XAVRAS WYŻRYN I INNE FIKCJE NARODOWE

Wydawnictwo Literackie
Kraków 2004

Zaczyna się już od tytułu. Karkołomne imię głównego bohatera zapowiada, że łatwo nie będzie. Jednak w miarę powtarzania sobie : ,,Xavras Wyżryn, Xavras Wyżryn, Xavras Wyżryn…” zaczynasz dochodzić do wniosku, że chodzi o temat stary jak świat: walkę o tożsamość i niepodległość oraz o to, że albo oni nas, albo my ich. Wszystko to pokazane jest jako historia alternatywna, bo oto bolszewicy nie zostali pokonani w Bitwie Warszawskiej i w tym kontekście Dukaj pokazuje właśnie, jak to jest z nami Polakami. Mimo iż autor zmienia bieg historii, pokazuje nasze polskie emploi w całej swej okazałości dumy ( a raczej pychy) kompleksów, patriotyzmu i nacjonalizmu graniczącego z terroryzmem - jeśli nie jest on nim wprost. Dukaj bawi się też aluzjami literackimi, co nadaje tytułowemu opowiadaniu dodatkowego smaku.
Wiele tu dyskusji rodem z Dostojewskiego, ukazujących paradoks naszego charakteru narodowego i jego anachronizm. Tych dyskusji nie brak również w pozostałych opowiadaniach wydanych wraz z ,,Xavrasem…”, niestroniących od tematów kontrowersyjnych, jak np. antysemityzm, ujętych jednak w bardzo ciekawe formy przypowieści.Ostatnie zaś opowiadanie - ,,Gotyk” - wprawia w drżenie niesamowitą atmosferą grozy i chyba najbardziej przypomina ,,Katedrę” tegoż autora.
Wg mnie ,,Xavras Wyżryn” to lektura warta tego, aby przejrzeć się w niej jak w lustrze i zobaczyć być może, ile w nas pozostało z przeszłości i co z tego wynika tu i teraz. A obraz, który wyłoni się z opowiadań Dukaja, może być wcale niejednoznaczny. Zerknijcie!

XAVRAS WYŻRYN I INNE FIKCJE NARODOWE

Wydawnictwo Literackie
Kraków 2004

Zaczyna się już od tytułu. Karkołomne imię głównego bohatera zapowiada, że łatwo nie będzie. Jednak w miarę powtarzania sobie : ,,Xavras Wyżryn, Xavras Wyżryn, Xavras Wyżryn…” zaczynasz dochodzić do wniosku, że chodzi o temat stary jak świat: walkę o tożsamość i niepodległość oraz o to, że albo oni...

Idee romantycznych wieszczów, mistycyzm, sienkiewiczowski sarmatyzm i Herbertowskie "idź wyprostowany" łączą się z polską Realpolitik, która nigdy nie jest prawdziwą Realpolitik, w osobie Xavrasa Wyżryna. Zmagania powstańcze zostały przedłużone, ale w zamian za to doczekaliśmy się męża 44. Zachód, jak zwykle, rozumie z tego niewiele. Fabuła wydaje się tu pretekstem do pokazania roli jednostki w historii, studium przywódcy i społeczeństwa, sporu o to, czy cel uświęca środki, roli mediów we współczesnych konfliktach czy sytuacji narodu bez państwa.

Idee romantycznych wieszczów, mistycyzm, sienkiewiczowski sarmatyzm i Herbertowskie "idź wyprostowany" łączą się z polską Realpolitik, która nigdy nie jest prawdziwą Realpolitik, w osobie Xavrasa Wyżryna. Zmagania powstańcze zostały przedłużone, ale w zamian za to doczekaliśmy się męża 44. Zachód, jak zwykle, rozumie z tego niewiele. Fabuła wydaje się tu pretekstem do...

