Zanim zbyt pochopnie uznamy wyspy Oceanii za swoisty raj na ziemi warto dowiedzieć się co na ten temat sądzi Paul Theroux. Podsycany egzotycznymi widokami mit błogiej egzystencji wyspiarzy zaczyna się w naszej wyobraźni, ale kończy na kartach „Szczęśliwych wyspach Oceanii”. Tę wyprawę zaczyna Theroux dość konwencjonalnie, bo od Australii i Nowej Zelandii, by następnie obrać kurs na coraz bardziej odległe zakątki Melanezji i Polinezji. Nie będzie dla niego miejsc zbyt niedostępnych i niegościnnych, a im dalej od turystycznych szlaków tym lepiej. Paul Theroux świat Oceanii ogląda z perspektywy swojego kajaka, ale nawet najpiękniejsze okoliczności przyrody nie są w stanie przysłonić mu rzeczywistości jej mieszkańców.

Imponujący jest rozmach tej wyprawy, której autor podjął się w ewidentnie trudnym dla siebie okresie; wkrótce po rozstaniu z żoną. Na jego trasie znalazły się destynacje rozsiane po całym południowym Pacyfiku (w pewnym momencie autor dolicza się w sumie aż 51 odwiedzonych wysp i wysepek). O ile Fidżi czy Taihi należą do tych powszechnie znanych i chętnie odwiedzanych, o tyle takie Trobriandy, Wyspy Salomona czy malutka Vava'u pozostają niewiadomą dla większości z nas. To właśnie na takich prowincjach zdziwieni tubylcy często pytali podróżnika skąd dowiedział się o ich istnieniu. Wisienką na torcie okazują się dopiero Hawaje ze stolicą w Honolulu, które według pisarza „to bez wątpienia najmilsze dla oka miasto na Pacyfiku”.

Na kartach „Szczęśliwych wysp Oceanii” pisarz z powodzeniem łączy szerszy kontekst społeczny, kulturowy i historyczny mijanych miejsc z osobistymi doświadczeniami. Cóż, nie zawsze było przyjemnie - przydarzały mu się kradzieże, problemy zdrowotne, a nieprzewidywalne zachowania krajowców wpędzały w poczucie realnego zagrożenia. Theroux tym razem wyjątkowo mocno odczuwa niepewność, smutek i samotność, a nawet przyznaje się do lęku przed śmiercią. Niemniej jako człowiek, który świetnie dogaduje się zarówno z prostymi ludźmi jak z wysokimi dygnitarzami potrafi odnaleźć się w każdym miejscu i w każdej sytuacji.

Nie ma wątpliwości, że Paul Theroux jest też w swoim żywiole. Nie stroni od kontrowersyjnych i trudnych tematów takich jak domniemywany kanibalizm czy wciąż praktykowany w całej Oceanii zwyczaj zjadania psów. Konsekwentnie wypomina też wyspiarzom ich słabości, czyli upodobanie do filmów wideo, konserwowego jedzenia czy mormońskiego nauczania. Równocześnie będzie ubolewać nad zatraceniem się pierwotnej kultury wyspiarzy, a także z obawą patrzeć na turystyczne zapędy Japończyków oraz nuklearną i kolonialną politykę Francuzów.

Paul Theroux na swojej długiej trasie spotkał również kilku pisarzy, każdy z zamiarem napisania własnej książki o którejś z wysp. Tymczasem Theroux – wyposażony w składany kajak i notes zamiast aparatu fotograficznego - wątpił, że uda mu się jeszcze coś napisać. Czytając tę 800-stronnicową publikację czasami trudno uwierzyć, że jej powstanie wcale nie było takie oczywiste. Na tych kilkuset stronach pisarzowi udaje się nie tylko nie zanudzić czytelnika, ale sprawić, że pragnie on więcej. Dziś wyspy Pacyfiku, jutro może Azja - z Paulem Theroux zawsze jest sporo możliwości. A zatem bon voyage!

Anna Aniszczenko