Sagi rodzinne, które warto przeczytać

1. „Siedem sióstr”, Lucinda Riley

W czerwcu 2021 roku literacki świat i fanów Lucindy Riley zasmuciła wiadomość o śmierci pisarki z powodu choroby. Autorka odeszła, zdążywszy napisać siedem części swojej sagi „Siedem sióstr”, nie dokończyła jednak ostatniego z tomów. Jej syn Harry Whittaker zapowiedział jednak, że dokończy cykl za swoją mamę, tym bardziej, że Riley zostawiła mu wiele notatek i wskazówek dotyczących tego, jakie ma być rozwiązanie całego cyklu. Czytelnicy i czytelniczki poznają więc m.in. odpowiedź na pytanie, kim był Pa Salt, czyli człowiek, który adoptował siostry.

Cała saga poświęcona jest właśnie tytułowym siostrom, które – choć urodzone na różnych kontynentach – wychowywały się razem w bajecznej posiadłości Atlantis na prywatnym półwyspie Jeziora Genewskiego. Jak pisała sama autorka o cyklu swoich powieści:

Czytelnicy i czytelniczki lubimyczytać.pl przyznali sadzę wysoką średnią ocen 7,7/10. Jak napisała o pierwszym tomie, którego tytuł brzmi właśnie „Siedem sióstr”, użytkowniczka lubimyczytać.pl Mojezachwycenia Edyta:

2. „Matki i córki” Ałbena Grabowska

Ałbana Grabowska jest lekarką – neurolożką, dawniej pracującą z pacjentami – a od dziewięciu lat również autorką powieści dla dzieci i młodzieży. Wśród tych powieści można znaleźć niejeden cykl – również sagę rodzinną „Matki i córki”. Książka przedstawia losy czterech pokoleń kobiet na przestrzeni XX wieku. Najmłodsza z bohaterek, Lila, zastanawia się, jakie dziedzictwo przekaże swoim dzieciom, próbuje więc poznać przeszłość swojej rodziny – rodziny bez mężczyzn. Co rusz napotyka jednak na mur milczenia.

Użytkownicy serwisu lubimyczytać.pl ocenili „Matki i córki” na 7,6/10. Jak napisała o książce użytkowniczka WMagdalena:

3. „Hotel Varsovie”, Sylwia Zientek

Sylwia Zientek to kolejna polska autorka, tworząca (m.in.) sagi rodzinne. Choć nie tylko – najnowsza książka pisarki, „Polki na Montparnassie”, przywraca pamięć o rodzimych malarkach, które tworzyły właśnie w legendarnej dzielnicy Paryża. Natomiast w „Hotelu Varsovie” Zientek opisuje losy pewnej rodziny warszawskich hotelarzy na przestrzeni kilku stuleci. To nie tylko trzy powieści o ludziach: ich miłościach, tragediach, interesach. Bohaterką cyklu Hotel Varsovie jest również Warszawa – czytelnicy i czytelniczki, zagłębiając się w lekturę, poznają, jak miasto zmieniało się w ciągu wieków. Autorka pisała książki z tego cyklu przez 4 lata, z Luksemburga, do którego przeniosła się z rodziną i który, pod wieloma względami, jak sama pisarka zaznaczała, różni się od Warszawy. Pisanie było więc formą oswojenia tęsknoty za kochanym miastem. Twórczyni w wywiadach zaznaczała również, że najbardziej zżyła się z kobiecymi bohaterkami cyklu – zwłaszcza tymi wykluczonymi, malarką Walerią Żmijewską i Antoniną Żmijewską, zmagającej się z próbami określenia własnej tożsamości płciowej.

Saga rodzinna Zientek otrzymała od użytkowników serwisu lubimyczytać.pl średnią ocen 7,1/10. Jak pisała w oficjalnej recenzji pierwszej książki, „Klątwy lutnisty”, Agnieszka Biczyńska:

4. „Korekty”, Jonathan Franzen

Amerykański pisarz Jonathan Franzen został po „Korektach” uznany „jednym z największych współczesnych autorów, pochodzących z USA” i „ulubionym pisarzem Obamy”, a sama książka została uhonorowana National Book Award. „Korekty” poleciła też w swoim klubie książki Oprah Winfrey, co Franzen przekornie skrytykował, dodając, że gwiazda telewizji zawsze rekomenduje książki beznadziejne. Pisarz nie dostał więc zaproszenia do jej programu, a mimo to powieść sprzedawała się za oceanem świetnie. Po trudnych latach 90., gdy Franzen nie mógł przebić się do literackiego mainstreamu, wreszcie nastąpił przełom. „Korekty” opowiadają o Enid i Alfredzie Lambertach, starszym małżeństwie z 50-letnim stażem.

