Śmierć Cezara w roku 44 p.n.e. wstrząsnęła Rzymem. Zarówno jego zabójcy, jak jego zwolennicy mieli się później w walce politycznej odwoływać do imienia dyktatora. Z tej walki politycznej zwycięsko miał wyjść przybrany syn Cezara Oktawian, ale długo wcale nie było jasne, kto w istocie odniesie w niej zwycięstwo. Wielką siłą były rzesze weteranów i to bodaj czy nie najbardziej dla nich imię boskiego Juliusza odgrywało tak ważną rolę. Antoniusz skupił się na zagadnieniach Wschodu i przez to przegrał, bo wojna miała zostać rozstrzygnięta właśnie mieczami rzymskich legionistów. Milczanowski bardzo akcentuje znaczenie propagandy u schyłku Republiki i podkreśla mistrzostwo Oktawiana w posługiwaniu się tym narzędziem.

"W cieniu boskiego Juliusza" to porządna naukowa monografia oparta o dużą ilość źródeł i obszerną literaturę przedmiotu. Na szczególne podkreślenie zasługuje baza źródłowa. Autor posłużył się bowiem nie tylko świadectwami historyków antycznych, ale sięgnął również po monety, inskrypcje oraz przedstawienia ikonograficzne. Kompozycja pracy jest bardzo przejrzysta i ukazuje, jak zmieniało się propagandowe znaczenie imienia Cezara w tej epoce. Bardzo podobała mi się konstatacja Autora, że Antoniusz świadom tego, że nie "przelicytuje" Oktawiana, przestał posługiwać się imieniem zamordowanego dyktatora i wrócił do tej praktyki dopiero wówczas, gdy związał się z Kleopatrą i ważną rolę w jego planach zaczął odgrywać młody Cezarion. W ogóle bardzo ciekawy jest rozdział piąty, który poświęcony jest stricte tej mało znanej postaci. Książka Milczanowskiego może być też traktowana jako element biografii Oktawiana Augusta jako polityka-propagandzisty.

"W cieniu boskiego Juliusza" to bardzo dobra monografia propagandy politycznej u schyłku Republiki. Autorowi udało się połączyć wysoki poziom merytoryczny z przystępnością ujęcia. Czytelnicy mniej zaznajomieni z dziejami Rzymu nie będą mieli problemów ze zrozumieniem omawianych wydarzeń i procesów. W moim odczuciu jest to bardzo ciekawa lektura i poleciłbym ją osobom zainteresowanym historią starożytną, ale także tym, których ciekawi historia propagandy.

Tomasz Babnis

Śmierć Cezara w roku 44 p.n.e. wstrząsnęła Rzymem. Zarówno jego zabójcy, jak jego zwolennicy mieli się później w walce politycznej odwoływać do imienia dyktatora. Z tej walki politycznej zwycięsko miał wyjść przybrany syn Cezara Oktawian, ale długo wcale nie było jasne, kto w istocie odniesie w niej zwycięstwo. Wielką siłą były rzesze weteranów i to bodaj czy nie...