Czy może być coś bardziej świątecznego niż nagły, niewyjaśniony zgon pod choinką?
Śledczy Mordecai Tremaine przybywa w śnieżny dzień do wioski Sherbroome, by – zgodnie z życzeniem znajomego – spędzić Boże Narodzenie w jego posiadłości. Powód nie jest towarzyski: jako przyczynę zadeklarowano niesprecyzowany bliżej niepokój inicjatora sytuacji. Bardzo szybko obawy zostaną wcielone, bynajmniej nie w życie. W śmierć raczej. O północy, pod świątecznym drzewkiem znalezione zostają zwłoki…

„Morderstwo na święta” po raz pierwszy wydane zostało w 1949 roku, Brytyjczykom jednak 65 lat zajęło onowne odkrycie autora. Francis Duncan to pseudonim Williama Underhilla – ekonomisty i historyka, autora ponad 30 książek, w większości kryminałów. Tworzył on w czasach złotego okresu literatury detektywistycznej, którego najsilniejszym punktem – i wyróżnikiem jednocześnie – było psychologiczne, dedukcyjne podejście do śledztwa. Książka Duncana potwierdza ten trend: cały świat przedstawiony jest podporządkowany tej zasadzie.

Właściwie od samego początku „Morderstwa…” czytelnik wprowadzany jest w klimat tajemnicy. Bohaterom towarzyszy mrok i niesamowitość mocno akcentowane w opisach otoczenia i sposobie wprowadzania poszczególnych postaci. „Czarna ziemia dała schronienie siłom zła. Rozpanoszyło się diabelstwo i zgroza” - tak definiuje swoje wrażenia główny bohater. Uczucia te towarzyszą mu zresztą od początku: przed bramą posiadłości Mordecai spotyka dziwnego człowieka, zaś później pojawiająca się galeria postaci nie osłabi jego podejrzliwości. To nie twórcy pewnego serialu udowodnili pierwsi, iż „wszyscy kłamią”. Najpierw był kryminał brytyjski.

Zgodnie z założeniami wzorca, obserwujemy u Duncana niewielką, lecz mocno zróżnicowaną grupę bohaterów. Pod względem konstrukcyjnym kreacje to oparte są na pewnych skonwencjonalizowanych matrycach osobowych. Mamy tu przedstawiciela zamożnej klasy wyższej, młodą kobietę i człowieka uderzającego do niej w konkury, femme fatale i polityka… Wszystkie te charaktery zamknięte na niewielkiej przestrzeni – w tym przypadku Sherbroome House – istnieją obok siebie, wspierają w trudnej sytuacji, jednocześnie zachowując podejrzliwość. Centralną postacią jest detektyw - popijający herbatę bystry obserwator, w tajemnicy czytający pismo „Romantyczne Historie”. Wariacja na temat Herculesa Poirota? Nie, to całkowicie oryginalna kreacja.

„Morderstwo na święta” to doskonałe zimowe odkrycie czytelnicze. Klasyka się nie starzeje, a dobre wzorce sprawdzają zawsze. Powieść nie jest wtórna względem brytyjskich mistrzów; czerpiąc z klasycznych reguł, wprowadza swój charakterystyczny klimat. Jest mrocznie i dziwnie, niemal skandynawsko, od początku aż po ostatnie zdania. Samą zagadkę detektywistyczną skonstruowano w logiczny, a mimo to zaskakujący, sposób. To wszystko sprawia, że nawet wyznawcom tezy, iż „królowa jest tylko jedna”, a Poirot nie do podrobienia, książka powinna się spodobać.

Czy może być coś bardziej świątecznego niż nagły, niewyjaśniony zgon pod choinką?
Śledczy Mordecai Tremaine przybywa w śnieżny dzień do wioski Sherbroome, by – zgodnie z życzeniem znajomego – spędzić Boże Narodzenie w jego posiadłości. Powód nie jest towarzyski: jako przyczynę zadeklarowano niesprecyzowany bliżej niepokój inicjatora sytuacji. Bardzo szybko obawy zostaną...