Alfred zmaga się z demencją, trójka dzieci wyfrunęła już z gniazda, a Enid nareszcie zamierza pożyć pełną piersią. Marzy też, by zaprosić całą rodziną na ostatnie zapewne, biorąc pod uwagę stan Alfreda, wspólne święta. Czytelnicy często pisali do Franzena: „Opisałeś moją matkę!”, choć ten zaznaczał, że nie wplatał do powieści żadnych wątków (auto)biograficznych. Pisząc „Korekty”, myślał tylko, jak najlepiej zainteresować czytelników ich fabułą. Książka jest czasem nazywana „rodzinną komedią”, książką pełną czułości i satyry, jednak podczas jej lektury można płakać nie tylko, a może i przede wszystkim, ze śmiechu.

Ta saga rodzinna otrzymała w serwisie lubimyczytać.pl średnią ocen 7,2/10. Jak napisał o niej użytkownik Verterain:

5. „Patrick Melrose” Edward St Aubyn

„Patrick Melrose” nazywany jest „osobliwą sagą rodzinną” i trudno temu sformułowaniu odmówić racji. Jeśli lubicie książki, w których… któregokolwiek z bohaterów trudno polubić, sięgnijcie właśnie po serię „Patrick Melrose”. Jej autorem jest brytyjski dziennikarz i arystokrata Edward St Aubyn. Wieść o planowanym wydaniu jego książek u części osób nie budziła zachwytu – w końcu o czym może pisać „wielki pan arystokrata”? „Miał kaprys, więc zasiadł do biurka i spisał, to, co sam przeżył?”, „Jego książka stanowi pochwałę władzy i pieniędzy?”. Okazało się jednak, że St Aubyn świat literacki (a przynajmniej jego bardziej sceptyczną część) zaskoczył. Czwarta część cyklu, „Mleko matki”, zdobyła nawet nominację do Nagrody Bookera. Autor pisze w swoich książkach m.in. tak:

I fabułę swoich dzieł zbudował właśnie wokół cierpienia, bólu, jaki w rodzinach – także tych pełnych pieniędzy i władzy – sprawiają sobie nawzajem ich członkowie. Tytułowy bohater cyklu przecierpiał niejedno przez despotycznego ojca, Davida Melrose’a, sam również do przyjaznych innym osobom ludzi nie należał. St Aubyn za pomocą gry słów, czarnego humoru, ironii i satyry opisuje rodzinną sagę Melrose’ów. Autor przyznał, że w dzieciństwie sam był ofiarą molestowania i znęcania się psychicznego ze strony ojca, więc napisanie tej serii umożliwiło mu rozliczenie się z przeszłością.

Cykl „Patrick Melrose” otrzymał od użytkowników portalu lubimyczytać.pl średnią ocen 7,1/10. Jak napisał o nim użytkownik Marton:

6. „Ósme życie”, Nino Haratischwili

Nino Haratischwili to mieszkająca w Hamburgu dramatopisarka i reżyserka gruzińskiego pochodzenia. Bohaterkami „Ósmego życia” są przede wszystkim kobiety – ich historia przedstawiona jest na tle prawdziwych wydarzeń, rozgrywających się na przestrzeni XX wieku. Nie brakuje w „Ósmym życiu” tęsknoty, rozstań, straconych nadziei, okrucieństwa. Nica, narratorka powieści, snująca opowieść o swojej rodzinie, to prawnuczka Anastazji Jaszi, urodzona w Tbilisi, jednak mieszkająca w Berlinie. Opowiadaną historię dedykuje swojej siostrzenicy, Brilce.

Osoby, które dzięki „Ósmemu życiu” chcą poznać więcej informacji na temat samej Gruzji, obyczajów jej mieszkańców, mogą czuć się nieco zawiedzione, ponieważ akcja powieści mogłaby równie dobrze dziać się w którejkolwiek z byłych republik radzieckich (choć jej bohaterami są Gruzini). Jeśli natomiast ktoś szuka epickiej sagi rodzinnej, rozgrywającej się w kilku państwach Europy, na tle jej historii – zawiedziony z pewnością nie będzie.

Użytkownicy serwisu lubimyczytać.pl przyznali książce wysoką notę 8,3/10, a użytkownik Barnaba69 napisał o niej tak:

7. „Rodzina Sternberg”, Stefanie Zweig

Zmarła w 2014 roku Stefanie Zweig była niemiecką pisarką żydowskiego pochodzenia. Urodziła się w Głubczycach, a w roku 1938 jej rodzina, w obawie przed nazistami, opuściła Wrocław i wyemigrowała do Afryki. Zweig dzieciństwo spędziła na kenijskiej farmie, potem rodzina wróciła do Niemiec. Przez ponad 30 lat pisarka pełniła funkcję redaktorki naczelnej jednej z gazet we Frankfurcie i właśnie w tym mieście rozpoczyna się akcja „Domu przy alei Rothschildów”, pierwszej książki z cyklu „Rodzina Sternberg”, której bohaterami są Betsy i Johann Isidor Stenberg, bogaci Niemcy, podobnie jak autorka książka, żydowskiego pochodzenia. Ich życie zmienia wybuch I wojny światowej. Druga część cyklu opisuje już inny – nie tylko powojenny, ale i pełen większej swobody obyczajowej, świat. W drugim tomie poznajemy również kolejnych bohaterów tej rodzinnej sagi, a im bliżej przejęcia władzy przez nazistów, tym bardziej rodzina zaczyna odczuwać wrogość o podłożu antysemickim. Trzeci tom, „Powrót na aleję Rotschildów”, opowiada losy tych, którzy przeżyli, wyemigrowali, podobnie jak ostatni, „Nowy początek przy alei Rotschildów”. Czy ich losy ponownie się połączą?