Czyta się dla drugiego opowiadania - warto. Ciekawa wizja Polski, interesujący świat i mocne zakończenie

Czyta się dla drugiego opowiadania - warto. Ciekawa wizja Polski, interesujący świat i mocne zakończenie

„Zanim noc”: 7/10

Na pewno niezły tekst ze świetnym pomysłem na osadzenie okultystyczno-horrorowej akcji w okupowanej Warszawie. W roku wydania była to zapewne bardzo ciekawa mikropowieść. Czytana dzisiaj nadal funkcjonuje, ale skłamałbym, gdybym twierdził, że jest to tekst perfekcyjny.

Słabuje moim zdaniem część środkowa. Po intrygującym wstępie i przedstawieniu „problemu” Dukaj rozpoczyna traktat filozoficzny, który redukuje szybkość akcji i próbuje znaleźć wytłumaczenie dla dylematu głównego bohatera. Trochę mi tu zgrzyta fakt, że pan Trudny (przedsiębiorczy twardziel zadzierający z oficerami Wehrmachtu i śniadający z SS-manem z organizacji „Ahnenerbe”) zaczyna naraz działać irracjonalnie i popada (prawdopodobnie, bo do końca nie jestem pewien) koniec końców w obłęd. Nie chodzi mi o to, że taka rzecz nie mogłaby się komuś przytrafić. To tylko tutaj, w tym konkretnym przypadku, nie funkcjonuje dla mnie na 100 procent.

Dukaj „rehabilituje” się jednak w ostatniej części tej powieści. Łącząc elementy grozy i magii z nowoczesną fizyką, kombinując horror i obłęd z tesseraktami z czwartego wymiaru rodem, udowadnia dobitnie, że jest autorem wyjątkowym wśród polskich fantastów. „Zanim noc” powinno już dawno zostać sfilmowane!

„Xavras Wyżryn”: 8/10

Jeszcze ciekawszy tekst, bo pozornie jest to historyjka z alternatywnej historii, w której nie ma państwa polskiego – ale i nigdy nie było drugiej wojny światowej. W zamian za to mamy zrusyfikowany i zniszczony przez dziesięciolecia walk z okupantem Kraj Nadwiślański.

Dukaj, pisząc tu nieco jak rok wcześniej Rafał A. Ziemkiewicz w „Śpiącej królewnie”, „zajeżdża” szkapę walki o niepodległość polskich romantyków. Bóg wojny Xavras to typek mało podobny do ideału bojownika-wyzwoliciela, o jakim marzyli Mickiewicz, Słowacki et consortes. A jednak będzie mu dane zostać tym z utęsknieniem wyczekiwanym Konradem.

A zatem świeże spojrzenie na tematy w polskiej literaturze odwieczne? Marek Oramus nie dał się swego czasu oszukać i grzmiał na obiecującego 23-latka, że tekst jest niedopracowany. Niemniej jednego osiągnięcia Dukajowi odmówić nie można: stworzył tekst intrygujący, na równi fantastyczny i rozrachunkowy. Jestem na tak.

„Zanim noc”: 7/10

Na pewno niezły tekst ze świetnym pomysłem na osadzenie okultystyczno-horrorowej akcji w okupowanej Warszawie. W roku wydania była to zapewne bardzo ciekawa mikropowieść. Czytana dzisiaj nadal funkcjonuje, ale skłamałbym, gdybym twierdził, że jest to tekst perfekcyjny.

Słabuje moim zdaniem część środkowa. Po intrygującym wstępie i przedstawieniu...

Dwie minipowieści z debiutanckiej książki Jacka Dukaja. O wiele bardziej przemówił do mnie drugi utwór, chciałoby się więcej tak staranie przemyślanych i napisanych historii alternatywnych. Bardzo dobry audiobook czytany przez pana Adama Ferencego. "Zanim noc" to jednak rozczarowanie. Ponad połowa utworu to opisane realia życia podczas II wojny światowej w Generalnej Guberni, z gdzieś tam obecnym w tle wątkiem fantastycznym. Gdy ów wątek zaczyna dominować w fabule lektura staje się bardzo ciężkostrawna, wręcz chaotyczna, bez kulminacji... 7 za Xavrasa i 3 za drugi utwór

Dwie minipowieści z debiutanckiej książki Jacka Dukaja. O wiele bardziej przemówił do mnie drugi utwór, chciałoby się więcej tak staranie przemyślanych i napisanych historii alternatywnych. Bardzo dobry audiobook czytany przez pana Adama Ferencego. "Zanim noc" to jednak rozczarowanie. Ponad połowa utworu to opisane realia życia podczas II wojny światowej w Generalnej...

