8/10
Po przeczytaniu kilku opisów "Wielkiej kariery" myślałem, że będzie opowiadać historię wyrachowanego, goniącego za karierą i spódniczkami młodzieńca oraz obnaży patologie systemu społecznego (zwłaszcza "kastowości" klasowej) istniejącego w Wielkiej Brytanii. Otóż jest to prawda tylko w mniejszej części!

Główny bohater - Joe, okazuje się postacią niejednoznaczną, raz myślącą cynicznie i pragmatycznie, innym razem porywającą się na idealistyczne projekty. Rozum wyraźnie bije się u niego z sercem. Choć niewątpliwie myśli o społecznym awansie, to bodźcem do działania są dla niego raczej zalety konkretnych przedstawicielek płci przeciwnej. Nie jest potworem, wielokrotnie zastanawia się nad moralnymi konsekwencjami swoich czynów. W przypadku Joe'a o wiele bardziej razi jego niekonswekwencja w miłości niż rzekomo mefistofelowe wyrachowanie. Joe jest człowiekiem słabym, nie złym.

Powieść ta jest bardziej romansem i typowym Bildungsroman niż dziełem poruszającym tematykę społeczną. Jest to książka przede wszystkim o miłości - tym, czym ona naprawdę jest. Co do tematyki społecznej, wielokrotnie zwrócono w niej uwagę na podziały klasowe, jednak przedstawiciele świata wielkiego kapitału ostatecznie zostają przedstawieni dosyć przychylnie, a wdzięk jednej z bohaterek staje się nawet "usprawiedliwieniem systemu kapitalistycznego". Mimo krytycznych uwag, wymowa książki daleka jest od radykalnego potępienia społecznej rzeczywistości.

Podsumowując, powieść okazała się zupełnie czymś innym, niż się spodziewałem. Jest to bardziej książka o życiu i tym, co jest w nim ważne, pisana z męskiej perspektywy. Napisana jest świetnym językiem, a przemyślenia głównego bohatera są bogate w treść. Jeżeli będę mieć syna, to polecę mu tę książkę - jako swoistą przestrogę.

8/10
Po przeczytaniu kilku opisów "Wielkiej kariery" myślałem, że będzie opowiadać historię wyrachowanego, goniącego za karierą i spódniczkami młodzieńca oraz obnaży patologie systemu społecznego (zwłaszcza "kastowości" klasowej) istniejącego w Wielkiej Brytanii. Otóż jest to prawda tylko w mniejszej części!

Główny bohater - Joe, okazuje się postacią niejednoznaczną, raz...

Johna Braine'a określa się jako jednego z brytyjskich "młodych gniewnych". Buntował się przeciwko społecznemu rozwarstwieniu i przeciwko zepsuciu klasy średniej. Tyle mniej więcej można wyczytać z jego biografii. Rzeczywistość jaką znalazłem w jego najważniejszej i debiutanckiej książce zaskoczyła mnie. Spodziewałem się, że swoje życiowe idee włoży Braine w usta mądrego, sprawiedliwego, zagniewanego, buntownika, którego prawość i solidność zostanie skontrastowana z zepsuciem świata i panujących zasad. Tymczasem główny bohater to małomiasteczkowa, zakompleksiona, zakłamana miernota, która wszystko przelicza na pieniądze, w relacjach z ludźmi, a zwłaszcza z kobietami nie ma żadnej spontaniczności, każdy ruch kalkuluje i oblicza na efekt. Miernota ta, dziś powiedzielibyśmy "wsiowy Janusz", który przyjechał do dużego miasta, w finale okazuje się żenującym łowcą posagów, bez krzty uczciwości względem siebie i innych, bez moralnego kręgosłupa. Odrażająca postać, która podstępnie do znienawidzonej przez siebie grupy społecznej dosłownie po trupach dołącza, sprzedając się za pieniądze teścia i dostatnie życie ze słodką "dziunią" przy boku. Czy więc dobrze rozumiem, że krytyka społeczna Braine'a objawia się nie przez ukazanie wzorca, a poprzez krytykę zastanego świata? To trochę rozczarowuje, bo może chciałoby się nie tylko poznać mrok ale też ujrzeć w nim gdzieś światełko nadziei, a ta książka nadziei nie daje. Klasa średnia to bagno i główny bohater to także bagno. "Wielka kariera" pozostawia mnie z dysonansem. Odnoszę wrażenie, że autor mógł nie do końca wiedzieć, co chce właściwie powiedzieć czytelnikowi. Wszak w finale zdaje się główny bohater być postacią pozytywną, która odnosi sukces. Braine w żaden sposób nie piętnuje jego życiowej postawy. Czy pozostawia to mnie, czy też zwyczajnie się pogubił? Znając twórczość Braine'a, a także jego życie, które nie szczędziło mu rozczarowań i ostatecznie strąciło go w zapomnienie mam tutaj wątpliwość, która w odbiorze "Wiekiej kariery" nie pomaga.

