Wśród leśnej głuszy

Powieści Cormaca McCarthy’ego nie należą do łatwych pozycji czytelniczych i to nie tylko z powodu specyficznego stylu, czy też gorzko-ironicznego wydźwięku, ale swej otwartości i mnogości interpretacji. W swoim wymiarze pesymistyczna książka, a jednak McCarthy'emu udała się rzecz niebywała – pod warstwą okrucieństwa, odnajdujemy nutkę sentymentalizmu i specyficznego, wręcz magnetycznego piękna (malowniczo przedstawiona sceneria dzikiej przyrody). Jak stwierdził pewien amerykański dziennikarz: „Autor sprawił, że to co niezwykłe staje się realne, a to co powszednie – tajemnicze”

Przełom wieków, gdzieś w zakątkach Appalachów. W zgrzebnej chacie, na skraju lasu żyje rodzeństwo: Rinthy i Holme. Gdy młodziutka Rinthy rodzi dziecko, jej brat zabiera malca do puszczy i pozostawia go tam na pastwę losu, a siostrze mówi, że niemowlę zmarło. Dziewczyna jednak odkrywa prawdę i w tajemnicy przed bratem wyrusza na poszukiwanie swego synka …

Na początku trzeba wspomnieć o specyficznym stylu, którym przesiąknięta jest powieść. Dialogi mieszają się z narracją. Trudno doszukiwać sie zdań wielokrotnie złożonych. Wszystko jest proste. Proza jest surowa, niemalże oschła - jedynie czasem nagle, iście reporterską narrację, przerywa delikatny, poetycki w swej wrażliwości opis. Świat, który konstruowany jest na kartkach książek, żyje, oddycha, oddaje ciepło, pachnie. Ma własne tętno.

Fabuła powieści McCarthy'ego toczy się dwutorowo. Fragmenty opowiadające o losach rodzeństwa przeplecione są opisami działań trzech bliżej nieznanych mężczyzn, którzy wędrują równolegle do dwójki głównych bohaterów, siejąc na swojej drodze spustoszenie, mordując i masakrując. Przywołują oni na myśl niekompletnych jeźdźców apokalipsy. Jednak czy aby na pewno niekompletnych? Można by przypuszczać, że Culla, którego śladem podążają, jest czwartym jeźdźcem, śmiercią. Wydaje się namaszczać kolejne ofiary poprzez samo spotkanie. Wszystkie napotkane przez niego osoby, które w jakiś sposób mu zagrażają, w następnym rozdziale giną z rąk trzech mężczyzn. Jemu jedynemu udaje się wyjść cało, mimo, że ich drogi splatają się dwukrotnie.

Cormac McCarthy opowiada historię o morderstwie, w której nie ma miejsca na tajemnice, nie ma zagadek kryminalnych. Zabójcy nie mają motywu, nie ponoszą też kary za swoje postępowanie. Sam autor nie wyjaśnia zachowania bohaterów, nie usprawiedliwia i nie potępia. Nie poznajemy ani motywów ich działań, ani myśli. Psychologizm postaci został zredukowany do minimum. Ich intencje możemy poznać tylko dzięki przedstawionym czynom i ograniczonym do koniecznego minimum dialogom. W pewnym momencie zdajemy sobie sprawę z tego, iż nie wiemy, dlaczego właściwie Culla ruszył w poszukiwaniu siostry, z miłości czy ze strachu, że odnajdzie ich dziecko.

Cormac wstrząsa za pomocą prostoty. Nie szuka wielkich tematów ani nie szuka wielkich słów. Wszystkie historie, które opowiada, są w gruncie rzeczy banalne. Sęk jednak w tym, że pod pozornym banałem, kryją się wymiary, które przyprawiają o zawrót głowy. Cormac nie prowadzi czytelnika za rękę: otwiera przed nim świat i zaprasza do środka, ale wycofuje się, zostawia wolność wyboru. Tak naprawdę drodzy współczytelnicy, trudno jest do końca opisać powieść McCarthy’ego. Jest nazbyt żywa a zarazem ukryta.

Cormac McCarthy to pisarz wielkiej wagi, który otwarcie, ale przede wszystkim prawdziwie pisze o ludzkiej naturze. McCarthy paradoksalnie stworzył prostą, pełną niedopowiedzeń historię a jednocześnie poruszającą i szokującą. McCarthy pisze bez metody, jakby sama rzeczywistość dyktowała mu kolejne słowo. Jest to bez wątpienia literatura wielka, której moc wynika z niesłychanej prostoty.

Wśród leśnej głuszy

Powieści Cormaca McCarthy’ego nie należą do łatwych pozycji czytelniczych i to nie tylko z powodu specyficznego stylu, czy też gorzko-ironicznego wydźwięku, ale swej otwartości i mnogości interpretacji. W swoim wymiarze pesymistyczna książka, a jednak McCarthy'emu udała się rzecz niebywała – pod warstwą okrucieństwa, odnajdujemy nutkę...