Jeśli kiedykolwiek stanęłabym przed wyborem jakie trzy książki zabrać na bezludną wyspę to bez wątpienia dwie z nich byłyby autorstwa Steinbecka. Tytuł pierwszy to oczywiście fenomenalne i zrecenzowane wcześniej „Grona gniewu”, tytuł drugi to prozatorski majstersztyk „Na wschód od Edenu”. Pisarz spod którego pióra wyszły takie arcydzieła niewątpliwie jest spadkobiercą lauru wieńczącego skroń Dantego i niech wybaczą mi wszyscy emfazę i emocje, ale w przypadku recenzji „Na wschód od Edenu” zapewne zabraknie mi przymiotników, aby w pełni oddać wielkość jednej z najlepszych powieści jakie nosi nasz, przecież skory do pomyłek, literacki świat!

„Na wschód od Edenu” to bogata i wielowątkowa historia dwóch rodzin - Hamiltonów i Trasków. Osadzona mocno w kalifornijskiej rzeczywistości końca XIX i początku XX wieku, stanowi uniwersalna przypowieść o walce dobra ze złem, albo precyzyjniej, nieistnieniu tych dwóch fundamentalnych wartości w formie czystej i nieskażonej. Bohaterem i osią wszystkich wydarzeń jest postać Adama Traska. Syn człowieka, którego obsesją było wojsko i codzienna musztra. Brat nieobliczalnego i skorego do bójek Karola. Wychowany w atmosferze bezwzględnego posłuszeństwa, wcielony przymusem do armii, rodzinny dom zapamięta jako zniewolenie i udrękę. Śmierć ojca okaże się wyzwoleniem emocjonalnym, ale też finansowym. Przebiegły Cyrus, dzięki malwersacją finansowym, pozostawi bowiem chłopcom dość spory majątek, który pozwoli Adamowi na ślub z tajemniczą i jak się później okaże demoniczną Kathy oraz na zakup wspaniałej farmy w kalifornijskiej dolinie Salinas. Związek, którego owocem będą bliźnięta Aron i Kaleb, okaże się jedna wielką mistyfikacją. Kobieta zaraz po porodzie pospiesznie opuści farmę, pozostawiając synów i męża własnemu losowi. Chłopcy zrodzeni ze związku dwóch totalnie odmiennych osobowości, z pozoru różni pod względem fizycznym jak i psychicznym, wychowani w środowisku pełnym oddania i zrozumienia nie zostaną jednak zdeterminowani przez cechy dziedziczne. Starotestamentowe magiczne słowo „Timszel” – tj. ”możesz”, które Bóg kieruje do Kaina i które zamyka powieść, będące wyrazem wolnej woli człowieka, stanowiące esencja steinbeckowskiej historii. Człowiek jako kreator własnego życia.
Książka amerykańskiego prozaika zachwyca przede wszystkim galerią wyjątkowych postaci. Chociażby Amerykanin chińskiego pochodzenia służący Li, który opiekuje się i czuwa nad rodziną Trasków. Inteligentny i niezależny, podobnie zresztą jak Samuel Hamilton, Irlandczyk, który swoja mądrością i dobrocią zdobywa serca mieszkańców doliny zastając się dla wielu z nich duchowym mentorem. W końcu najmłodsi bohaterowie – niezwykła i piękna Abra, przywiązana to prostolinijnego Arona, kochająca buntowniczego i niezależnego Kaleba. Prawdziwa wirtuozeria kreatywności, która pozwala czytelnikowi bez wytchnienia, lecz z ogromną lekturową satysfakcją podążać ścieżką wyznaczoną przez pisarza.

„Na wschód od Edenu” to arcydzieło. Nie tylko ze względu na piękny i precyzyjny język, niebanalną fabułę, zróżnicowanie postaci, lecz przede wszystkim dlatego, że powieść (może trafniej przypowieść) Steinbecka to uniwersalna historia o odwiecznej, codziennej i cholernie ludzkiej walce pomiędzy pragnieniem dobra i zła. Ciemną i jasną stroną życia. W końcu relatywnością naszych prozaicznych postępków i ogólnoludzkiej potrzebie akceptacji. Bo jak mówi jeden z bohaterów książki „Wielka i trwała opowieść musi mówić o każdym, bo inaczej nie przetrwa”. Tekst Steinbecka jest taką opowieścią.

Na zakończenie powtórzę słowa, które wieńczyły recenzję „Gron gniewu”: Takich powieści dziś już się nie pisze! Niestety!

Lektura nad wyraz obowiązkowa!

Jeśli kiedykolwiek stanęłabym przed wyborem jakie trzy książki zabrać na bezludną wyspę to bez wątpienia dwie z nich byłyby autorstwa Steinbecka. Tytuł pierwszy to oczywiście fenomenalne i zrecenzowane wcześniej „Grona gniewu”, tytuł drugi to prozatorski majstersztyk „Na wschód od Edenu”. Pisarz spod którego pióra wyszły takie arcydzieła niewątpliwie jest spadkobiercą lauru...