„Lodowisko”, jeden z pierwszych utworów Roberto Bolaño, przynosi już zapowiedź niepowtarzalnego stylu pisarza. Chociaż bowiem, w odróżnieniu od najbardziej znanych powieści autora, monumentalnych objętościowo, treściowo i formalnie Dzikich detektywów i 2666, jest to niewielka, zwarta opowieść, zawiera kilka elementów, które będą powracać jak bumerang w kolejnych dziełach Chilijczyka. Mamy zatem ciekawy zabieg narracyjny, rozpisujący opowieść na głosy trzech pierwszoosobowych narratorów – uczestników wydarzeń, a wśród nich meksykańskiego poetę stróżującego na kempingu, chilijskiego emigranta próbującego swych sił w branży turystycznej (forma opowieści oraz postaci powrócą w „Dzikich detektywach”, oczywiście znacznie bardziej rozbudowane), a także katalońskiego karierowicza, urzędnika, który stanie się katalizatorem tragicznych wydarzeń w nadmorskim miasteczku na Costa Brava.

Trzech mężczyzn, przypominających sobie dni poprzedzające okoliczności pewnego morderstwa, snuje trzy różne, chwilami wydawałoby się nawet, że zupełnie odmienne, opowieści. Doskonale uchwycone różnice języka, stylu, tempie, jasności i nastroju opowieści, powiązane są z różnicami w osobowości bohaterów, ich doświadczeniu życiowym, zawodzie lub wykonywanym zajęciu, pozycji społecznej a nawet sytuacji finansowej. Z ich naprzemiennej relacji wyłania się stopniowo tajemnicza, pogmatwana i wielowątkowa historia kilku osób, których losy splotło fatum, a finał relacji między nimi okaże się dramatyczny, co przeczuwany od początku dzięki pierwszym słowom narratorów oraz dusznej atmosferze ich opowieści. Dygresyjne, czasem niespójne i niechronologiczne wspomnienia wrażliwego, emocjonalnego i otwartego na innych poety, zadufanego w sobie, egoistycznego i zdemoralizowanego własną władzą i bezkarnością pracownika urzędu oraz niezauważającego innych, skoncentrowanego na sobie i własnych wygodach i przyjemnościach biznesmena odsłaniają przed nami stopniowo kolejne akty dramatu.

Tytułowe lodowisko, marzenie pewnej młodej kobiety i jednocześnie wyraz hołdu dla niej targanego namiętnością decydenta, będące celem, przyczyną, skutkiem i świadkiem ludzkich działań, staje się jednocześnie metaforą. Stanowi oazę chłodu w upale lato, absurdalny wybryk namiętności, ukryty w środku miasta, wreszcie lustro, w którym odbijają się nieoczywiste cechy bohaterów – bezinteresowną, zdolną do poświęcenia wszystkiego miłość egocentrycznego urzędnika, lekkomyślność i złośliwość młodej łyżwiarki, zdolność do zachwytu szalonej uciekinierki czy wreszcie strach przed tym, co niezrozumiałe i absurdalne wrażliwego poety.

Ta niewielka objętościowo, ale intensywna w lekturze książka, zapada w pamięć i stanowi zachętę do sięgnięcia po inne dzieła jej autora. Opublikowana przez pisarza jako trzecia powieść, w Polsce ukazała się po wielu późniejszych dziełach autora. Wydawnictwo Muza konsekwentnie publikuje kolejne utwory Roberto Bolaño, miejmy zatem nadzieję, że ostatecznie wydane zostaną w naszym kraju wszystkie powieści nieżyjącego już od dekady pisarza, uważanego za jednego z najwybitniejszych twórców latynoamerykańskich ostatnich dziesięcioleci. W najbliższych dniach ukażą się bowiem w polskim przekładzie Dziwki morderczynie tegoż autora, dzięki czemu będziemy mieli okazję znowu zanurzyć się w niepowtarzalny, bolanowski świat pełen literackich nawiązań, genialnych rozwiązań narracyjnych czy dziwacznych, wielowymiarowych bohaterów. Poprosimy o jeszcze.

Jowita Marzec