Cykl o Długiej Ziemi od początku opowiadał o różnorodnych wędrówkach i tak samo jest w „Długim kosmosie”, jego ostatniej części. Joshua Valienté w wieku 67 lat wybiera się na kolejną samotną wyprawę. Równocześnie były pastor Nelson Azikiwe wyrusza na poszukiwania rodziny, której nigdy nie dane mu było poznać. Siostra Agnes szykuje się do ostatniej podróży, a co do Lobsanga, to nie wiadomo gdzie ani pod jaka postacią przebywa. Tymczasem cała ludzkość, a właściwie wszystkie myślące istoty Długiej Ziemi, otrzymują zaproszenie z kosmosu: DOŁĄCZCIE DO NAS. Jak Ziemia odpowie na to kosmiczne wezwanie?

Wykroczne światy Długiej Ziemi dają nieskończone możliwości, ale generują również ciągle nowe problemy. Ciche światy z pierwszego tomu, opowiadającego o pionierskich ekspedycjach garstki poszukiwaczy przygód, stopniowo się zaludniają, pojawiają się nowe modele rodziny i społeczeństwa, odmienne style życia i systemy wartości. Obecność ludzi coraz mocniej odciska się też na tych niezaludnionych dotąd ziemiach i ich mieszkańcach. Konieczność ustosunkowania się do wezwania z kosmosu stanowi okazję do spotkania dla starych i nowych przyjaciół, różnych grup, ideologii i ras, w celu ustalenia wspólnej odpowiedzi.

„Długi kosmos” Terry’ego Pratchetta i Stephena Baxtera to ostatnie spotkanie z bohaterami poznanymi w poprzednich czterech częściach serii, a jednocześnie z duetem autorów w tym składzie. Po śmierci Pratchetta można by się spodziewać, że książce czegoś zabraknie, że to już nie będzie to samo, jednak w przedmowie Stephen Baxter zapewnia, że pracowali nad nią wspólnie, szkicując wszystkie tomy równocześnie. I rzeczywiści, „Długi kosmos” nie odbiega jakością ani stylem od poprzednich części. Doskonale rozbudowuje wcześniejsze idee i dodaje nowe, jakby autorzy mieli dostęp do nieograniczonych zasobów inwencji. Co więcej nie są to proste historyjki o przygodach w kolejnych światach, ale spójne opowieści z elementami filozofii, fizyki, astrologii i socjologii. Trzeba przyznać, że nie za wiele jest tu akcji, przeważają raczej analizy nowych światów i idei, rozmowy, kolejne odkrycia. Za to nie wyobrażam sobie przyjemniejszego i przystępniejszego zastosowania nauki o kwantach, ewolucji czy przyroście wykładniczym!

Agnieszka Kruk