Francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, historyk i publicysta. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”. Prowadził ożywioną korespondencję (zachowały się 23 tysiące jego listów). Bulwersował opinię publiczną krytycyzmem i śmiałością przekonań. Wiele podróżował.
Był osobowością złożoną, wyrażał nieraz sprzeczne poglądy, jego postępowanie nierzadko było kontrowersyjne, dlatego wiele różnych ideologii (posługując się wyrwanymi z kontekstu cytatami z Voltaire’a) uznało go za swojego patrona (np. ateiści, deiści, rewolucjoniści). Voltaire’owi w rzeczywistości nie można przypisać w pełni żadnej ideologii. Był przede wszystkim zwolennikiem liberalizmu, traktującym z rezerwą każdą religię i ideologię.
Jego wiele utworów zostało umieszczonych w index librorum prohibitorum.
Urodził się w rodzinie mieszczańskiej jako ostatnie dziecko bogatego notariusza François Arouet i Marie Marguerite Daumart. W 1704 rozpoczął naukę w kolegium jezuickim w Paryżu (obecnie liceum Louis-le-Grand),gdzie należał do najbardziej wyróżniających się uczniów (celował zwłaszcza w filozofii i retoryce). Zetknął się również z libertynami, których wolnomyślicielski i sceptyczny punkt widzenia ukształtował jego własny światopogląd. We wrześniu 1713 roku ambasador francuski Pierre-Antoine de Castagnéry, markiz de Châteauneuf (1647–1728) wyruszył z Paryża by objąć swą placówkę dyplomatyczną w Hadze. Towarzyszył mu Voltaire jako sekretarz ambasady.
Lata 1717–1718 spędził uwięziony bez wyroku w Bastylii na podstawie podejrzenia o autorstwo pamfletów przeciwko regentowi Filipowi II Orleańskiemu. W więzieniu napisał swoją pierwszą sztukę teatralną Edyp (pod pseudonimem Voltaire); sztuka odniosła ogromny sukces w kilka miesięcy po jego wyjściu na wolność. W 1726 na skutek zwady z Guy de Rohan-Chabot (tzw. Chevalierem de Rohan),Voltaire został ponownie zamknięty bez wyroku w Bastylii.
Po uwolnieniu postanowił wyjechać do Anglii, gdzie przebywał do roku 1729. Gościny udzielił mu w swym domu sir Everard Fawkener (1684-1758) brytyjski dyplomata i kupiec. Odkrył w Anglii zupełnie inne państwo niż represyjną, rządzoną przez absolutystycznego króla Francję. Zachwycił się naukowymi, filozoficznymi i politycznymi osiągnięciami Anglików; studiował teorie Isaaca Newtona i filozofię Johna Locke’a. Wielki wpływ na Voltaire’a jako historiografa wywarł polityk torysowski i historiograf Henry St John, 1. wicehrabia Bolingbroke. W swoich Listach filozoficznych, wydanych wpierw po angielsku (English Letters),a następnie po francusku (Lettres philosophiques) Voltaire starał się przekazać Francuzom osiągnięcia Anglików.
Po powrocie do Francji związał się z jedną z najwybitniejszych kobiet tamtej epoki: markizą Émilie du Châtelet, uzdolnioną matematyczką i fizyczką, która gościła go w swoim zamku w Cirey-sur-Blaise. Związek ten trwał 12 lat. Następnie próbował zrobić karierę na dworze w Wersalu (w 1746 został przyjęty do Akademii Francuskiej),ale jego trudny i niezależny charakter sprawił, że popadł w niełaskę.
W latach 1750–1753 przebywał na dworze króla Prus Fryderyka II Wielkiego w Berlinie i Poczdamie, otrzymał nawet od władcy w 1750 order Pour le Mérite, jednak zażyłość niezależnego filozofa i kapryśnego króla skończyła się kłótnią. Voltaire jeszcze na granicznym przejściu miał kłopoty urzędnicze, była to zemsta króla.
W 1755 osiadł w majątku Délices, na terytorium Republiki Genewy. Tu także popadł w konflikt, tym razem z kalwińskimi pastorami. Krytykowali oni „zbyt swobodnego” ducha przedstawień teatralnych, jakie organizował filozof.
