Być może szaleństwem jest zapłata każdej ceny za to aby pozostać uczciwym. Pewnie wielu się zdziwi gdy zobaczy ludzi, którzy sami będąc w śmiertelnym uchwycie strachu zachowują wierność swoim zasadom. Niewykluczone, że samotność która towarzyszy tym bohaterom jest ogromnym brzemieniem, która będzie im ciążyć bardziej niż przestępstwo. Ale dla takich ludzi ważnym będzie to, aby umrzeć dla sprawiedliwej sprawy zamiast żyć dla nędznych i niesprawiedliwych idei. Czy to jeszcze waleczne męstwo czy donkiszoteria pełna urojeń? Czy dla osób których całym życiem stało się pisanie oskarżeń wobec potwornej władzy znajdzie się powód do tego, aby uwierzyły w wielką moralną wartość swojego postępowania? A czy mnie, przypadkowemu obserwatorowi wielkiego dzieła starczy tak wiele sił, aby podtrzymać ich na duchu w tym, aby do końca swej drogi miały poczucie że to co robią jest słuszne? Bo na tej drodze nie mogą się już zatrzymać pomimo tego, że to droga prowadząca do zguby.

Tragiczny los kart pocztowych, które wykorzystane w walce z brunatnym terrorem trafiły do setek rąk, przykuł moją uwagę przez kilka ostatnich dni. Momentami nie mogłem się skupić na niczym innym jak tylko na wielkim bólu, który wypływa z każdej strony tej książki. Czułem jedynie skowyt ogromnego zła, krzyk bezdennej rozpaczy i przeraźliwy jazgot nienawiści. W tak wielkim natłoku złych emocji odkryłem jednak oznaki zbliżającej się wiosny, pierwiosnki dobrej nowiny. To wiara w to, że życie pozostanie niezwyciężone pomimo tak wielkiej przewagi machiny śmierci.

Hans Fallada posiada niezwykłą zdolność do wywoływania swoją prozą bardzo wyraźnych uczuć. Potrafi wprowadzić tak wielką atmosferę grozy, że strach o niektórych bohaterów zaczyna być realną częścią przeżyć tego, kto czyta jego powieść. "Każdy umiera w samotności" to rzeczywiście bardzo smutna ale i wzruszająca opowieść o tych, którzy przeciwstawili się hitlerowcom. To już legenda o ludziach, którzy pomimo tego że ginęli samotnie to jednak wiedzieli, że są potrzebni całemu wolnemu światu do wiary w powodzenie walki o dobro. Bohaterowie Fallady mają w sobie coś niesamowitego. Tym czymś jest niezłomne prawo istniejące w każdym człowieku. To prawo do wyrażania swoich poglądów i do myśli niezgodnych z ogólną doktryną. Niemiecki pisarz bardzo dobrze posługuje się swoim zmysłem uczciwości. Dla niego to wielkie osiągnięcie cywilizacji, którego żaden totalitaryzm złamać nie może. I chociaż obrzydliwa bezczelność oraz oślizgły cynizm zwyciężają w tej nierównej walce, to jednak ich dni są policzone.

"Każdy umiera w samotności" jako osobista wojna niemieckiej pary wypowiedziana brutalnemu systemowi, spełnia bardzo dobrze swoją rolę w społecznym przekazie następstw, jakie wywołuje kumulacja nieobliczalnej władzy. Ukazuje atmosferę zastraszenia przez tych, którzy nadużyli swojej dominacji. Wytyka podejrzliwość i totalny brak zaufania, przy których trwaniu następuje zrywanie więzi międzyludzkich. Uświadamia, że istnienie tak wielkiego napięcia w chorej tkance społecznej prowadzi do nieobliczalnych skutków. Ale właśnie takim celom chce służyć Hans Fallada. Obalać przerażenie i budować zaufanie, aby każdy człowiek nie musiał obawiać się swoich myśli.

Być może szaleństwem jest zapłata każdej ceny za to aby pozostać uczciwym. Pewnie wielu się zdziwi gdy zobaczy ludzi, którzy sami będąc w śmiertelnym uchwycie strachu zachowują wierność swoim zasadom. Niewykluczone, że samotność która towarzyszy tym bohaterom jest ogromnym brzemieniem, która będzie im ciążyć bardziej niż przestępstwo. Ale dla takich ludzi ważnym będzie to,...