Cykl otrzymał w naszym serwisie średnią ocen 6,9/10. Jak napisała o ostatniej książce z cyklu użytkowniczka DomowaKsięgarnia:

8. Cykl o Karli Linde, Marzena Rogalska

Marzena Rogalska stała się rozpoznawalna dzięki swojej pracy w telewizji, jednak od kilku lat jest też ona lubianą przez czytelniczki i czytelników autorką książek. Jej saga rodzinna o Karli Linde otrzymała w serwisie lubimyczytać.pl średnią ocen 7,4/10. W pierwszej z części, „Czasie tajemnic” osoby czytające książkę poznają Karlę i panią Doris, które spotkały się, gdy pierwsza z nich była jeszcze dziewczynką i które po latach los znów postawi na swojej drodze. „Czas tajemnic” to nie tylko opowieść o młodej Karli, powoli odkrywającej świat dorosłych, ale i o uczuciach, emocjach i relacjach rodzinnych. Tło wydarzeń stanowi Kraków lat 30. XX wieku i jego niezwykła atmosfera, a także Zakopane i jego artystyczna bohema. W „Kresie czasów” Rogalska opisuje natomiast przedwojenną atmosferę w Polsce i w Europie, przedstawiając na jej tle kolejne losy Karli Linde i jej rodziny, silną więź bohaterki z ojcem, a także zawirowania w jej życiu uczuciowym.

Jak o powieści „Czas tajemnic” napisała użytkowniczka Ela91:

9. „Saga rodu Forsyte’ów”, John Galsworthy

Skoro mowa o sagach rodzinnych, w zestawieniu nie mogło zabraknąć „Sagi rodu Forsyte’ów” Johna Galsworthy’ego, nazywanego „epikiem ery wiktoriańskiej”, twórcy uznawanego za jednego z najważniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku, który za wspomnianą sagę otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Podobnie jak St Aubyn, Galsworthy opisuje tę warstwę społeczeństwa, którą znał być może najlepiej, bo sam do niej należał – zamożnych Brytyjczyków, żyjących u schyłku epoki wiktoriańskiej, ale i świata, w którym dominują patriarchalne wzorce, pogoń za pieniądzem, patrzenie wyłącznie na własne interesy, nie tylko w życiu zawodowym, ale i uczuciowym. Jak pisał w przedmowie autor:

Młodsze pokolenia rodu Forsyte’ów, w przeciwieństwie do Soamesa i Ireny, już niekoniecznie chcą wyłącznie pomnażać majątek i tworzyć związki zgodnie z zasadą: ona piękna, on bogaty. Być może dzięki temu, że autor sam pochodził ze środowiska, które opisuje, postaci przez niego wykreowane wydają się wiarygodne, nieprzerysowane, choć styl, w jakim napisano utwór, dzisiejszemu czytelnikowi może się wydawać nieco staroświecki.

Cała saga otrzymał od użytkowników lubimyczytać.pl średnią ocen 7,5/10, a o „Posiadaczu”, pierwszej z książek z serii użytkowniczka Zena napisała tak:

10. Czy to również sagi?

Naszą dziesiątą propozycję wśród książek opisujących perypetie rodzinne na przestrzeni dłuższego czasu stanowią utwory, które z sagami raczej kojarzone nie są, a jednak mieszczą się w ich definicji. Bo czyż „Jeżycjada” Małgorzaty Musierowicz nie jest pewnego rodzaju sagą – rodziny Borejków? Przecież, począwszy od Gabrysi, z czasem poznajemy losy wszystkich córek Mili i Ignacego, a potem także licznego potomstwa tychże. „Ania z Zielonego Wzgórza” Lucy Maud Montgomery też opisuje dzieje „Ani, nie Anny” od momentu, gdy przybyła do domu Maryli i Mateusza aż po jej dorosłość. Inna powieść, która weszła już do klasyki literatury – „Przeminęło z wiatrem” Margaret Mitchell –zapoznaje czytelników z losami Scarlett O’Hary i jej bliskich na tle burzliwej historii Stanów Zjednoczonych.

A jakie pozycje Wy dodalibyście do zestawienia z sagami rodzinnymi? Jakie książki zrobiły na Was szczególne, czytelnicze oczywiście, wrażenie? Czekamy na Wasze propozycje w komentarzach!

[as]