Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Powtarzam, możemy być aktorami tylko w swoich rękach. (Julia Szychowiak)

Powtarzam, możemy być aktorami tylko w swoich rękach. (Julia Szychowiak)

Na samym początku warto wspomnieć, że to już drugie (po także czeskim tygodniku Respekt) czasopismo, w którym czytam wszystkie reklamy: są nie tylko ciekawe, ale i gustowne - nie ma głupich, wszystkie ze smakiem zaaranżowane.

Musil: w poświęconym Trumpowi politycznym komentarzu autor demitologizuje pogląd, że jego wyborcy to społeczne doły, ludzie bez wykształcenia. Przeciwnie: wybierali go w większości wykształceni i lepiej zarabiający.

Steigervald: ciekawe, że publicysta, który kiedyś podpisał Antykartę (komunistyczna kampania przeciw tym, którzy podpisali Kartę 77), dziś broni pamięci po braciach Mašín (synach Josefa, czechosłowackiego legionisty i żołnierza ruchu oporu, uhonorowanego pośmiertnie w 2005 stopniem generalskim), którzy zbrojnie przeciwstawiali się komunizmowi (w latach 1951-3) a następnie uciekli przez NRD (mimo obławy milicji i Armii Czerwonej) do USA, gdzie do dziś mieszkają. Ponieważ w akcjach mających na celu zdobycie broni i pieniędzy zabijali ludzi, ich działalność nie jest oceniana jednoznacznie (podobnie, jak płk.Kukliński w Polsce), mimo iż premier Topolanek odznaczył żyjących uczestników ich grupy specjalną nagrodą. Pomimo upływu prawie 30 lat od aksamitnej rewolucji nie udało się rodzinie Mašinów odzyskać zajętego przez komunistyczne państwo rodzinnego majątku, który ulega ruinie (ostatecznie w listopadzie 2017 jego właścicielką została córka Josefa, Zdena) w Lošanech na Kolínsku. Rodzina planuje urządzenie tam miejsca pamięci gen.Josefa Mašina, który zginął rozstrzelany przez Niemców w 1942 roku.

Jaroš: felieton speca od reklamy mieszkającego w Katarze, który dowcipnie opowiada losy miłości kolegi Czecha i młodej Arabki. Chłopak chciał nawet (dla jaj - bo co to szkodzi niewierzącemu?) przejść na islam, ale miłość zwiędła. Dlaczego? Musiałby się obrzezać. Romantyka miłości zawsze ucierpi, gdy przemówi nóż, kończy zgryźliwie Jaroš.

Čásenský: kreśli dość barwnie sylwetkę i drogę do majątku jednego z najbogatszych Czechów Daniela Křetinskiego, współwłaściciela EPH, koncernu energetycznego opartego gł. na węglu brunatnym, który niedawno zakupił elektrownie na niemieckich Łużycach, inwestował na Słowacji, kupił likwidowaną polską kopalnię "Silesia" w Czechowicach-Dziedzicach (pod ich zarządem już jest dochodowa!), jest też inwestorem praskiego klubu piłki nożnej Sparta. A jest to historia człowieka, który swym zaangażowaniem i wiedzą zbudował to, co ma.

Poláček/Třeštík: fotoreportaż i wywiad z Nohavicą przy okazji jego koncertów w Londynie i Dublinie. Na koncertach są głównie Czesi, Słowacy i Polacy. Jarek, który do 1989 nigdzie nie jeździł (do 40 był raz w Katowicach jako młodzik-hokeista i raz w Dreźnie na kongresie bibliotekarzy), używa sobie spaceru - nie interesują go egzotyczne podróże, woli Europę, która mimo różnic jest do siebie podobna, bo to jedna cywilizacja. Ale mieszkać mógłby tylko na czeskim Śląsku, w Polsce lub Irlandii - tam się czuje w domu. Twierdzi, że może być Irlandczykiem i Romem - mówi o tym jego imię (Ja-Rom-Ir=Jestem-Romem-Irlandczykiem) Okazuje się, że jest kolekcjonerem starych gier i śpiewników. Nauczył się i angielskiego. Po pięćdziesiątce, na kursie w Dublinie. Ceni to, że zawsze gdy mu się zaczyna lepiej wieść, przyjdzie jakiś upadek. W Ostrawie wybudował niedawno Heligonkę - teatr piosenki, którego jest szefem. Żona mu na 60 urodziny sprezentowała analizę DNA - genetycznie pochodzi ze Śląska ostrawskiego, południowej Polski i z Ukrainy.

