Jesteśmy społecznością, która kocha książki

W powszechnej świadomości Nikodem Dyzma jest szwarc-charakterem, jednostką moralnie upodloną, budzącą najgłębszy wstręt i niepohamowane obrzydzenie. To przykład karierowicza dochodzącego do zaszczytów bez skrupułów, ale też potrzebnych ku temu – wydawałoby się – kompetencji. W trakcie lektury czytelnik musi jednak do wniosku, że zło dokonywane przez tytułowego bohatera blednie zupełnie wobec ignorancji i zepsucia tych, którzy mu na nie pozwalają. Ten bałwochwalczy zachwyt nad rzekomą „autentycznością” Dyzmy, to rzekome nowatorstwo i przełamywanie przez niego norm, będące w rzeczywistości zwykłym barbarzyństwem! Zachowanie tak zwanych sfer wyższych wzbudza skojarzenia ze sposobem przedstawienia niektórych bohaterów Dostojewskiego (chociażby Dymitra Karamazowa), ale również z bohaterami dzieł późniejszych, przykładowo z Arturem z „Tanga” Mrożka. Spętane konwencjami elity, zatraciwszy sens towarzyskich konwenansów, poszukują powrotu do rządów jakichś sił pierwotnych i brutalnych. Grubiaństwo skierowane wobec wpływowego urzędnika Terkowskiego spotyka się z poklaskiem jego politycznych przeciwników. Kobiety wyczekują zawodowego złodzieja, rozbójnika, wreszcie bohatera powieści Jacka Londona (tutaj należy wskazać kazus Mańki i Niny). Wymiar uniwersalny powieści nie przeszkadza jednak w dokonywaniu diagnoz bieżących. Pod płaszczykiem opisu rządów parlamentarnych rozwija się krytyka piłsudczykowskiego stylu rządzenia, w którym wszelka metoda jest odrzucana na rzecz słusznościowego paździerza. Wspaniała książka i ważna tym dla mnie tym bardziej, że niestety nawet w kulturze politycznej Polski ostatnich lat widzę jej odbicie.

W powszechnej świadomości Nikodem Dyzma jest szwarc-charakterem, jednostką moralnie upodloną, budzącą najgłębszy wstręt i niepohamowane obrzydzenie. To przykład karierowicza dochodzącego do zaszczytów bez skrupułów, ale też potrzebnych ku temu – wydawałoby się – kompetencji. W trakcie lektury czytelnik musi jednak do wniosku, że zło dokonywane przez tytułowego bohatera...