Johna Braine'a określa się jako jednego z brytyjskich "młodych gniewnych". Buntował się przeciwko społecznemu rozwarstwieniu i przeciwko zepsuciu klasy średniej. Tyle mniej więcej można wyczytać z jego biografii. Rzeczywistość jaką znalazłem w jego najważniejszej i debiutanckiej książce zaskoczyła mnie. Spodziewałem się, że swoje życiowe idee włoży Braine w usta mądrego,...

Moją uwagę przykuła najpierw okładka wydania PIW-owskiego z 1973 roku - fragment komiksowego obrazu Roy'a Lichtensteina (1923-1997). Po "Wielkiej karierze" spodziewałem się czegoś podobnego, jak na okładce - dzieła wściekle pop-artowego, o jaskrawych barwach, burzącego schematy i parodiującego. I jest tak, ale tylko do pewnego stopnia. John Braine (1922-1986),zaliczany do nurtu tzw. "Młodych Gniewnych" przedstawia w swojej debiutanckiej (1957, wyd. polskie 1960) książce świat bohaterów bardzo specyficznych, nieskomplikowanych. Postacie "Wielkiej kariery" wydają się nieskalane jakąkolwiek głębią czy psychologią. Zdają się na każdym kroku podkreślać, że "stan określa byt", a w słynnej alternatywie Fromma zdecydowanie opowiadają się po stronie "mieć". Joe Lampton, główny bohater powieści jest scharakteryzowany jako "piękny, nieskomplikowany brutal" o "małym, bydlęcym, prowincjonalnym móżdżku", choć on sam porównuje się raczej do luksusowego samochodu, który stoi twardo na ziemi i nie ima się go ani deszcz, ani żadne załamanie. Mówi o sobie: "Jestem dziełem moich własnych rąk", dlatego też marzy o zrobieniu kariery po trupach, nawet kosztem udawania miłości. ("Zuzanna nie była dla mnie Zuzanną, lecz ślicznotką kategorii A, córką właściciela fabryki i sposobem na zdobycie klucza do sezamu moich ambicji") (...)

"Wielka kariera" to zwykła literatura obyczajowa, z pretensjami do bycia portretem ówczesnego brytyjskiego społeczeństwa klasy średniej. Dosyć przewidywalna, jednak tu i ówdzie prześwituje dobry, ironiczny zmysł narracji autora. I dlatego, moim zdaniem da się ją doczytać do końca, (dlatego też z pewnością sięgnę po dalszy ciąg perypetii Lamptona - "Wspaniałe życie"),mimo iż proza ta, dziś już blisko 60-letnia, zestarzała się galopująco. Choć zdziwiło mnie to na początku, wydaje się, że rację miał autor opisu powieści na okładce z 1973 roku, pisząc: "Braine nie jest pisarzem o wielkich ambicjach intelektualnych i główną wartością jego książek jest autentyzm obserwacji i aktualność poruszanych problemów".

Na koniec krótka refleksja edytorska. Zaglądnąłem na ostatnią stronę wspominanego tu już wydania Państwowego Instytutu Wydawniczego z 1973 roku, tam zazwyczaj w tamtych latach podawany był nakład publikacji. Tak było i tym razem - czytam: 50 000 + 290 egzemplarzy. "Wielka kariera" to z pewnością literatura klasy co najwyżej średniej. Dziś, w takich nakładach nie wydaje się już nawet arcydzieł.

Moją uwagę przykuła najpierw okładka wydania PIW-owskiego z 1973 roku - fragment komiksowego obrazu Roy'a Lichtensteina (1923-1997). Po "Wielkiej karierze" spodziewałem się czegoś podobnego, jak na okładce - dzieła wściekle pop-artowego, o jaskrawych barwach, burzącego schematy i parodiującego. I jest tak, ale tylko do pewnego stopnia. John Braine (1922-1986),zaliczany do...

Dyskretna ironia, szorstki język, realistycznie oddana psychika głównego bohatera, brak zbędnych opisów, dłużyzn, brak hamletyzowania.

Sądzę, że "Wielka kariera" może być remedium dla osób znudzonych książkami z rozwlekłymi opisami nieistotnych przemyśleń głównego bohatera i snutymi przez autorów nużącymi filozoficznymi refleksjami na tematy wszelakie.

Dyskretna ironia, szorstki język, realistycznie oddana psychika głównego bohatera, brak zbędnych opisów, dłużyzn, brak hamletyzowania.

Sądzę, że "Wielka kariera" może być remedium dla osób znudzonych książkami z rozwlekłymi opisami nieistotnych przemyśleń głównego bohatera i snutymi przez autorów nużącymi filozoficznymi refleksjami na tematy wszelakie.