Nídr: Okazuje się, że mimo antyemigranckich haseł i muru na granicy z Meksykiem na Trumpa głosowało 29% hiszpańskojęzycznych Amerykanów. Głównie Spanish Americans i byli Kubańczycy. Dlaczego? Cenią konserwatywne wartości.

Štický: o skoczni mamuciej w Harrachovie, która niszczeje, bo nie ma pieniędzy na remont. Spekuluje się, że ziemia, na której stoi cały sportowy areał może być zwrócona rodzinie byłych właścicieli, hrabiom Harrachom. Obecnie obiekty są dzierżawione przez spółkę, która nie łoży na utrzymanie infrastruktury, ale miasto planuje inwestycje w tym zakresie.

Kmenta: dziennikarz śledczy, który napisał o tym już książkę, podsumowuje największy policyjny skandal ostatnich lat w Czechach - samotną ucieczkę mafioza Krejčiřa z jego własnej willi w Černošicach, gdy znajdował się tam pod dozorem elitarnego oddziału policji (antyterroryści). Wyszedł tylko do toalety (w czerwcu 2005) i został aresztowany... po 8 latach już jako obywatel RPA w Republice Południowej Afryki (gdzie też siedzi w więzieniu). Wcześniej był parę lat na Seszelach. Podobno nikt mu z policji nie pomagał (choć zwolniono niemal wszystkich, którzy mieli z tą sprawą styczność, włącznie z szefostwem policji) - po prostu był to przypadek, nieuwaga policji z powodu zmęczenia.

Kašpárková: w świetnie napisanym reportażu o Adamie Ondrze (21 l.) - młodym mistrzu świata we wspinaczce, który wraz ze swym amerykańskim kolegą, Chrisem Charmą, przygotowuje się do pokonania niezdobytej dotąd ściany El Capitan, w parku narodowym Yosemite.
Ondra podkreśla, że by być dobrym na ścianie, trzeba być w świetnej kondycji...psychicznej. Znany z tego, że przy wspinaczce krzyczy tłumaczy: ciało człowieka ma więcej siły na wydechu, to dlatego.

Riebauerová: o Josefie Michlu, chemiku czeskiego pochodzenia, którego o włos minęła nagroda Nobla w 2017, a który stworzył metodę budowania z molekuł. Nie wrócił do Czechosłowacji po wejściu wojsk Układu Warszawskiego w 1968 ze stypendium w Szwecji. Mówi, dlaczego USA mają najlepszych naukowców. To proste: pieniądze. Te pozwalają zatrudnić najlepszych profesorów, a ci przyciągają najlepszych studentów. W państwach postsocjalistycznych naukę robią ludzie dla etatów - wiedza ich nie interesuje.

Čásenský: historia kariery Petra "Fuldy" Fulína - kierowcy rajdowego, który zaczął jeździć pod 30kę (w klasie ETCC). Sam zorganizował sobie i wyszkolił team mechaników, sam jest swoim managerem. Oprócz wyścigów zarabia będąc właścicielem sieci franczyzowej sprzedającej okna VEKRA - od tego zaczynał jako młody chłopak pracując z ojcem.

Štický: o rynku nieruchomości w Czechach, jaki przeżywa właśnie boom - w ciągu ostatnich kilku lat ceny wzrosły o 25% (przyczyną są m.in. niskie stopy procentowe w bankach); od listopada 2017 podatki ze sprzedaży nieruchomości płaci kupujący, nie sprzedający. Nowa regulacja bankowa n.t. hipotek ogranicza dostęp do kredytów mieszkaniowych: bank może dać kredyt na max.90% ceny zakupu mieszkania i tylko do 15% kredytów w danym banku mogą stanowić kredyty z przedziału na 80-90% wartości domu/mieszkania (wszystko w ramach profilaktyki: największej ilości złych kredytów udziela się w czasach optymizmu i boomu).

Čásenský: rozmawia z Jaroslavem Řasou, jednym z 4 właścicieli firmy softwarowej ABRA, która tworzy oprogramowanie dla firm (księgowość, procesy produkcyjne, zarządzanie magazynami itp.). Řasa, gdy zakładał firmę, żeby kupić porządny komputer sprzedał mieszkanie. Objeżdża szkoły opowiadając o przedsiębiorczości. Przyjmuje studentów na praktyki. Zatrudnia 150 osób. W tym roku chcą wejść na rynek szwajcarski - gdy to się uda, świat będzie stał przed nimi otworem.

