Na liście dziesięciu pozycji, które warto przeczytać córkom (siostrzenicom, bratanicom itp.) znalazły się zarówno dzieła skierowane dla najmłodszych czytelniczek (a właściwie jeszcze nie czytelniczek, a słuchaczek opowieści) oraz osób, które czytają już samodzielnie, a nawet nastolatek. To oczywiście podział umowny, bo nawet dorosłe osoby mogą się czegoś dowiedzieć z proponowanych książek dla młodszej grupy wiekowej, a i tym najmłodszym można „grubsze” książki poczytać. Mamy nadzieję, że się zainspirujecie!

Książki dla samodzielnych czytelniczek

 

1. „Opowieści na dobranoc dla małych buntowniczek”, Elena Favilli, Francesca Cavallo, Wydawnictwo Debit

W zestawieniu książek dla dziewczynek nie mogło zabraknąć „Opowieści na dobranoc dla małych buntowniczek”. To pozycja bardzo już znana, która podbiła światowe listy bestsellerów. Na pomysł jej napisania wpadły dwie Włoszki, Elena Favilli i Francesca Cavallo. Przed przystąpieniem do pracy postanowiły sprawdzić, ile znajdą w księgarniach książek przedstawiających dziewczynki jako aktywne, działające i odzywające się w danych utworach istoty. W przeprowadzeniu eksperymentu pomogły im pewna mama i córka, które odwiedzały księgarnie. Jedną z takich wizyt nagrano, możecie ją obejrzeć na załączonym poniżej filmiku. Czytelniczki najpierw usunęły z półek te książki, w których w ogóle nie ma męskich postaci (dosłownie dwie), potem te, w których nie ma ani jednej kobiecej bohaterki – znalazły aż 74 takie utwory. Następnie wyszukały te pozycje, w których dziewczynki co prawda są, ale nic nie mówią i tym sposobem odłożyły na bok kolejne 67 książek. Potem mama i córka zdjęły z półek książki pełne księżniczek czekających na wybawienie przez księcia. Ile pozycji zostało na końcu? Zobaczcie sami.

Favilli i Cavallo postanowiły więc wypełnić tę lukę na rynku, a „Opowieści na dobranoc dla małych buntowniczek” wydały dzięki zbiórce crowdfundingowej – udało się uzbierać aż 675 tys. dolarów. Tak powstała książka przedstawiająca krótkie sylwetki 100 kobiet. Kogóż wśród nich nie ma! Są naukowczynie, podróżniczki, sportsmenki, pilotki, działaczki społeczne, pisarki, artystki – kobiety, które dla przyszłych pokoleń mogą być wzorami do naśladowania. Każdej sylwetce towarzyszy rysunek przedstawiający daną bohaterkę, stworzony przez różne ilustratorki.

„Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek” spodobały się najwyraźniej (nie tylko?) najmłodszym użytkowniczkom serwisu lubimyczytać.pl, ponieważ mają w serwisie średnią ocenę 7,2/10. Jak napisała o książce użytkowniczka Cafeetlivre:

Warto dodać, że osobom, które interesują się feminizmem, rolą kobiet w społeczeństwie, wiele informacji zawartych w „Opowieściach...” będzie pewnie znanych, a opisy danych postaci nie są zbyt rozbudowane. Dziewczynkom, które chciałyby poczytać na ten temat więcej, polecamy również drugą część „Opowieści…”, a także „100 historii imigrantek, które zmieniły świat”. W sprzedaży ukazały się również książki dla chłopców: „Opowieści dla chłopców, którzy chcą być wyjątkowi” i „Opowieści dla chłopców, którzy chcą być wyjątkowi 2”.

