Tak jak feminizm stał się w mediach brzydkim słowem na „F”, tak „Histeryczki” Roxane Gay w świecie literatury mogą stać się brzydkim słowem na „H” – brzydkim, bo nie zawsze wygodnym.

W kontekście tej książki nie należy się obawiać tego „strasznego” słowa na „F”. Feminizm zostaje podany jako racjonalne wytłumaczenie tego, co zwykło się nazywać typowym histerycznym zachowaniem. Sama autorka została doświadczona przez los, czym podzieliła się w swojej innej książce „Hunger” (2017).

Świat uwielbia uproszczenia, szczególnie w odniesieniu do płci. Gdy mówimy o kobietach, widzimy oczyma wyobraźni długie włosy, idealną sylwetkę i promienny uśmiech na twarzy. Cała postać otoczona jest mistycznym pięknem, dobrem i emanującą miłością. Jednak piękno pozostaje jedynie subiektywnym odczuciem, a wspomniana wcześniej otoczka nie zawsze jest trafnym opisem istot pochodzących z Wenus.

Lekturę „Histeryczek” można porównać do rozmowy z najbliższą przyjaciółką. Szczerej do granic, pokazującej losy, obok których nie sposób przejść obojętnie. Roxane Gay swoimi bohaterkami uczyniła kobiety skrajnie różne od siebie pod względem wyglądu, charakteru i przeżyć, które ukształtowały je w taki czy inny sposób. Autorka staje w kontrze do prostych stwierdzeń i ocen, że kobiety są nazbyt emocjonalne, co wpływa niekiedy na ich nieracjonalne zachowania. Pokazuje, że kryje się za nimi przeszłość i różne doświadczenia.

Dlaczego zatem histeryczka…

… jest oziębła? („Histeryczki”)

Przenosi doświadczenia i obrazy z dzieciństwa na swoje dorosłe życie. Boi się podzielenia losu matki i próbuje ją w sobie zabić, jednak sama zostaje matką i bardzo żałuje, że nie potrafi otoczyć swojego dziecka miłością.

… jest wariatką? („Dotknąć dna”)

Niszczy siebie i pozwala, by ciosy obcego mężczyzny spadały na nią raz za razem. Obwinia się za śmierć swojego dziecka. Ucieka z czterech ścian, dziecięcego pokoju, od tego, który ją kocha i stworzył z nią nowe życie. Jednak niczego tak bardzo nie pragnie, jak odpokutować stratę. Gdy trzyma na rękach dziecko, które zostało jej powierzone, wie, że to jest szaleństwo, że to nie jest w porządku, ale jest słuszne.

… ucieka i nie wybacza? („Pójdę za tobą”)

Skrzywdzić ją to jedno. Jednak być jej oprawcą i najbliższej jej sercu istoty – siostry – to zupełnie inny poziom zbrodni. On zamyka je w swoim domu i rozdziela, by dokonać destrukcji na ich ciałach i psychice. Po latach znów pojawia się w ich życiu i prosi o przebaczenie.

… kocha kryminalistę? („Atuty”)

Gdy świat wmawia jej, że ma być piękna i szczupła, zatraca poczucie własnej wartości i godzi się na najmniejszy przejaw zainteresowania. Udaje nawet przed samą sobą, że to, co otrzymuje, ma coś wspólnego z namiętnością, pożądaniem i sprawia jej przyjemność, choć tak naprawdę jest od tego dalekie.

… czuje, że jest jej mniej samej w sobie? („Gęstość kości”)

Jej związek, choć wciąż namiętny, oparty jest na zdradzie. Znajduje dowody nie pierwszy raz, jednak dalej gra w tę przedziwną grę, bo i w jej życiu jest ktoś jeszcze.

… jest gotowa być znienawidzoną?

Wyobrażasz sobie, że słońce mogłoby już nigdy nie wzejść? Czy za cenę miłości odebrałabyś ludzkości coś istotnego i byłabyś gotowa płacić cenę nienawistnych spojrzeń wymierzonych w twoją rodzinę, ostracyzmu i sądów? Ona poświęciła właśnie to wszystko.

21 historii dotyka tematów przemocy, okrucieństwa, nienawiści, miłości, namiętności, macierzyństwa lub braku możliwości doświadczenia go, stereotypów i oczekiwań świata wobec tego, jaka powinna być pod względem zachowania i wyglądu.

Histeryczką jest tak naprawdę każda z nas – matka, żona, siostra, kochanka i samotna kobieta. Każda z nas nosi ją w sobie, bo cierpi i kocha oraz posiada siłę, której nikt nie zniszczy.

Opowiadania przyjmują styl tak różny jak ich bohaterki – od tych realistycznych po te z nutą fikcji. Raz składają się na nie pytania i odpowiedzi, innym razem dzielą się na mniejsze podrozdziały, a jeszcze innym są jedną ciągłą historią. Niezależnie od tego stanowią trudną lekturę ze względu na poruszaną tematykę. Nie czyta się ich jednym tchem, choć niekiedy by się chciało. Warto więc je sobie dawkować i pozostawić czas na przeżycie historii.

Aleksandra Wróblewska