Legendarnego koszykarza z numerem 23 na czerwonej koszulce Chicago Bulls kojarzą nawet ludzie, którzy niespecjalnie interesują się koszykówką czy sportem jako takim. Michael Jordan to ktoś więcej niż koszykarz. Przez kilkanaście lat swojej kariery stał się ikoną popkultury, a jego dramatyczne rozstania i powroty do NBA śledziły na całym świecie setki milionów ludzi. Jego Powietrzna Wysokość zachwycał fanów i księgowych, który liczyli kolejne miliony dolarów zarabiane dzięki niemu. Nic więc dziwnego, że doczekał się całego mnóstwa książek na swój temat. Roland Lazenby, autor kolejnej biografii „Michael Jordan. Życie”, przyznaje wręcz w posłowiu, że powstało na ten temat tyle książek, że można je nazwać odrębnym gatunkiem literackim. Po co kolejna?

Ronald Lazenby to znakomity amerykański reportażysta, felietonista i dziennikarz, a także wychowawca kolejnych pokoleń amerykańskich żurnalistów, bo od lat 80. prowadzi zajęcia na uczelniach, gdzie przekazuje tajniki swojego fachu. Jego podejście jest oryginalne przynajmniej z kilku powodów.

Po pierwsze i najważniejsze, Lazenby pisze książkę z dość odległej perspektywy czasowej. Pracował nad nią w latach 2010-2013, czyli wydał ją w dziesięć lat po ostatnim meczu Jordana w NBA. To wystarczający czas, by ocenić jego dokonania sportowe i boiskowe dziedzictwo, jakie po sobie zostawił. Tymczasem większość biografii gwiazd sportu pisana jest jeszcze w trakcie kariery lub tuż po jej zakończeniu. Ostatnio mamy wysyp książek na temat Leo Messiego, Cristiano Ronaldo, Wayne'a Rooneya czy LeBrona Jamesa. Żaden z tych panów nie powiedział ostatniego słowa i sporo jeszcze czasu upłynie, nim będziemy mogli oceniać ich kariery. Nie wspominając już o biografiach nastoletnich gwiazdek popu.

Po drugie - Lazenby stara się pokazać Jordana z wielu punktów widzenia i sięga niezwykle głęboko. Ta biografia to 630 stron (w polskim wydaniu) pełnych wypowiedzi osób, które miały bliższy lub dalszy kontakt z Michaelem: rodziny, kolegów z boiska, rywali, trenerów, managerów, agentów, partnerów biznesowych, a także samego Jordana. Niektóre to publiczne wypowiedzi, dostępne dla wszystkich, ale niektóre to wywiady specjalnie na potrzeby tej książki.

Lazenby, w przeciwieństwie do większości innych autorów, nie zaczyna swojej narracji o Jordanie w Chicago czy na Uniwersytecie Północnej Karoliny. Nie cofa się nawet do czasów licealnych, gdy Jordan zaczął grać w koszykówkę. On sięga jeszcze głębiej, do XIX w. i pradziadka Michaela. Pokazuje, jak rodzinne dzieje potomków niewolników z południa Stanów Zjednoczonych wpłynęły na życie, charakter i karierę Jordana.

Wiele innych biografii tego koszykarza skręca w stronę paszkwilu lub hagiografii. W przypadku tego złożonego człowieka o to nietrudno. Jordan był genialnym koszykarzem, ale trudnym człowiekiem. Lazenby stara się to zrównoważyć. Z szacunkiem, a momentami wręcz entuzjazmem opisuje kolejne sukcesy boiskowe Jordana, jego niezwykłą wolę walki, poświęcenie i etykę pracy. Dość dokładnie pochyla się nad jego współpracą z Nike, która dała mu ogromne pieniądze, a producenta odzieży sportowej ustawiła na pozycji lidera branży. Jednocześnie nie pomija ciemnych stron jego życia. Sporo miejsca poświęca problemom Jordana w kontaktach społecznych, jego wybuchowemu i niełatwemu charakterowi, problemom z hazardem czy ciemnym epizodom z jego życia rodzinnego, zarówno w dzieciństwie, jak i później. O wielu tych sprawach czytałem po raz pierwszy, choć gdy dorastałem, Jordan był moim idolem i pochłaniałem wszystko, co znalazłem na jego temat.

O tłumaczenie jak zwykle w przypadku koszykarskich książek wydawnictwa SQN zadbał Michał Rutkowski, autor bloga Supergigant, a kiedyś felietonów o NBA „Fruwając pod koszem” w Gazecie Sport. Widać, że pasjonuje go ten temat, bo tłumaczenie przygotowane jest ze znawstwem. Wyłapał nawet kilka drobnych błędów faktograficznych popełnionych przez autora oraz podaje w przypisach garść informacji o losach Jordana między amerykańskim i polskim wydaniem książki.

Jeśli szukać jakichś wad, to przede wszystkim może nią być ogromna szczegółowość książki. Mnogość miejsc, nazwisk i powiązań sprawia, że nie nadaje się ona dla „początkującego”. Raczej to pozycja, dzięki której czytelnik już mający pojęcie o NBA i karierze Jordana może pogłębić swoją wiedzę na ten temat.

Niemniej jednak „Michael Jordan. Życie” to obowiązkowa pozycja dla wszystkich miłośników koszykówki, NBA, a zwłaszcza tych, którzy wychowali się na wielkiej dynastii Chicago Bulls lat 90.

Krzysztof Krzemień