2. „Damy, dziewuchy, dziewczyny. Historia w spódnicy” Anna Dziewit-Meller, Wydawnictwo Znak Emotikon

Anna Dziewit-Meller pisze nie tylko o swojej ukochanej Gruzji („Gaumardżos! Opowieści z Gruzji”, razem z Marcinem Mellerem), jest autorką nie tylko powieści („Od jednego Lucypera”), ale także „Dam, dziewuch i dziewczyn. Historii w spódnicy”. W pewien sposób można by porównać tę pozycję do „Opowieści…”, jednak nie lada gratką dla polskich odbiorczyń jest fakt, że bohaterkami książki są właśnie Polki, i to nie zawsze bardzo dobrze znane: Elżbieta Drużbacka, Krystyna Krahelska, Stefania Wilczyńska, Zofia Hansen czy Magdalena Bendzisławska i wiele innych. Sylwetki danych osób są też dokładniej zarysowane i przedstawione w przystępny sposób przez narratorkę, Henrykę Pustowójtównę, która również jest postacią historyczną. Historyczną, ale zwracającą się do współczesnych młodych czytelniczek w sposób zdecydowanie zrozumiały:

W serwisie lubimyczytać.pl spisane przez Annę Dziewit-Meller dzieje dziewczyn z dawnych czasów oceniono na 7,1/10, użytkowniczka AllMyTinyWorld tak zachęca do przeczytania „Dam…”:

Warto wiedzieć, że i ta książka doczekała się swojej kontynuacji – „Dam, dziewuch i dziewczyn. Podróży w spódnicy”.

3. „Tak, mam okres, a co?” Clara Henry, Wydawnictwo Buchmann

Clara Henry jest w Szwecji osobą dość rozpoznawalną – jej kanał w serwisie YouTube subskrybuje ponad 370 tysięcy osób, na Instagramie ma ponad 400 tysięcy obserwatorów, występuje również w programach typu talk show, a nawet prowadziła Eurowizję (jako reporterka zza kulis). Henry napisała także książkę „Tak, mam okres, a co?”. Stwierdziła, że to temat trudny, na który nadal wiele kobiet nie chce rozmawiać i robi wszystko, by ukryć przed światem, że miesiączkują, a to przecież ani nic niezwykłego, ani nie powód do wstydu. Henry próbuje więc miesiączkę odmitologizować i przywrócić codzienności, jako jeden z aspektów życia kobiety.

Jeśli o kobiety chodzi – te już dorosłe pewnie nie będą niczym w tej książce zaskoczone (chyba że tym, jak podchodzi się do kwestii menstruacji w Papui Nowej Gwinei), jednak dla dziewcząt, które wchodzą w okres dojrzewania lub niedawno zaczęły miesiączkować, ta pozycja będzie idealna. Nie dość, że napisana zrozumiałym językiem przez osobę, która z social mediami, Internetem – podobnie jak chyba większość współczesnych nastolatków – jest za pan brat, to jeszcze pełna przydatnych porad. Henry pisze o oczekiwaniu na okres, pierwszych miesiączkach, o tym, jak radzić sobie z bólem oraz ze złośliwościami typu: „A co, masz okres i dlatego jesteś taka wkurzona?”, które pojawiają się w dyskusjach, w których drugiej stronie najwyraźniej brakuje już argumentów. Clara Henry wysyła do młodych dziewczyn przekaz: „Okres nie jest powodem do wstydu, milczenia, jest częścią twojej codzienności i nie musisz udawać, że go nie ma”.

Książka otrzymała w serwisie lubimyczytać.pl średnią ocen 6,2/10. Jak napisała o niej użytkowniczka Katarzyna:

4. Seria książek o Enoli Holmes, Nancy Springer, Wydawnictwo Poradnia K

Miłośnikom i miłośniczkom Sherlocka Holmesa ta książka może nie przypaść do gustu, ponieważ słynny detektyw (przynajmniej początkowo) jest tylko jedną z osób, które w serii Nancy Springer o Enoli Holmes chcą utrudnić dziewczynce życie najbardziej, jak tylko się da. Do dnia swoich 14. urodzin bohaterka ta żyła w kochającym otoczeniu mamy (tata zmarł wcześniej) oraz całego grona osób, pracujących w jej rodzinnym domu. Niestety, właśnie w 14. urodziny Enoli jej matka znika, zostawiając jednak swojej pociesze niemałą sumę pieniędzy, ukrytą w miejscu, które ta sama musiała odkryć, rozwiązując pozostawioną przez rodzicielkę zagadkę. Sherlock i Mycroft, dwaj o wiele starsi bracia dziewczyny, postanawiają się zaopiekować siostrą, jednak w sposób, niż ta by sobie życzyła – nie biorąc pod uwagę jej zdania. Mężczyznom marzy się wychowanie siostry na przykładną żonę i matkę, co mają zamiar osiągnąć dzięki zapisaniu jej do szkoły z internatem, w której też miałaby nabrać towarzyskiej ogłady. Enola ma jednak inne plany: rusza do Londynu, by odnaleźć matkę, ale też zacząć życie z daleka od braterskiej kurateli. A warto dodać, że w XIX wieku, gdy kobiety, według prawa, nie mogły pod wieloma względami same o sobie stanowić, nie było to zadaniem najłatwiejszym. Zwłaszcza dla nastolatki.

Enola, alone, bez nikogo, kto by mi towarzyszył. Bez nikogo, komu mogłabym się zwierzać. Bez nikogo, kto by mnie pocieszał.

Cały cykl o Enoli Holmes uzyskał w serwisie lubimyczytać.pl wysoką średnią ocen 7,3/10. Jak napisała o „Enoli Holmes i sprawie zaginionego markiza” użytkowniczka Noelle:

5. „Była sobie dziewczynka”, Piotr Dobry i Łukasz Majewski, Wydawnictwo TADAM

Herstory to termin nazywający sposób opisywania historii z perspektywy kobiet, podkreślający udział żeńskiej połowy ludzkości w dziejach świata. A ten, wbrew temu, co często można zobaczyć (lub raczej – czego nie można zobaczyć) w podręcznikach, wcale nie był mały. Piotr Dobry i Łukasz Majewski postawili przed sobą ciekawe zadanie – napisali książkę o tym, jak dawniej wyglądało życie dziewczynek, to zupełnie codzienne. Czytając publikację „Była sobie dziewczynka” można się więc dowiedzieć, co robiły najmłodsze przedstawicielki płci żeńskiej w czasach prehistorycznych, czym bawiły się w starożytnej Grecji i jak spędzało się dziewczęce lata w epoce wiktoriańskiej. Autorzy zdradzą też, w jakich rejonach świata już dawno temu dziewczynki mogły spokojnie decydować o swojej przyszłości, a w których nie mogą robić tego do dzisiaj. Choć książka ma jedynie 56 stron, to zawierają one dużo tekstu, napisanego jednak językiem zrozumiałym dla młodych miłośniczek czytania.

Użytkownicy lubimyczytać.pl przyznali tej książce dla dziewczynek wysoką ocenę 8,4/10. W wielu recenzjach (jak i w opisie od wydawcy) pojawiają się stwierdzenia, że współczesna czytelniczka po lekturze książki może dojść do wniosku, że całkiem dobrze jest być dziewczynką właśnie dzisiaj, że w porównaniu ze swoimi rówieśniczkami sprzed wieków młode przedstawicielki płci żeńskiej mają przed sobą wiele możliwości. Jak napisała o książce „Była sobie dziewczynka” Agnieszka:

Książki dla młodszych dziewczynek

1. „Matylda”, Roald Dahl, Wydawnictwo Znak Emotikon

Jak widać na powyższych przykładach, współczesnych literackich buntowniczek nie brakuje, a książek poświęconym dzielnym i niezależnym dziewczynkom ukazuje się na rynku coraz więcej. Inaczej ta sytuacja wyglądała w roku 1988, gdy Roald Dahl napisał „Matyldę”. Jego książka nazywana jest „peanem na cześć wyobraźni” i pochwałą buntującej się dziewczęcości. A także – czytania. Matylda użyła bowiem książek po to, by uczynić swoje życie lepszym, dzięki nim zbudowała w swojej głowie przestrzeń, która chroniła ją przed rodziną, niemającą dla niej zrozumienia. A o tym, że ze swoją rodziną Matylda najłatwiej nie miała, świadczyć może np. ten cytat:

