TA OPINIA DOTYCZY TRZECH CZĘŚCI SAGI!!!

Niedawno zakończyłam lekturę 2118 stron dzieła Stiega Larssona. I próbuję odpowiedzieć sobie na pytanie dlaczego to właśnie "Millennium" okazało się tak poczytne, że zapoczątkowało boom na skandynawskie kryminały, chociaż właściwie mogły to zrobić już wcześniej książki Henninga Mankella.

Z pewnością Stieg Larsson pisać umiał. Jego narracja jest niespieszna i drobiazgowa, ale na tyle wciągająca, że można wybaczyć autorowi nawet nachalną reklamę znanej szwedzkiej firmy produkującej meble i inne artykuły wyposażenia wnętrz. Choć żal, że Larsson nie napisze już nic więcej, to prawdą też jest, że sporo autorów pisze równie dobrze, a nawet lepiej. Czyli styl narracji nie tłumaczy jeszcze fenomenu "Millennium".

Gatunkowo, pozornie, nie ma tu żadnych zaskoczeń. Pierwsza część trylogii ("Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet") to kryminał w dobrym starym stylu, z zamkniętym kręgiem podejrzanych, nawiązujący tym samym do klasyków, chociażby Agathy Christie. Część druga ("Dziewczyna, która igrała z ogniem") jest właściwie rewelacyjną powieścią sensacyjną, z motywem ściganej ofiary, szeroko zakrojonym śledztwem, gangiem motocyklowym i seksmafią. Trzecia zaś ("Zamek z piasku, który runął") to już rasowy thriller polityczny, z udziałem tajnych służb bezpieczeństwa i przedstawicieli rządu, ze świetnie poprowadzonym wątkiem zemsty na prześladowcach. Niby to wszystko gdzieś już wcześniej było, ale innowacyjność Larssona przejawia się w połączeniu tych znanych motywów i gatunków literackich w jedną spójną sagę kryminalną.

Oczywiste, że na tylu stronach pojawia się cała masa bohaterów. Niewątpliwym talentem autora jest fakt, że czytelnikowi raczej nie grozi zagubienie w gąszczu postaci. Każda z nich, choćby wspomniana zaledwie na dwóch stronach, posiada nie tylko imię i nazwisko czy wiek, ale też pewne cechy charakterystyczne, więc łatwo zapada w pamięć czytającego. Znamienne, że po pierwsze, wszystkie 'czarne charaktery' trylogii to mężczyźni, a po drugie, każdy z tych mężczyzn ma podobny problem - nienawidzi kobiet. Stąd też tło społeczne całości jest konsekwentnym potępieniem wszelkiej przemocy czy agresji wobec płci pięknej, ze szczególnym uwzględnieniem sekshandlu. Ciekawe, że w ogóle postaci kobiet jawią się u Larssona jako silniejsze, mądrzejsze, sprytniejsze i po prostu ciekawsze od mężczyzn. A ukoronowaniem takiego podejścia autora jest para głównych bohaterów.

Mikael Blomkvist, niewątpliwie genialny dziennikarz śledczy, tropiący afery w biznesie, przystojny, bystry i głęboko moralny, i tak ginie przy swojej przyjaciółce Lisbeth Salander. Cała trylogia "Millennium" to właśnie opowieść o niej i odkrywanie jej tajemnic. Poznajemy Lisbeth jako osobę małomówną i aspołeczną. Od dzieciństwa towarzyszy jej opinia agresywnej i opóźnionej umysłowo. W wieku 12 lat zastała umieszczona w klinice psychiatrycznej, później błąkała się po rodzinach zastępczych, a obecnie jako 25-letnia kobieta jest ubezwłasnowolniona i pozostaje pod ścisłą kuratelą tzw. opiekuna prawnego. Jednocześnie jest wyjątkowo uzdolnionym researcherem, potrafiącym odkryć najgłębiej skrywane sekrety prawie każdego człowieka. Dość szybko wychodzi na jaw, że jest również genialnym hakerem, na dodatek obdarzonym fotograficzna pamięcią. Szczerze przyznać trzeba, że niektóre jej talenty wydają się mało realne. Ma metr pięćdziesiąt wzrostu i jakieś 40 kilo wagi, a potrafi nieźle poturbować rosłych i ze trzy razy silniejszych facetów (trenowała boks). Nie ukończyła nawet podstawówki, a znajduje dowód na twierdzenia Fermata* (wrodzony talent matematyczny).

Jedno jest pewne - tak wspaniałej, pełnokrwistej postaci kobiecej literatura kryminalna dotąd nie znała. A i w literaturze szerzej pojętej tak wielowymiarowe bohaterki są raczej rzadkością. Lisbeth Salander stanowi główny powód, dla którego sagę Larssona zdecydowanie warto przeczytać. "W świecie literackiej nieśmiertelności" przywitał ją sam Mario Vargas Llosa**. A skoro zachęca Noblista, nam, zwykłym czytelnikom, wypada się dostosować. "Millennium" to naprawdę genialnie napisane książki, będące czymś więcej niż tylko powieścią kryminalną.




* twierdzenie sformułowane przez Pierre'a de Fermat'a w 1637 roku, a udowodnione dopiero w 1994, co było jedną z największych sensacji naukowych XX wieku (źródło: Wikipedia, i tam też odsyłam bardziej zainteresowanych tematem)
** źródło: okładka książki "Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet"

TA OPINIA DOTYCZY TRZECH CZĘŚCI SAGI!!!

Niedawno zakończyłam lekturę 2118 stron dzieła Stiega Larssona. I próbuję odpowiedzieć sobie na pytanie dlaczego to właśnie "Millennium" okazało się tak poczytne, że zapoczątkowało boom na skandynawskie kryminały, chociaż właściwie mogły to zrobić już wcześniej książki Henninga Mankella.

Z pewnością Stieg Larsson pisać umiał. Jego...