Sięgnęłam po książkę Horwitza z dwóch powodów: po pierwsze, Cook był jednym z pierwszych podróżników, którzy dotarli za południowe koło podbiegunowe i liczyłam na to, że autor podąży jego tropem również w te niegościnne rejony; po drugie - liczyłam na garść ciekawostek o tajemniczej Wyspie Wielkanocnej, gdzie również dotarł angielski żeglarz. Wszystkich, którzy kojarzą Cooka z tymi dwoma wyczynami i mają nadzieję na literacką powtórkę tychże u Horwitza od razu uprzedzam, że autor nie zapuszcza się w żadne z tych dwóch miejsc.
Ale - i to jest najlepsze - Horwitz mimo tego braku nie rozczarowuje w najmniejszym stopniu.

Chociaż Tony Horwitz w swoich podróżach dotarł i do rodzinnej miejscowości Cooka, i na Alaskę, i na Hawaje, gdzie zginął jego bohater, uwaga autora koncentruje się na Australii, Nowej Zelandii i egzotycznych wyspach Oceanii, a więc tam, gdzie zapoczątkowany przez Cooka wpływ białego człowieka miał największy - i nie zawsze najlepszy - wpływ na miejscową ludność. Proszę się nie obawiać: Horwitz nie oskarża, przynajmniej nie wprost, nie dokonuje bolesnych rozliczeń, nie wywołuje celowo pewnego moralnego dyskomfortu. Żadnego taniego moralizatorstwa ani rachunków sumienia dokonywanego w imieniu mieszkańców Starego Świata. Oferuje coś głębszego i znacznie subtelniejszego: chwilę refleksji nad "eurocentryczną" mentalnością, nad naturą człowieka, nad delikatnym problemem winy i odpowiedzialności, nadając przy tym popularnym dziś "różnicom kulturowym" zupełnie innego znaczenia.
Wszystko to jest tłem do odbycia podróży i przedstawienia miejsc fascynujących nie z powodu swojej fizycznej odległości, ale z powodu przedziwnej mieszanki tożsamości, kultur, wpływów i historii, jaką można w nich odnaleźć. Poważniejszy ton niektórych obserwacji i spostrzeżeń łagodzi tu ironiczny humor i dość bezpośrednie żarty Rogera, towarzysza podróży autora.

Podróże, miejsca, rozważania o tożsamości i kulturze - ale tak naprawdę ta książka jest o Jamesie Cooku i fenomenie, jakim był, dziś trudnym do uchwycenia, jeśli nie poświęcić chwili czasu i nie wysilić wyobraźni, aby zrozumieć, jak niezwykłe było jego osiągnięcie. O tym właśnie pisze Horwitz, śledząc wędrówki kapitana, próbując przeniknąć jego sposób myślenia i działania, doświadczając warunków żeglugi, jakich doświadczał Cook i jego marynarze, szukając śladów świata, który objawił się Cookowi. Horwitz pisze o czymś jeszcze, co - jak się wydaje - bezpowrotnie utracił współczesny człowiek: o magii podróży, która nie jest tylko samolotowym rejsem i hotelową turystyką w coraz mniejszym i coraz bardziej jednakowym świecie. I może właśnie to sprawia, że jest to tak dobra lektura.

Przyuważyłam tu opinię rekomendującą tę książkę tylko zainteresowanym. Pozwolę sobie zatem doprecyzować: nie jest to książka tylko dla zainteresowanych Oceanią. To jest książka dla wszystkich, którzy są zainteresowani podróżowaniem przez czas i odległość, podróżowaniu wśród ludzi, podróżowaniu dla drogi, nie do celu. I tych z pewnością Horwitz oczaruje.

Sięgnęłam po książkę Horwitza z dwóch powodów: po pierwsze, Cook był jednym z pierwszych podróżników, którzy dotarli za południowe koło podbiegunowe i liczyłam na to, że autor podąży jego tropem również w te niegościnne rejony; po drugie - liczyłam na garść ciekawostek o tajemniczej Wyspie Wielkanocnej, gdzie również dotarł angielski żeglarz. Wszystkich, którzy kojarzą...