W domu uczono bowiem Matyldę, że „dziewczynki powinny być widziane, a nie słyszane”, ważniejsze więc był to, jak wyglądają niż to, co mają do powiedzenia. Jak na te wskazówki zareagowała bohaterka? Nauczyła się mówić, gdy miała półtora roku. Książka zmarłego w 1990 roku autora (nie doczekamy się więc niestety jej współczesnej kontynuacji) to jedna z nie tak wielu pozycji sprzed ponad 30 lat, która przedstawia obraz młodej i zwycięskiej buntowniczki. W jaki sposób Matylda to zwycięstwo odnosi? O tym już warto poczytać razem z bliską dziewczynką. W serwisie lubimyczytać.pl książka otrzymała średnią ocen 7,4/10, a Monika Samitowska-Adamczyk tak napisała o niej w oficjalnej recenzji:

2. „Tata Tosi jest feministą”, Rhonda Leet, Magan Walker, All Kids Publishing

W oryginalnej wersji językowej jest tata Franny, w polskiej możemy przeczytać o tacie Tosi. Rodziciel ten jest feministą, a co to oznacza? Że doskonale zdaje sobie sprawę, iż dziewczynki mogą robić to samo, co chłopcy i zgodnie z tą zasadą wychowuje swoją córkę. Zależy mu, by wyrosła na mądrą, samodzielną kobietę, razem więc naprawiają rowery, a Tosia, kiedy ma ochotę, bawi się w błocie lub chodzi na zajęcia z baletu. Feminizm taty Tosi widać również w tym, jak wspiera jej mamę w rozwoju zawodowym. To też ojciec, który – gdy się wzruszy – nie ukrywa łez, z chęcią opowiada córce o znanych kobietach i uczy ją, jak bronić własnych przekonań. A wszystko to Rhonda Leet opisała w prosty, lekki sposób.

Użytkownicy serwisu lubimyczytać.pl ocenili książkę na 7,7/10, a czytelniczka Lama-piżama napisała o niej tak:

3. „Co robią uczucia?”, Tina Oziewicz, Wydawnictwo Dwie Siostry

O tym, że uczucia, emocje, a przede wszystkim pozwalanie sobie na ich wyrażenie, umiejętność mówienia o nich to bardzo ważna kwestia, wie już wielu dorosłych. Teoria to jednak jedno, a praktyka – drugie. Ci, którzy już dawno nie są dziećmi, często sami mają problem z mówieniem o emocjach, nierzadko dlatego, że nigdy się tego nie nauczyli. Świetną okazją do porozmawiania o tym temacie, a jednocześnie do nauczenia dziecka (nie tylko dziewczynki), że ten temat zdecydowanie warto poruszać, może być lektura książki „Co robią uczucia?”, która zdradza, jak sam jej tytuł wskazuje, czym zajmują się uczucia. A tych uczuć jest opisanych w książce aż 31! Opisy te są lakoniczne, poetyckie, krótkie, ale treściwe. Tekstom towarzyszą ilustracje Aleksandry Zając. Wszystko zaczyna się od ciekawości, która wspina się tak wysoko, jak tylko może, a wyobraźnia, z rozwianym włosem na twarzy, odważnie szuka nowych ścieżek do poznania. Złość z kolei wybucha, a kompleksy ograniczają się budowaniem kalek.

Książka mówiąca o uczuciach może pomóc dziecku, a w przyszłości dorosłemu, łatwiej rozumieć własne emocje. „Co robią uczucia?” to pozycja oceniona w serwisie lubimyczytać.pl na 8,7/10. PaulinaS tak napisała o tej książce:

