczuwanie się w dzieło i debata z myślą bohatera. Wyrosła zresztą z umiłowania i głębokiej lektury twórczości Norwida. Dziś już nie może być źródłem poznania jego biografii, bo wiemy znacznie więcej i dokładniej;...