W 1758 przeniósł się do posiadłości w Ferney niedaleko Genewy (był to rodzaj „ziemi niczyjej” na granicy francusko-genewskiej). Tu dał się poznać jako utalentowany zarządca i człowiek interesu: rozbudował posiadłość, wprowadził nowe uprawy, założył manufaktury zegarków i pończoch jedwabnych. Pomagała mu w tym jego siostrzenica, pani Denis. Voltaire podsumował swoje dokonania w Ferney słowami: Siedlisko 40 dzikusów stało się zamożnym miasteczkiem, zamieszkanym przez 1200 pożytecznych osób. Do Ferney przybywały tłumy wielbicieli Voltaire’a: m.in. artyści, uczeni, arystokraci i dyplomaci (zyskał sobie miano „oberżysty Europy”).
W 1762 r. dzięki zaangażowaniu Voltaire’a ukazał się drukiem „Testament” Jana Mesliera, księdza ateisty.
W 1778 przyjechał triumfalnie do Paryża, gdzie tłumy wielbicieli witały go z takim entuzjazmem, że niektórzy historycy uznali to później za prawdziwy początek rewolucji francuskiej. Dwa miesiące przed śmiercią Voltaire wstąpił do loży masońskiej Dziewięciu Sióstr w Paryżu. Podsumował swoje życie słowami: Umieram wielbiąc Boga, kochając przyjaciół, nie nienawidząc wrogów, nie cierpiąc przesądów.
Rząd rewolucyjny z uroczystym ceremoniałem przeniósł 11 lipca 1791 jego zwłoki do Panteonu, gdzie do dziś spoczywa obok Jean-Jacques’a Rousseau. Pochowano go z wyjątkową pompą. Przebieg uroczystości i stroje uczestników zaprojektował Jacques-Louis David. Głównym elementem ceremonii był pochód w historycznych i współczesnych kostiumach, które miały ilustrować dzieje rewolucji. Niesiono m.in. model Bastylii, a na wozie triumfalnym jechał aktor przebrany za Voltaire’a. Skronie owego „Voltaire’a” wieńczyła alegoria Sławy. W najbardziej podniosłym momencie zaśpiewano Chór patriotyczny do słów Voltaire’a. Muzykę skomponował do niego François-Joseph Gossec, a wykonywał go chór męski z towarzyszeniem orkiestry wojskowej. Taka obsada pojawiła się po raz pierwszy w historii.http://pl.wikipedia.org/wiki/Voltaire
Twórczość Woltera jest genialna, jego podejście do życia przepełnione mąrdrości bardzo elegencko prezentuje się na kartkach Powiastek filozoficznych. Serdecznie polecam każdemu bez względu na poziom zaawansowania w literaturze. Autor pisze w sposób zrozumiały, żywy i elokwentny. Przeczytanie wiąże się również z lepszym zrozumieniem liberalnego systemu kulturalnego.
Słownik filozoficzny to jedno z najważniejszych i najbardziej kontrowersyjnych dzieł Voltaira, francuskiego filozofa i pisarza oświeceniowego. Jest to zbiór krótkich artykułów na różne tematy związane z religią, moralnością, polityką, historią i nauką. Voltaire krytykuje w nich fanatyzm, nietolerancję, przesądy i nadużycia władzy. Wykorzystuje przy tym swój znakomity styl, pełen ironii, humoru i błyskotliwości.
Słownik filozoficzny nie jest jednak zwykłym leksykonem pojęć. Voltaire nie dąży do obiektywnego i systematycznego przedstawienia wiedzy, lecz do wyrażenia swojego osobistego poglądu na świat i ludzi. Nie boi się zadawać trudnych pytań i podważać utartych opinii. Nie ukrywa też swoich sympatii i antypatii, co sprawia, że jego teksty są żywe i angażujące.
Słownik filozoficzny jest więc dziełem nie tylko filozoficznym, ale także literackim i publicystycznym. Stanowi cenne źródło informacji o epoce oświecenia i jej problemach. Jest też świadectwem niezłomnego ducha Voltaira, który walczył o wolność myśli i słowa, tolerancję i postęp.
Można go polecić wszystkim czytelnikom zainteresowanym historią filozofii i kultury. Jest to książka, która nie wymaga systematycznej lektury, ale zachęca do swobodnego przeglądania i wybierania interesujących tematów. Każdy artykuł jest samodzielnym i ciekawym tekstem, który skłania do refleksji i dyskusji.