4. „Zły dotyk. Nie!”, Delphine Saulière, Wydawnictwo Muchomor

Molestowanie seksualne dzieci to według rodziców (i nie tylko) często najgorsza zbrodnia, jakiej można dokonać, a jego sprawcy w okrutny sposób wykorzystują dziecięcą naiwność, niewiedzę, nieświadomość. Dlatego bardzo ważne jest, by uświadomić najmłodszych, że takie rzeczy się niestety zdarzają. Próby wytłumaczenia im tego mogą być trudne i wymagające, ale z pomocą przychodzi „Zły dotyk. Nie!” Delphine Saulière i Gwénaëlle Boulet. To rodzaj komiksu, który prezentuje pięć różnych sytuacji zagrożenia, z jakimi może się zetknąć dziecko. Po nich autorki umieściły rodzaje instrukcji, jak zachować się w konkretnych przypadkach. Można uciekać, wołać o pomoc, zwrócić się do rodziców lub innych dorosłych, którym się ufa. „Zły dotyk. Nie!” to książka przeznaczona dla wszystkich dzieci, nie tylko dla dziewczynek – autorki zwracają się wprost do najmłodszych, wyjaśniając im trudne kwestie. Warto, by jej lekturze towarzyszyła rozmowa z rodzicem, omówienie poszczególnych przypadków. To nie jest rodzaj pozycji, którą po przeczytaniu odkłada się na półkę, można do niej wracać, by dzieci, w sytuacji zagrożenia, potrafiły właściwie ocenić sytuację, zareagować. Nieważne, czy napisze do nich w internecie dorosły człowiek podający się za kolegę w ich wieku, czy „dobry wujek” proponujący dziecku „wspólne zabawy” lub dziwny trener, próbujący brać prysznic razem ze swoimi nieletnimi podopiecznymi. Na końcu „Złego dotyku. Nie!” znalazły się również numery telefonów, pod które dziecko może zadzwonić, gdy poczuje się zagrożone.

Książka otrzymała w serwisie lubimyczytać.pl wysoką średnią ocen 8,3/10. Nie ma jednak jeszcze żadnej opinii – zachęcamy do jej wystawienia pod tym linkiem.

5. „Dziewczyny mają moc. Chcemy być sobą”, Kate T. Parker, Wydawnictwo Wielka Litera 

Angielski tytuł książki brzmi „Strong Is the New Pretty”, a jej autorka – fotografka Kate T. Parker – swoimi fotografiami dziewczynek, nastolatek, dowodzi, że w końcu nadszedł czas na to, by zrozumieć, że siła kobiety nie tkwi w jej wyglądzie, a w wewnętrznej wolności, pasji, w tym, że robi to, co kocha najbardziej. Także wtedy, gdy ma kilka lub kilkanaście lat. Parker sama, będąc ośmiolatką, pewnego dnia postanowiła zapisać się do drużyny piłki nożnej i obciąć swoje długie włosy. Jej decyzja nie wywołała większego zdziwienia w rodzinie, w której dziewczynka miała pełną swobodę wyboru swojego hobby czy fryzury. Inaczej natomiast zareagowało jej otoczenie, któremu trudno było przyjąć do wiadomości, że dziewczynka może chcieć zrezygnować „ze swoich pięknych włosów”:

Parker zaczynała od robienia zdjęć swoim dwóm córkom, potem stwierdziła, że chce pokazać inne odcienie silnej dziewczęcości. Jako że autorka książki jest fotografką, więcej w jej książce można obejrzeć niż przeczytać. W książce zobaczymy więc dziewczynki, które robią to, co im „w duszy gra”: jedne się malują, inne uprawiają balet, grają w rugby, tenisa, siatkówkę, badają świat pod mikroskopem, budują domki na drzewie. Część z nich choruje, są dziewczynki z niepełnosprawnością. Każdy z dziewięciu rozdziałów kończy się na słowach „…znaczy silna”, a jak się zaczyna? Różnie: „kreatywna”, „dzika”, „dobra”, „zdeterminowana”, „radosna”, „niezależna”, „nieustraszona”, „wytrwała”, „pewna siebie”.

Książka otrzymała w serwisie lubimyczytać.pl średnią ocen 7,4/10. Jak pisze o niej Helena_Julia:

A jeśli chcecie zobaczyć małą próbkę talentu Kate T. Parker i jedną z bohaterek jej książek, oto ona:

 

 

 

 

Wyświetl ten post na Instagramie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Post udostępniony przez Kate T. Parker (@katetparker)

A jakie książki dodalibyście i dodałybyście do naszego zestawienia? Czekamy na Wasze propozycje w komentarzach! Pamiętajcie również, że możecie założyć alert LC na każdą z tych książek!

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w sierpniu 2021 roku.