Tallisová-Dražanová: Swietłana Aleksijewicz wychowywała się w rodzinie ideowego żołnierza komunisty (później dyrektora szkoły na Białorusi), przez co niemal umarła w dzieciństwie, ponieważ w na Zachodniej Ukrainie (Iwano-Frankiwsk) "ruskom" nikt nie chciał nic sprzedawać, nawet mleka dla dziecka... Jej wiarę w ZSRR zachwiało dopiero wejście czołgów do Czechosłowacji w 1968, ale ostatecznie rosyjska interwencja w Afganistanie. Pisała wtedy reportaż o matkach "afgańców". Przez cały socjalizm w ZSRR toczyły się po cichu w domach rozmowy o wolności, ale Rosjanie nie wiedzą, czym ona jest - sama musiała się długo tego uczyć. Co znaczy dla niej wolność? Być sobą, nie bać się, robić i mówić co się chce. I znamienny cytat:"Trzeba powiedzieć, że inteligencja w naszych szerokościach geograficznych myliła się zawsze. Nigdy nie miała pojęcia, kim są normalni ludzie. Myślę, że tak jest do dziś - dlatego rosyjska opozycja jest tak bezradna." Bo ludzie chcieli mieć dżinsy, mieć auto i wyjechać na urlop za granicę - wolność im była niepotrzebna.

Šálek: bardzo ciekawa rozmowa z Evą Jiřičną (na okładce), architektką pochodzącą ze Zlina, prowadzącą dziś studio architektoniczne (EJAL) w Londynie (nie wróciła ze stażu w 1968) i (AL DESIGN) Pradze. Jej najbardziej znany w Czechach projekt to "tańczący dom" zaprojektowany razem ze swym partnerem Janem Kaplickým. Podziwia modernizm - sama używa gł. betonu i szkła - drewno jest "nieposłuszne", nie daje się całkowicie opanować.

Turnová: była basistka Plastic People of the Universe (2001-2015) lepiej gra niż pisze. Opowiadanie o nieudanej eskapadzie do Tybetu, żeby przejechać rowerem jakąś drogę na niebagatelnej wysokości, która skończyła się przed wyruszeniem z Katmandu - choroba wysokościowa. Nie przeszkodziło to jednak w poznawaniu chłopaków. Naiwna powiastka na kanwie naiwnej wycieczki. O bohaterce, która się szarpie, bo naprawdę nie wie, czego chce. Nie ma ekspresu do raju - trzeba go sobie samemu wypracować. To stwierdzi również Mark Vonnegut (syn Kurta) w książce "The Eden Express" (reminiscencje z własnego popadnięcia w schizofrenię w komunie na skraju cywilizacji), którego książkę autorka (a również tłumaczka) wspomina.

Poláček: reportaż ze spotkania z pisarzem i podróżnikiem Josefem Formánkiem u niego w domu w Milešovce pod Usti n.Labem. Pisarz miał podobną przygodę, jak ulubiony przez niego Ota Pavel: spotkał oko w oko Boga...Ten mu powiedział, że wszelkie cierpienie ma źródło w złym używaniu słów, i że jedyne, co ma na świecie sens, to dawanie w miłości. Formánek musiał potem całkiem przepisać nową książkę. Przy czym był niewierzący.

Musil: z niewiarygodnym zachwytem o kuchni w nowej (zał. 2014), rodzinnej restauracji "Story" na praskim Petřinie, prowadzonej przez małżeństwo Michala (kucharz, 28 l.) i Zuzanę (cukiernik, 26 l.) Černých, którzy wcześniej odbyli praktyki w Londynie w najlepszych hotelach, m.in. w nagrodzonej gwiazdką Michelina restauracji Angler. Kierują się zasadą byłego szefa, Tony'ego Fleminga: jedzenie ma dawać radość. Oferta dnia w granicach 200 Kč.

Na koniec w ankiecie z okazji 40-lecia istnienia punku wypowiadają się starzy punkerzy, m.in. Jaroslav Rudiš (słuchał: HNF, Visací Zámek, Priessnitz), Petr Zelenka (prócz angielskich i czeskich polska Armia i rosyjska GrOb) - Punk's not dead!

Na samym początku warto wspomnieć, że to już drugie (po także czeskim tygodniku Respekt) czasopismo, w którym czytam wszystkie reklamy: są nie tylko ciekawe, ale i gustowne - nie ma głupich, wszystkie ze smakiem zaaranżowane.

Musil: w poświęconym Trumpowi politycznym komentarzu autor demitologizuje pogląd, że jego wyborcy to społeczne doły, ludzie bez wykształcenia....