"...Są ludzie, którzy całe życie o czymś myślą, na coś czekają, czegoś się spodziewają...Coś sobie ubzdurają...A życie potem całkiem się inaczej układa..."
Cytat pochodzi z opowiadania "Trzy kobiety z obozu" i nadaje pewien ciąg wydarzeniom, które miały miejsce po kwietniu 1945 roku w Meklemburgii. Trzy kobiety, w szczególnym wieku dla rozwoju i dojarzałości, i doświadczenia przez życie, Helena około pięćdziesiąt lat, Maria dwadzieścia siedem oraz osiemnastoletnia Celina. Okres wojny i okupacji scalił trzy życia trzech kobiet, obozową celę zamienią na maleńki pokój. Kameralna opowieść obozowych kobiet w nowej rzeczywistości nie pozostaje pozbawiona drutu kolczastego i nieufności. W każdej z bohaterek tkwi zadra i przekreślone nadzieje i ambicje, każda straciła kogoś lub coś, nieodwrócimy czasu rzeczywistości, nie zbudujemy nowej warstwy egzystencjalnej, wciąż wraca nie zamknięta przeszłość i nie przepracowane emocje. Kameralność, klaustrofobiczność, ciężka i duszna atmosfera zaczyna wnikać w każdą z historii kobiet, każda chce wyswobodzić się z odrętwienia, chce uciec w nowe życie. Obozowee połączenie trzech kobiet weryfikuje nowy ustrój i obalają złudzenia, oddalając i przecinając więzi.
Polecam zobaczyć powstały w 1959 roku na podstawie opowiadania film "Trzy kobiety", w reżyserii Stanisława Różewicza, nad scenariuszem pracował sam autor z Tadeuszem Różewiczem. Główn role powierzono Zofii Małynicz, Elżbiecie Święcickiej oraz młodziutkiej Annie Ciepielewskiej. Kameralne i psychologiczne studium kobiet, które wojna doświadczyła i ze złudzeń odarła i rozdzieliła. Minimalizm środków wyrazu, obraz drutów kolczastych i pasiaków, które okręcają umysł kobiet, kontrą staje powojenna rzeczywistość od której uciekają ludzie, zabawa, relacje międzyludzkie, infantylność i poluzowanie obyczajów. Kadrowanie Andrzeja Ancuta doskonale oddaje intymność i bliskość bohaterek, wchodzimy i obcujemy w środku obrazu, życia kobiet.
Filipowicz sam przeszedł przez obozy w Gross Rosen i Oranienburg.

Niezwykle ciekawe jest opowiadanie "Ucieczka do Nowej Huty"
Nie mogłam sobie darować "Poematu dla dorosłych" Adama Ważyka z 1955 roku, który stanowi kwintesencję dla propagandy socrealizmu stalinowskiego, miasta - ideału, myśli technologicznej i dobrobytu, ówczesnej ubranistyki;

"Ze wsi, z miasteczek wagonami jadą
zbudować hutę, wyczarować miasto,
wykopać z ziemi nowe Eldorado,
armią pionierską, zbieraną hałastrą
tłoczą się w szopach, barakach, hotelach,
człapią i gwiżdżą w błotnistych ulicach:
wielka migracja, skudlona ambicja,
na szyi sznurek - krzyżyk z Częstochowy,
trzy piętra wyzwisk, jasieczek puchowy,
maciora wódki i ambit na dziewki,
dusza nieufna, spod miedzy wyrwana,
wpół rozbudzona i wpół obłąkana,
milcząca w słowach, śpiewająca śpiewki,
wypchnięta nagle z mroków średniowiecza
masa wędrowna, Polska nieczłowiecza
wyjąca z nudy w grudniowe wieczory...
W koszach od śmieci na zwieszonym sznurze
chłopcy latają kotami po murze,
żeńskie hotele, te świeckie klasztory,
trzeszczą od tarła, a potem grafinie
miotu pozbędą się - Wisła tu płynie.
Wielka migracja przemysł budująca,
nie znana Polsce, ale znana dziejom,
karmiona pustką wielkich słów, żyjąca
dziko, z dnia na dzień i wbrew kaznodziejom -
w węglowym czadzie, w powolnej męczarni,
z niej się wytapia robotnicza klasa.
Dużo odpadków. A na razie kasza"

