Nieprzypadkowo „Back in the DDR i inne opowiadania”, zbiór prozatorskich miniatur Andrzeja Kasperka (ur. 1958) został opublikowany nakładem wydawnictwa Słowo/ obraz terytoria w znakomitej serii „Świadectwa”. 20 opowiadań zamieszczonych w tym tomie to właśnie opowiadania o przeszłości. Co ciekawe, zbiór skomponowany został w sposób chronologiczny – silnie naznaczone autobiografizmem opowiadania zabierają czytelnika w coraz mniej odległe współczesności czasy, wraz z dojrzewającym bohaterem. Zasadniczym elementem łączącym wszystkie teksty Andrzeja Kasperka, tematem tej książki jest nostalgia za minionym czasem. Wielce trafna wydaje się opinia Pawła Huellego na temat tej prozy, której siłą jest: „(…) realizm niepozbawiony nostalgii i głębokiej refleksji o przemijalności wszystkiego: ludzi, rzeczy, całych światów”. Jednocześnie bohater ciągle sprawia wrażenie osoby uwikłanej w historię – począwszy od rodzinnych reminiscencji wojennych, na zmaganiach z wiadomymi represjami lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w Polsce. Ale „To nie tęsknota za komuną/ To jest tęsknota za młodością”, jak śpiewał Andrzej Sikorowski w jednej ze swoich piosenek. Wspomnijmy jeszcze o wyjątkowym miejscu urodzenia autora, w którym rozpoczęła się jego intelektualna biografia – Żuławach, w czasach przedwojennych prawdziwym tyglu kultur.

Lektura „Back in the DDR” zapewnia czytelnikowi nieustanną huśtawkę nastrojów, autor bowiem, często nawet na przestrzeni jednego opowiadania, żongluje tonacjami – od ironiczno-humorystycznej do nostalgii, niepozbawionej patosu i wzruszenia. Państwa ocenie pozostawiam to, która z tonacji okazuje się dominująca w ostatecznym rozrachunku, ale ostatnie opowiadanie zbioru jest bardzo mocnym akcentem i nie pozostawia wielu złudzeń. Całość napisana jest znakomitym, wyszukanym i lekkim językiem – z pewnością Andrzej Kasperek posiada swój własny literacki idiom, jak często bywa w przypadku późnych debiutantów (2010, w wieku 52 lat). Jednocześnie nie sposób nie zauważyć, jak dalece erudycyjna jest to proza, opowiadania pełne są intertekstualnych aluzji, ukrytych cytatów, wrażeń z lektur. To również nie powinno dziwić, gdy zapoznamy się nieco z biografią Andrzeja Kasperka, pisarza, polonisty, absolwenta Uniwersytetu Gdańskiego (seminarzysty prof. Marii Janion),od 2016 roku doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy zatytułowanej „Sztuka ekfrazy w twórczości poetyckiej Jacka Kaczmarskiego”. Tak zwani „późni doktoranci” budzą zawsze mój niekłamany podziw.

Pośród wielu określeń, jakimi można by opisać prozę Andrzeja Kasperka nasuwa mi się zwłaszcza jedno – apoteoza pamięci. Można zaryzykować stwierdzenie, że Andrzej Kasperek czuje się w pewnym stopniu spadkobiercą frazy Herberta „masz mało czasu/ trzeba dać świadectwo”. I właśnie dlatego z pełnym przekonaniem polecam niezwykle wartościową prozę „żuławskiego Prousta”.

Nieprzypadkowo „Back in the DDR i inne opowiadania”, zbiór prozatorskich miniatur Andrzeja Kasperka (ur. 1958) został opublikowany nakładem wydawnictwa Słowo/ obraz terytoria w znakomitej serii „Świadectwa”. 20 opowiadań zamieszczonych w tym tomie to właśnie opowiadania o przeszłości. Co ciekawe, zbiór skomponowany został w sposób chronologiczny – silnie naznaczone...

"Back in the DDR..." to zbiór na poły autobiograficznych opowiadań, w których autor skupia się na dzieciństwie spędzonym na Żuławach, na pierwszej młodości, dojrzewaniu i wreszcie dorosłości.

Niezwykle barwnym językiem, z poczuciem humoru i z ujmującym sentymentem Andrzej Kasperek wraca do czasów PRL-u, który z jednej strony pokazuje jako siermiężną epokę, z drugiej - jako czas beztroskich zabaw, tęsknoty za czymś lepszym, marzeń o wielkich przygodach, rozbudzanych przez czytane powieści.
Dużo miejsca pisarz poświęca szkolnym kolegom, rodzinie, zwłaszcza matce, sąsiadom, poznanym na letnich koloniach rówieśnikom...

Szczególne miejsce w sercu narratora zajmuje wujek Bolek, człowiek o skomplikowanej przeszłości, wieczny buntownik, który nawet w czasach komuny potrafił zachować wewnętrzną niezależność i wzbudził w autorze wielki szacunek dla szeroko rozumianej wolności.

Trudno spośród wszystkich opowiadań wybrać to jedno, najlepsze. Właściwie każdy utwór zapada w pamięć, zostawiając po sobie niezapomniane wrażenie.

Mimo iż jestem młodsza od Andrzeja Kasperka o 10 lat, jego doświadczenia z czasów komuny były i moim udziałem, więc pewnie dlatego ta książka przemówiła do mnie z ogromną siłą, przywołując różne obrazki z dzieciństwa i dorastania.
Ja także zapamiętałam PRL jako czas ponury, szary, pełen obrzydliwych absurdów, jednocześnie jednak był to okres podwórkowych zabaw (najlepiej w zakazanych miejscach),dzielenia się z rówieśnikami książkami, kanapkami z wystanym w kolejkach masłem i marzeniami o lepszej, pięknej przyszłości, w której będzie nas stać na prawdziwe dżinsy, a szynka i pomarańcze nie będą tylko od święta. No i będzie można podróżować do woli po całym świecie...

