Po lekturze "Zwaśnionych monarchów" spodziewałam się ciekawej pozycji. Sądziłam, że będą to solidnie opracowane biografie trzech panujących. Książka powinna mieć tytuł - Relacje Bismarcka z trzema kolejnymi cesarzami. Momentami odnosiłam wrażenie, że kanclerz tytułowym bohaterom kradnie rozdziały i jego ulubionym zajęciem jest dręczenie biednej Vicky.

Po lekturze "Zwaśnionych monarchów" spodziewałam się ciekawej pozycji. Sądziłam, że będą to solidnie opracowane biografie trzech panujących. Książka powinna mieć tytuł - Relacje Bismarcka z trzema kolejnymi cesarzami. Momentami odnosiłam wrażenie, że kanclerz tytułowym bohaterom kradnie rozdziały i jego ulubionym zajęciem jest dręczenie biednej Vicky.

Książka okazała się dla mnie ogromnym zaskoczeniem. Przede wszystkim spodziewałem się w przystępny sposób wyłożonej biografii kolejnych cesarzy niemieckich, opisu bogatego życia dworskiego i mnóstwa anegdot z życia wyższych sfer. Co więcej moje przypuszczenia zostały niejako poparte słowami samego autora we wstępie. Jakież jednak było moje zaskoczenie (jak najbardziej pozytywne),gdy już od pierwszych stron monografii zaczęły pojawiać się liczne, uzasadnione odwołania do polityki i kultury XIX-wiecznych Niemiec. Najmocniejsze strony książki to kapitalnie zarysowane studium charakterów opisywanych postaci (monarchów, następców tronu oraz żelaznego kanclerza) oraz niezwykle trafnie zinterpretowana polityka Bismarcka uwieńczona, jak wiadomo, zjednoczeniem Niemiec będącym w zasadzie niczym innym, jak podbiciem tych ziem przez monarchię pruską. Żadna książka naukowa nie powstydziłaby się, a wiele z nich może jedynie pozazdrościć wnikliwości i zwięzłości zarysowanego w książce studium świadomości procesów narodowościowych.

Książka okazała się dla mnie ogromnym zaskoczeniem. Przede wszystkim spodziewałem się w przystępny sposób wyłożonej biografii kolejnych cesarzy niemieckich, opisu bogatego życia dworskiego i mnóstwa anegdot z życia wyższych sfer. Co więcej moje przypuszczenia zostały niejako poparte słowami samego autora we wstępie. Jakież jednak było moje zaskoczenie (jak najbardziej...

Książka ta - mimo iż sama jej materia jest niezwykle ciekawa - zawiodła mnie mocno. Głównym tematem jest nie życie trzech niemieckich cesarzy, ale konflikt między Wilhelmem I a jego bardziej liberalnym synem Fryderykiem i jego żoną Wiktorią. Wszystkie inne wątki (polityka, gospodarka, stosunki społeczne i narodowościowe) zostały całkowicie zdominowane przez tę opozycję między konserwatyzmem i liberalizmem istniejącą w łonie dynastii. "Dramat rodzinny Hohenzollernów" - taki byłby adekwatniejszy tytuł. Autor wyraźnie krytykuje II Rzeszę nieustannie ukazując jej niższość względem liberalnej monarchii brytyjskiej. Jego zdaniem liberalizm i demokracja według wzorów angielskich są głównym celem rozwoju cywilizacyjnego. Przy tej okazji zupełnie nie dostrzega bezprecedensowego rozwoju Niemiec w drugiej połowie XIX w. i ogromnej potęgi tego państwa, jaką udało mu się osiągnąć bez rządów parlamentarnych etc. Główną bohaterką jest na dobrą sprawę cesarzowa Wiktoria, żona Fryderyka III. Autor chce ją ukazać jako tragiczną heroinę toczącą ze złymi Hohenzollernami bój w imieniu dobrych wartości. Psychologizowanie wszystkich postaci jest dość męczące, zwłaszcza że nie towarzyszy mu pogłębiona refleksja nad wpływem stanu ducha bohaterów na historię świata. Nie sięgnąłem po tę książkę po to, żeby pogłębić swą wiedzę o rodzinnych trudnościach Wiktorii... Treść jest nierównomiernie rozłożona: 30-letnie rządy Wilhelma II zostały ujęte na 44 stronach, co wobec rozmiarów całej książki jest zdecydowanie nieadekwatne w porównaniu z ich znaczeniem dla losów świata. Wspomnieć też należy o wielu wstawkach dotyczących antysemityzmu, co jest zrozumiałe w świetle pochodzenia Autora. W moim odczuciu książka mocno zawodzi, jest tytuł jest nieadekwatny do treści, a stosunek Autora do opisywanych wydarzeń mocno nieobiektywny.

Tomasz Babnis

Książka ta - mimo iż sama jej materia jest niezwykle ciekawa - zawiodła mnie mocno. Głównym tematem jest nie życie trzech niemieckich cesarzy, ale konflikt między Wilhelmem I a jego bardziej liberalnym synem Fryderykiem i jego żoną Wiktorią. Wszystkie inne wątki (polityka, gospodarka, stosunki społeczne i narodowościowe) zostały całkowicie zdominowane przez tę opozycję...