Uczta intelektualna. Nie, złe określenie. „Uczta” sugeruje, że dzieło Alaina Besançon’a to jakieś ogromne tomiszcze złożone z wielu części, rozdziałów, podrozdziałów itd. Tymczasem książka liczy zaledwie 131 stron plus indeks i bibliografia. Więc chyba bardziej pasowałoby „chirurgiczna precyzja”. Z taką właśnie precyzją autor analizuje naturę rosyjskiej tyranii i jego niewzruszone fundamenty: kłamstwo i terror. Kłamstwo jest organizatorem rosyjskiej tożsamości. przede wszystkim na użytek cudzoziemców. Przyczynia się do tego specyfika prawosławia, przy czym, co bardzo ważne, autor nie oskarża samego wyznania. Wręcz przeciwnie, podkreśla oszałamiające piękno liturgii i wzniosłość przeżycia mistycznego, ale ukazuje, jak takie przeżywanie religii zwalnia wiernych od konieczności przestrzegania zasad moralnych: „Kiedy człowiek rosyjski pogrąży się we wspaniałości liturgii, kiedy przeżegna się po raz tysięczny przed ikoną, kiedy zapłacze nad swoją niegodziwością i uderzy się w pierś, znajdzie się w stanie, który można określić jako subiektywny […] Gdy jednak stanie z powrotem przed trudami życia, odkrywa, że jest w dużym stopniu bezradny. Brakuje mu etycznego habitus, którego nie nabył, gdyż jego wartość wydała mu się mizerna wobec nadziei na wizję”. Besançon podkreśla też specyfikę rosyjskiego nacjonalizmu, będącego w dużym stopniu próbą poradzenia sobie z nędzą i zacofaniem własnego kraju – Rosjanie to jedyny naród na świecie, który swój kraj określa jako święty. Nędzy, zacofaniu, zniewoleniu, okrucieństwu nie można zaprzeczyć. Trzeba więc je uwznioślić, najlepiej kontrastując z zachodnim racjonalizmem i etycznością. Autor omawia też arcyciekawą kwestię: czy Rosja komunistyczna była tylko kontynuacją, potworną, ale jednak kontynuacją, Rosji carskiej, czy jednak odrębną planetą, światem tak całkowicie złym, że nie znajduje paraleli w żadnej wcześniejszej formacji państwowej. Ostatni rozdział, zatytułowany „Francuskie złudzenia”, poświęcony jest… vide jego tytuł. Besançon wyjaśnia znakomicie ich genezę. Sam, rzecz jasna, im nie ulega. Spójrzmy na jego spojrzenie – naiwność jest ostatnią rzeczą, jaką w nim widać.

Uczta intelektualna. Nie, złe określenie. „Uczta” sugeruje, że dzieło Alaina Besançon’a to jakieś ogromne tomiszcze złożone z wielu części, rozdziałów, podrozdziałów itd. Tymczasem książka liczy zaledwie 131 stron plus indeks i bibliografia. Więc chyba bardziej pasowałoby „chirurgiczna precyzja”. Z taką właśnie precyzją autor analizuje naturę rosyjskiej tyranii i jego...

Książka należy do kanonu pozycji poświęconych Rosji i pisało o niej wielu komentatorów bardziej kompetentnych ode mnie. Ograniczę się zatem tylko do uwagi na marginesie. Otóż po raz kolejny nie mogę oprzeć się wrażeniu, że zachodni intelektualiści wciąż wyważają otwarte drzwi, bo to o czym pisze Besançon, w naszej części Europy nie jest żadnym zaskoczeniem. I nadziwić się nie mogę gotowości francuskich elit do wmawiania sobie, że Rosja nie jest tym, na co wskazują fakty i cała historia jej relacji z Zachodem. Autor, który tak dobrze to rozpoznał, chyba nie łudzi się, że jego głos zostanie usłyszany, choć także współczesna Rosja i generowane przez nią, rozgrywające się na naszych oczach wydarzenia potwierdzają, jak bardzo miał rację.

Książka należy do kanonu pozycji poświęconych Rosji i pisało o niej wielu komentatorów bardziej kompetentnych ode mnie. Ograniczę się zatem tylko do uwagi na marginesie. Otóż po raz kolejny nie mogę oprzeć się wrażeniu, że zachodni intelektualiści wciąż wyważają otwarte drzwi, bo to o czym pisze Besançon, w naszej części Europy nie jest żadnym zaskoczeniem. I nadziwić się...

Krótka lecz wszechstronnie ujmująca temat praca o naturze Rosji. O rosyjskiej duszy, Cerkwi, ideologiach i wszechświętościach wszystkiego co rosyjskie. Praca przenikliwa i bezlitosna. Z każdej strony wyziera prawda o tym przedziwnym, niepojętym kraju.

Krótka lecz wszechstronnie ujmująca temat praca o naturze Rosji. O rosyjskiej duszy, Cerkwi, ideologiach i wszechświętościach wszystkiego co rosyjskie. Praca przenikliwa i bezlitosna. Z każdej strony wyziera prawda o tym przedziwnym, niepojętym kraju.