Niewątpliwą zaletą książki Andrzeja Kasperka jest połączenie prostoty z literackim stylem. Tworzy to niesamowity klimat, który dodatkowo podkreślają otwierające każde opowiadanie archiwalne fotografie.

Polecam szczerze, bo to lektura pełna emocji, mądra, piękna, wzruszająca i dająca do myślenia, a momentami bawiąca do łez.

"Back in the DDR..." to zbiór na poły autobiograficznych opowiadań, w których autor skupia się na dzieciństwie spędzonym na Żuławach, na pierwszej młodości, dojrzewaniu i wreszcie dorosłości.

Niezwykle barwnym językiem, z poczuciem humoru i z ujmującym sentymentem Andrzej Kasperek wraca do czasów PRL-u, który z jednej strony pokazuje jako siermiężną epokę, z drugiej -...

"W maju przychodziliśmy na plażę całymi klasami, kwitły mlecze, rozpoczynała się pora walki ze stonką. Plaża zawalona była tym paskudnym chrząszczem, który tylko czekał, żeby zeżreć nasze kartofle. W szkolnej gablocie wisiał plakat, z którego wzywano nas: MŁODZIEŻY! WSZYSCY, KTÓRYM LEŻY NA SERCU DOBRO NASZEJ OJCZYZNY, STAŃCIE DO WALKI ZE STONKĄ!" (Str. 103)

Back in The DDR to jedna z książek, które kupiłam podczas tegorocznych Targów Książki. Dlaczego zdecydowałam się właśnie na nią, choć do wyboru były setki innych tytułów? I to nie znając wcześniej ani autora ani samego tytułu?

Wpłynęły na to dwa fakty. Rok urodzenia Andrzeja Kasperka: 1958, to także rok urodzenia mojego taty, więc pomyslałam, że może dowiem się więcej o czasach jego dzieciństwa i dorastania. Po drugie zaintrygował mnie skrót DDR w tytule :) Jako mieszkanka pogranicza automatycznie reaguję na tę tematykę.

Opowieści Kasperka czytałam z największa przyjemnością i jestem zachwycona jego gawędziarskim sposobem opisywania rzeczywistości PRL-u, która nie zawsze była miła i bajkowa. Autor wspomina dzieciństwo, rodzinny dom na Żuławach, podstawówkę, letnie wakacje, studia. Powoli jego opowieści zmieniają swój charakter: początkowo miękkie i ciepłe, beztroskie lata dzieciństwa zdominowane tęsknotą za lodami waniliowymi i gumą balonową. Później okres studiów: szare i siermiężne lata stanu wojennego, spędzone w lęku i niepewności, suto zakrapiane alkoholem, zdominowane tęsknotą za normalością i pragnieniem wolności.
Niezliczone anegdoty, smutne i wesołe życiowe historie, pięknie, prosto i szczerze spisane. Od serca. Na okładce jest napisane, że to "książka dla starszych i zaawansowanych". Nie zdadzam się z tym. Uważam, że to książka dla każdego, kto pragnie odbyć podróż w czasie do skupów butelek, sklepów z pustymi półkami i na rozgrzane słońcem łąki. Szansa na odwiedzenie kraju, którego już nie ma, a który tak silnie ukształtował pokolenie naszych rodziców. Myślę, że nam, pokoleniu trzydziestolatków, wiele pomoże zrozumieć. Na koniec jeszcze jeden z moich ulubionych fragmentów:

"Tak, Pancerni to był serial, którym żyła cała Polska. Wszyscy chcieliśmy należeć do Klubu Pancernych, bo z telewizji szczęśliwcom przysyłano nie tylko legitymacje, ale nawet hełmofony! Na koloniach furorę robił chłopak ze starszej grupy, który był właścicielem cudownej koszulki, na której zadziwiającą techniką wydrukowano kolorowe wizerunki Olgierda, Janka, Szarika, Grigorija i Gustlika. Nie zapomniano też o czołgu Rudy 102 i o stosownym napisie. Każdy z nas chciał mieć taką, ale ich cena była zaporowa i pozostawały tylko w naszych marzeniach. (...) Koleżka chodził dumny jak paw. Do chwili, kiedy oblał się mandarynką. W obawie przed gniewem matki postanowił sam wyprać swoją cudowną koszulkę. Mydełko IXI 65 naprawdę było skuteczne. Z satysfakcją obserwowaliśmy, jak wizerunki pancernych, nie wyłączając czołgu i psa, zniknęły z bluzki wprost rewelacyjnie." (str. 41-42)

Więcej recenzji na moim blogu: www.katalog-tytulowy.blogspot.com
Zapraszam!

"W maju przychodziliśmy na plażę całymi klasami, kwitły mlecze, rozpoczynała się pora walki ze stonką. Plaża zawalona była tym paskudnym chrząszczem, który tylko czekał, żeby zeżreć nasze kartofle. W szkolnej gablocie wisiał plakat, z którego wzywano nas: MŁODZIEŻY! WSZYSCY, KTÓRYM LEŻY NA SERCU DOBRO NASZEJ OJCZYZNY, STAŃCIE DO WALKI ZE STONKĄ!" (Str. 103)

Back in The DDR...