Wszystko się zaczeło w 1949 roku od rozpisania konkursu na budowa ogromnej huty, zapewniającej stal dla całego krajowego przemysłu, była jedną z kluczowych inwestycji Planu 6-letniego – stalinowskiego projektu „skoku” gospodarczego i społecznego.
Decyzja dlaczego Kraków była podyktowana niezadawalającym referendum dla władz, inteligencko - konserwatywnego i katolickiego miasta, pobudki czysto polityczne.
Nowa Huta jest najmłodszą XVIII dzielnicą Krakowa, włączona w granice miasta Krakowa dopiero w roku 1951. Stanowi tereny dawnych podkrakowskich wsi: Mogiła, Czyżyny, Pleszów, Bieńczyce, Krzesławice, Mistrzejowice i Branice. Decyzję o jej budowie jako kombinatu metalurgicznego i przylegającego do niego socjalistycznego miasta dla pracowników i robotników huty stali podjęto w 1949 r.

Nowa Huta miała być przeciwieństwem inteligenckiego, konserwatywnego Krakowa określanego w czasach PRL-u „chorym miastem”, w którym komunistom nie udało się zmienić struktury społecznej. Miała pogrzebać katolickie i antysocjalistyczne poglądy Krakowian. Miała też stać się miastem idealnym i wizytówką Polski na świecie. Nadano jej czytelny plan urbanistyczny i zbudowano w iście socrealistycznym stylu opartym na renesansowej architekturze pomieszanej z amerykańską koncepcją i prolekariackiego wymiaru.
Wszystkie drogi prowadzą do tramwaju...aby dostać się kiedyś na Nową Hutę z Krakowa, to tylko tramwajem.
Dzisiaj to owiane złą sławą i barbarzyńsko - huligańskie miejsce stało się dzięki mieszkańcom i nowym czasom przyjaznym i chętnie przez turystów odwiedzanym - peereelowskim duchem dawnych czasów, to tu "Człowiek z marmuru" Andrzeja Wajdy opowiadającego o Mateuszu Birkucie (postać inspirowana słynnym murarzem Piotrem Ożanowskim, który budował "idealne miasto"),zapomnianym stalinowskim przodowniku pracy i bohaterze budowy Nowej Huty.

Warto wracając do tematu Nowej Huty wspomnieć o wieloletniej towarzyszce życia prozaika, noblistce Wisławie Szymborskie, która wierszem uraczyła Nową Hutę.
Stefan, bohater opowiadania i zarazem budowniczy "idealnego miasta" zachwyca się pracą na żelaznej konstrukcji huty i podziwia dzieło:

"...Żelazo jest mocne, a robota jest wesoła; jak sobie chwilę odpocznę, zapalę papierosa i popatrzę z góry – to widzę całą Hutę jak na dłoni; wykopy, fundamenty, ulice i drogi; ludzie są tacy mali i tak się ruszają jak mrówki. Widzę ciągniki, buldożery i samochody, jak ciągną jeden za drugim, powoli tam od was, z bazy materiałowej – a wracają lekko i tak się śpieszą, aż się za nimi kurzy. Widać pociąg, jedzie z Krakowa i – nie uwierzyłabyś – nawet lasy za Wisłą. Nie, teraz już bym się nie pomieniał z nikim na inną robotę!..."

Mistrz zwięzłej formy doskonale portretował, niczym kronikarz historię naszego kraju, obserwator społeczno - politycznych zależności, kwintesencji ustroju socrealizmu, obnażenia ludzkich przywar i piewców "chorągiewek".
Polecam mistrza.

"...Są ludzie, którzy całe życie o czymś myślą, na coś czekają, czegoś się spodziewają...Coś sobie ubzdurają...A życie potem całkiem się inaczej układa..."
Cytat pochodzi z opowiadania "Trzy kobiety z obozu" i nadaje pewien ciąg wydarzeniom, które miały miejsce po kwietniu 1945 roku w Meklemburgii. Trzy kobiety, w szczególnym wieku dla rozwoju i dojarzałości, i...