„Grona gniewu” to jedna z najsłynniejszych powieści amerykańskiego noblisty. Książka tuż po premierze wywołała wiele zamieszania i kontrowersji w Stanach Zjednoczonych. W wielu miastach lektura dzieła została zakazana przez kuratorium oświaty, w innych palono jej egzemplarze. Powołano specjalne komisje badawcze, które miały za zadanie potwierdzić rzetelność opisywanych przez Steinbecka wydarzeń.

"(…) Nie mogę dopuścić do tego, by ten brudny, kłamliwy, plugawy manuskrypt zdobywał rozgłos wśród publiczności bez słowa sprzeciwu i protestu (…) Mówię wam i każdemu uczciwemu i nieuprzedzonemu czytelnikowi w Ameryce, że obraz, który Steinbeck odmalował w swojej książce, jest kłamstwem, czarnym, piekielnym tworem perwersyjnego, niezrównoważonego umysłu."

Powyższa wypowiedz, członka kongresu z Oklahomy pochodzi z artykułu Martina Staples Schokley’a, traktującego o odbiorze powieści w Oklahomie. Pomimo, a może wręcz dzięki prowadzonej kampanii anty- Steinbeckowskiej, „Grona gniewu” stały się niekwestionowanym bestsellerem, zapewniając pisarzowi mocną pozycję w kanonie literatury XX wieku.

O czym traktuje fabuła powieści? Myślę, że każdy z nas, ma jakieś ogólne o tym pojęcie. Ogólnie rzecz ujmując: rodzina Joadów- przedstawiciele tragedii miliona innych podobnych sobie rodzin, Wielki Kryzys, największy kryzys gospodarczy w XX wieku widziany z perspektywy biednych farmerów, zwykłych zjadaczy chleba, wyzysk robotników, łamanie wszelkich praw obywatelskich.

"Tłumy emigrantów zalewały szosy, głód i bieda wyzierały z ich oczu. Nie mieli żadnych argumentów, żadnego planu- nie mieli nic, poza swą liczebnością i nędzą. Gdy trafiła się praca dla jednego, biło się o nią czterech- zwalczając się coraz niższymi płacami." (str. 406)

Język powieści jest prosty, bardzo plastyczny. Akcja rozwija się nieśpiesznie. Autor raczy czytelnika rozległymi opisami przyrody, owianych kurzem pól, spękanej żarem ziemi, żółwia pełzającego, ku tylko jemu znanemu celowi… Lektura jednak nie męczy, i wbrew pozorom nie jest nużąca. Steinbeck ma świetny warsztat, po kilku przewróconych kartkach można się wgryźć w powieść i całkowicie zatracić w opisywanej rzeczywistości. Poza tym autor świetnie nakreślił sylwetki bohaterów. Postaci jawią się jako osoby z krwi i kości, tak bliskie jakbyśmy zagłębiali się w historię dobrych znajomych. Jest tu dość wyraźny podział na tych złych i dobrych. Jednak nikt nie jest krystalicznie czysty, każdy ma swoje ludzkie słabostki.

Lektura wywarła na mnie ogromne wrażenie, a zwłaszcza zakończenie- niejednoznaczne, otwarte, zmuszające do własnych refleksji. Temat książki wbrew pozorom jest nadal aktualny. Ludzie przyciśnięci biedą, brakiem perspektyw pracujący za miskę ryżu, rodziny zmuszone wyżyć za jednego za dolara dziennie, fabryki rosnących elektrośmieci, dzieci zmuszone do pracy. Zachodnie bogate koncerny produkujące towary typu MADE IN CHINA za bezcen w małych fabrykach, w Krajach Trzeciego Świata lub tych rozwijających się i sprzedające swoje towary w modnych butikach w przeżartych konsumpcjonizmem krajach Europy Zachodniej. Tak na dobra sprawę, między wierszami można wyłowić wypowiedzi bohaterów „Gron gniewu”, wyrzuconych z rodzimych ziem. Przecież te ziemie należały do ich rodzin od pokoleń, praprzodek własnymi rękami i własną strzelbą odebrał je Indianom. Hmm…jak widać historia lubi zataczać kręgi, a tam gdzie człowiek nieodłącznie istnieje żądza zysku, władzy kosztem tych słabszych.

Reasumując „Grona gniewu” to świetna, wartościowa lektura. Niewiele straciła na aktualności, jest dobrym świadectwem minionych wydarzeń, zmusza do refleksji nad kondycją człowieka. Warto ją znać.

„Grona gniewu” to jedna z najsłynniejszych powieści amerykańskiego noblisty. Książka tuż po premierze wywołała wiele zamieszania i kontrowersji w Stanach Zjednoczonych. W wielu miastach lektura dzieła została zakazana przez kuratorium oświaty, w innych palono jej egzemplarze. Powołano specjalne komisje badawcze, które miały za zadanie potwierdzić rzetelność opisywanych...