Kulejące arcydzieło. Lekko utykające, ale jednak. Pod względem językowym status arcydzieła trudno zakwestionować. To zdecydowanie najlepiej napisana powieść sensacyjna ostatnich kilkunastu, nawet kilkudziesięciu lat. Zresztą nie tylko sensacyjna. Ellroy wymyślił język na nowo. Ten język ma niezwykłą siłę i moc. Często chce się wracać raz po raz do przeczytanych zdań/akapitów tylko po to, żeby znów poczuć ich niezwykły rytm i smak, ich obłąkane staccato oraz rozszalałe, związki zgody, rządu i przynależności.
Ellroy wyciska ze znanych konstrukcji zdań, składania wyrazów i wykorzystywania znaków przestankowych tyle, że właściwie tworzy nową wartość, nowy sposób porozumiewania się z czytelnikiem, przemawiania do jego wyobraźni i opowiadania historii. Ta historia to kolejny powód do tego, by nazwać „Sześć tysięcy dolarów gotówką” arcydziełem. Ellroy wziął się za historię Stanów Zjednoczonych pomiędzy dwoma tragediami rodziny Kennedych. Korzystając z faktów, teorii i teorii spiskowych tworzy przemawiającą do wyobraźni opowieść o kulisach wojny wietnamskiej, eksplozji i klęsce ruchów obywatelskich lat 60., początkach heroinowego tsunami, które zrujnowało życie wielomilionowej populacji i kulisach Las Vegas. Mafia i CIA, komuniści i mormoni, Howard Hughes i J. Edgar Hoover, bojownicy o prawa czarnych i rasiści spleceni w morderczym uścisku tańczą swój danse macabre. Krew leje się gęsto. Krew płynie litrami. Ludzie giną. Ludzie, pod wpływem zła stają się zombies.
„Sześć tysięcy…” to także dekonstrukcja wielkiego literackiego mitu. Mitu znanego głownie z prozy amerykańskiej. Mitu ukochanego przez miliony zakompleksionych grubasów i znudzonych partnerami/stęsknionych za mężczyzną kobiet. Mitu ukochanego przez producentów samochodów, piwa, ciężkich alkoholi i maszynek do golenia i odzieży dżinsowej. Mitu samotnego twardziela. Wielkiego amerykańskiego indywidualisty, następcy pioniera, szorstkiego twardziela, który samotnie wykuwa swój los – wbrew niekorzystnym okolicznościom społecznym. Szorstkiego twardziela, który pod twardą skorupą ukrywa wrażliwość i gotowość do uczuć. Szorstkiego twardziela, który sam ustala reguły gry.
Ellroy nie podważa istnienia takich ludzi. Ellroy podważa ich niezależność. Ellroy powiada: każdy od czegoś/kogoś zależy. Od tych, którzy sprawują władzę. Od biologii. Władzę sprawują ci, którzy mają pieniądze. Biologia to umysł. Biologia to wrażliwość. Biologia to serce. Biologia to tęsknota za sprawiedliwością. Biologia to wreszcie kobiety.
Władzę sprawuje mafia i ludzie z agencji rządowych. Kobiety budzą tęsknoty. Kobiety pięknie pachną i są miłe w dotyku. Kobiety tworzą irracjonalny raj do którego ciągną twardziele. Kobiety są narkotykiem mocniejszym od heroiny. Ubezwłasnowolniają bardziej. Ściągają do twardzielskiego
piekła – domu. Władza i biologia to śmiertelne niebezpieczeństwo. Władza i biologia to, prędzej czy później, śmierć.
„Sześć tysięcy…” to literackie ambicje i rozmach. Literackie ambicje i rozmach to największy wróg literatury pop. James Ellroy chciał to zmienić. James Ellroy odniósł zwycięstwo. Jednak nie poniósł strat.
„Sześć tysięcy…” to trzech zdekonstruowanych twardzieli i miliard wątków. „Sześć tysięcy…” to krzyżujące się wątki i wciąż zmieniające sojusze. Ellroy prowadzi nas przez swoją fabularną dżunglę z precyzją godną zegarmistrza. Jednak jednocześnie tak często zmienia dekoracje na scenie, że mniej uważny czytelnik może czuć się zagubiony w tym gąszczu. Na dodatek nie ma tu dla niego chwili wytchnienia. „Sześć tysięcy…” startuje ostro, a potem ani przez chwilę nie zwalnia. Na dodatek łamie przepisy – na zakrętach przyspiesza. Czytelnik zrelaksowany, czytelnik szukający wytchnienia może oszaleć. Inna sprawa, że gra jest warta tego ryzyka.

Kulejące arcydzieło. Lekko utykające, ale jednak. Pod względem językowym status arcydzieła trudno zakwestionować. To zdecydowanie najlepiej napisana powieść sensacyjna ostatnich kilkunastu, nawet kilkudziesięciu lat. Zresztą nie tylko sensacyjna. Ellroy wymyślił język na nowo. Ten język ma niezwykłą siłę i moc. Często chce się wracać raz po raz do przeczytanych...