Pierwsze spotkanie z Autorem, całkiem ciekawe. Historia alternatywna nie pierwszy raz jest tematem powieści (Wolff, Miłoszewski),tu bardzo sprawnie napisana co ważniejsze bardzo dobrym językiem. W kontekście współczesności,niech ta książka przypomni, że nic co ważne nie jest nam dane raz na zawsze, a sreber rodowych pilnować trzeba. Także tych niematerialnych.

Pierwsze spotkanie z Autorem, całkiem ciekawe. Historia alternatywna nie pierwszy raz jest tematem powieści (Wolff, Miłoszewski),tu bardzo sprawnie napisana co ważniejsze bardzo dobrym językiem. W kontekście współczesności,niech ta książka przypomni, że nic co ważne nie jest nam dane raz na zawsze, a sreber rodowych pilnować trzeba. Także tych niematerialnych.

Oba opowiadania świetne. Zanim noc fantastycznie intryguje. Xavras potwornie nurzy, ale bardzo satysfakcjonująca końcówka

Oba opowiadania świetne. Zanim noc fantastycznie intryguje. Xavras potwornie nurzy, ale bardzo satysfakcjonująca końcówka

Po Córce łupieżcy, która bardzo była nie w moim guście, jakoś długo zbierałem się do powrotu do pana Dukaja. Za długo, jak się okazało. Xavras okazał się niezwykłym doświadczeniem. Rzecz jest na tyle stara i tak znana, że właściwie nie ma sensu się rozpisywać, wystarczy stwierdzić, że wszystkie zachwyty są uzasadnione. Wszystko, co przeczytaliście o tej książce dobrego, to czysta prawda. Oczywiście nie jest to pozycja dla każdego (jak każda zresztą),a przede wszystkim nie na każdy czas. Trzeba po nią sięgnąć, gdy człowiek ma chwilę wytchnienia od codziennej gonitwy, gdy może spokojnie się zagłębić, odłożyć tom na moment i przemyśleć to i owo, spróbować wniknąć w Dukajowy tok myślenia, podążyć za analizą… W takich okolicznościach można wszystko dojrzeć i docenić.

Miałem nie wdawać się w szczegóły, ale o jednym muszę napisać. Z tak niezwykłą polszczyzną dawno nie miałem do czynienia. Gombrowicz? Iwaszkiewicz? Nie porównuję, to dość różne sposoby pisania, chodzi mi raczej o poziom swobodę operowania, bogactwo słownictwa, związków frazeologicznych, słowotwórczą odwagę. To, że Autorowi udał się taki wybuch językowy bez popadania ani na moment w pretensjonalność, jest absolutnie niesamowite. Palce lizać.
Jeden z tych nielicznych przypadków, gdy skala od jednej do dziesięciu gwiazdek jest za mała.

Dałbym trzydzieści, gdyby to było możliwe.

Po Córce łupieżcy, która bardzo była nie w moim guście, jakoś długo zbierałem się do powrotu do pana Dukaja. Za długo, jak się okazało. Xavras okazał się niezwykłym doświadczeniem. Rzecz jest na tyle stara i tak znana, że właściwie nie ma sensu się rozpisywać, wystarczy stwierdzić, że wszystkie zachwyty są uzasadnione. Wszystko, co przeczytaliście o tej książce dobrego, to...

bardzo dobra, polecam!

bardzo dobra, polecam!

Trochę fantastyki, filozofii, historii alternatywnej, a wszystko w odpowiednich dawkach, jak to u Dukaja. Polecam.

Trochę fantastyki, filozofii, historii alternatywnej, a wszystko w odpowiednich dawkach, jak to u Dukaja. Polecam.