Filoktet to opowieść o opuszczeniu i otchłani rozpaczy - Sofokles, w jednej ze swych ostatnich sztuk (zostaje ona wystawiona w 409 roku p.n.e., na kilka lat przed śmiercią autora) sięga niemalże do dna udręki. Opisuje losy Filokteta - męża prawego i odważnego, przyjaciela Heraklesa, uczestnika trojańskiej wyprawy, któremu jednak ni chwała ni sława pisane nie były. Feralna rana i nieznośne nie tylko dla niego, ale i jego towarzyszy, cierpienia stają się przyczyną porzucenia go na bezludnej Lemnos, gdzie wiedzie ascetyczny żywot, sypia w jaskini, poluje na ptaki i całymi latami nasiąka bólem, samotnością i rozpaczą. Ulega powolnej, dziesięcioletniej korozji - tak ciała jak i ducha.

Gdy więc po dekadzie, wracając spod wciąż niezdobytych murów Troi na scenę wkracza Odyseusz, wraz z achillesowym synem, Neoptolemosem, zastają obdartego z wszelakiej nadziei i wiary w cokolwiek dobrego Filokteta, w którym zdaje się nie pozostawać nic więcej, jeno rozpacz.
Używają więc podstępu. Szlachetny Neoptolemos, zadając gwałt swemu sumieniu*, fałszywą mową zdobywa przyjaźń cierpiętnika. I ten wewnętrzny neoptolemosowy konflikt między szlachetnym charakterem a koniecznością podstępu, stanowi jeden z ważniejszych epizodów dramatu. Polecam przyjrzenie się jego postaci.

A sam Filoktet to chyba najbardziej tragiczny z przetrwałych do dziś bohaterów Sofoklesa. Co prawda Antygona czy Elektra musiały stanąć twarzą w twarz ze stratą ukochanych bliskich, żadnemu jednak opisowi cierpienia autor nie poświęcił tylu sił i starań, co tutaj. Powiększył je wręcz w porównaniu z wcześniejszymi przedstawieniami losów bohatera**.

Zdecydowanie polecam! Rzecz bardzo intensywna, mocna i poruszająca. Cierpienie, fałsz, zdrada, sumienie - o to właśnie tu pokrótce chodzi.




* Luźne skojarzenie z moim ukochanym Philipem Dickiem, który w swoim "Czy androidy marzą o elektrycznych owcach", napisał tak: "Gwałt nad własną osobowością jest podstawowym warunkiem życia. W jakimś momencie musi to zrobić każda istota."
** Wcześniej losy Filokteta przedstawiają Ajschylos i Eurypides - o historii tych utworów i wiedzy o nich, pisze, w przedmowie tłumacza Jerzy Łanowski.

Filoktet to opowieść o opuszczeniu i otchłani rozpaczy - Sofokles, w jednej ze swych ostatnich sztuk (zostaje ona wystawiona w 409 roku p.n.e., na kilka lat przed śmiercią autora) sięga niemalże do dna udręki. Opisuje losy Filokteta - męża prawego i odważnego, przyjaciela Heraklesa, uczestnika trojańskiej wyprawy, któremu jednak ni chwała ni sława pisane nie były. Feralna...