Czy mieliście kiedyś wrażenie z tyłu głowy, że coś z tym życiem jest nie tak? Że coś tu nie pasuje? Że wydaje się wam ono nieco... hmm... sztuczne?
Co takiego popycha nas do działania? Dlaczego nie możemy po prostu siedzieć zupełnie biernie w wolnym czasie, jak to robią zwierzęta?
Dlaczego ludzie pomimo bólu, strachu, nudy, upokorzeń i wszelkiego innego cierpienia brną dalej, rzadko decydując się na ostateczny krok w postaci odebrania sobie życia?

Na te pytania można znaleźć odpowiedzi w "Ostatnim Mesjaszu". Jego autor - Peter Wessel Zapffe połączył biologię z filozofią,
zajmując się ludzkością z punktu widzenia natury, nie zaś z punktu widzenia człowieka. Według niego cecha charakterystyczna, wyróżniająca nas od zwierząt, czyli świadomość, wyewoluowała przesadnie (ewolucja jest tu zbiorem przypadkowych zmian, niekoniecznie korzystnych) i przez jej ogrom stała się ciężarem. Nasze mózgi nie są w stanie radzić sobie z nadmiarem stymulacji. Dlatego człowiek, aby przeżyć i sprawnie funkcjonować musi ograniczyć lub zutylizować bodźce, kreowane przez nasze ego. Aby nie popękały nam głowy, musimy wyciąć raka w postaci nadmiaru negatywnych emocji, przywdziać różowe okulary, "pomalować trawę na zielono", zamknąć się w przyjemnej, aczkolwiek iluzorycznej bańce.
Zapffe wyróżnia cztery mechanizmy obronne (u Freuda jest ich znacznie więcej): izolacja, zakotwiczenie, rozproszenie i sublimacja. Aby je opisać, autor potrzebuje jedynie kilkunastu stron. Całość jest napisana zwięźle, do rzeczy, bez bełkotania. Wszystko jest okraszone krótkimi porównaniami lub trafnie dobranymi argumentami (zgodnie z zasadą, że nie należy ich liczyć, lecz ważyć).

Tutaj drogą dygresji przypomniał mi się pewien eksperyment, który moim zdaniem potwierdza założenia Zapffego. Michael Stevens z kanału youtube "Vsauce" w prowadzonym przez siebie programie pt."Mind Field",
zbadał na sobie efekty przebywania w izolacji, czyli stanie, gdzie w zasadzie przez cały czas jesteśmy sam na sam ze swoją świadomością.
Zamknięto go na trzy dni w pokoju bez okien i z ciągle zapalonym światłem, dostarczając mu teoretycznie wszystkiego, co potrzeba do życia: łóżko, toaletę, jedzenie i napoje bez smaku, aby jak najbardziej ograniczyć dostarczane bodźce.
Jak można się domyślić, nawet tak krótki czas bez możliwości wyparcia świadomości jest dla nas ludzi uporczywy. Człowiek chwyta się wtedy wszystkiego, żeby zwalczyć narastającą nudę. Bohater eksperymentu aby zabić monotonię spał, robił pompki,
rzucał sobie poduszkę na głowę, bawił się kołdrą, liczył kroki które robił itd. Nawet ludzie na wolności robią czasem najbardziej szalone rzeczy, aby tylko wypełnić czymś swoje życie
(np. wspinają się na K2, pomimo, że mają teoretycznie 25% szans na śmierć, albo biegają ultramaratony do granic wytrzymałości).
Dla Zapffego ludzkie pragnienia są nie tylko "dążeniem do czegoś", ale i "ucieczką przed czymś". Z nihilistycznego punktu widzenia, w którym jesteśmy dziełem kosmicznego przypadku, szukamy znaczenia w pozbawionym go życiu (filozoficzne pojęcie absurdu),
nasze dążenia są podyktowane biologią i musimy się samooszukiwać, nadając im subiektywny sens, aby usprawiedliwić naszą egzystencję.

Dla mnie lektura ostateczna, natychmiast zmieniła perspektywę, z której patrzę na życie.

Czy mieliście kiedyś wrażenie z tyłu głowy, że coś z tym życiem jest nie tak? Że coś tu nie pasuje? Że wydaje się wam ono nieco... hmm... sztuczne?
Co takiego popycha nas do działania? Dlaczego nie możemy po prostu siedzieć zupełnie biernie w wolnym czasie, jak to robią zwierzęta?
Dlaczego ludzie pomimo bólu, strachu, nudy, upokorzeń i wszelkiego innego cierpienia brną...